Кханг
| Кханг | |
| ма ханг, бу ханг, сакхао | |
| Бүкіл халықтың саны | |
|---|---|
|
10 000 | |
| Ең көп таралған аймақтар | |
| Тілдері | |
| Діні | |
Кханг (ма ханг, бу ханг, сакхао) — Вьетнамның солтүстік-батысында тұратын ежелгі халықтардың бірі.[1] Жалпы саны 10 мыңға жуық адам (1999 жылғы мәліметтер бойынша).[2] Этникалық топтары: Кханг (Ся Кхао, Ся Сюа, Ся Дон, Ся Данг, Ся Хок, Ся Ай, Ся Бунг и Куанг Лам).[3]
Тілі
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Олар кханг тілінде сөйлейді, тхай тілі де кең таралған.[4]
Діні
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Хандықтар дәстүрлі діндерді ұстанады - ата-бабаларды, сонымен қатар табиғат рухтарын (ағаштарды, жерді және т.б.) қастерлеу дамыған. 1995 жылғы мәліметтерге сәйкес, кхангтардың жартысына жуығы буддизмді ұстанады.[5]
Кәсібі
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Негізгі кәсібі – қолмен өңдейтін немесе террассалы егіншілік (күріш, жүгері, маниок, тәтті картоп т.б.) және мал шаруашылығы (буйвол, шошқа, жылқы және т.б.). Аң аулау, балық аулау және терушілік әлі маңызын жойған жоқ. Бамбуктан (кілемше, ыдыс, т.б.) және ротаннан (себет, орындық) тоқу, қайық жасау, ұсталық өнері дамыған.[6]
Өмір салты
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Кханг қоғамы шағын патриархалдық отбасылар төңірегінде ұйымдастырылған, қарым-қатынасы екі жақты, көп балалы отбасылар да кездеседі, көп әйел алушылық бар. Кханг әйелдері күйеулеріне толығымен тәуелді, олар бұрынғы отбасыларына өтемақысыз ажыраса алады. Дегенмен, бір кездері Кхан қоғамында болған матриархалдық режимнің іздері мен әдет-ғұрыптарында әлі де кездеседі. Мысалы, ер адамның некеде тұрған кезінде, егер оның балалары болса, оларға анасының тегі немесе қыздардың анасының тегінде болған. Үйлену тойынан үш жылдан кейін күйеу жігіттің отбасы «Ту Бай Хап» рәсімін ұйымдастыруы керек. Осы рәсім арқылы ғана ерлі-зайыптылар ресми түрде танылады. Осындай салтанатты кешке ауылдың барша тұрғындары шақырылады.[7]
Елді мекендері мен дәстүрлі баспаналары
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Олар негізінен өзендердің жағасында орналасқан шағын елді мекендерде қауымдастықтарда тұрады. Тұрғын үйдің екі түрі бар: уақытша үй және тұрақты үй. Үйлер қадаларға салынған, бөлмелері аз. Үйдің бір шетінен екінші шетіне баспалдақпен апаратын негізгі кіреберіс есігі бар.[8]
Дәстүрлі киімдері
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Кхангтардың ұлттық киіміне таи халқы айтарлықтай әсер етті.[9]
Дәстүрлі тағамдары
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Негізгі тағам – күріш, балық, көкөністер, ет. Ащы сусынды танау арқылы ішу дәстүрі сақталған.[10]
Дереккөздер
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- ↑ Кханг. Тексерілді, 5 қыркүйек 2024.
- ↑ Кханг халқы. Тексерілді, 5 қыркүйек 2024.
- ↑ Кханг этникалық топтары. Тексерілді, 5 қыркүйек 2024.
- ↑ Қазіргі заман энциклопедиясы. Тексерілді, 5 қыркүйек 2024.
- ↑ Кханг. Тексерілді, 5 қыркүйек 2024.
- ↑ Әлем халықтары/Кханг. Тексерілді, 5 қыркүйек 2024.
- ↑ Кханг. Тексерілді, 5 қыркүйек 2024.
- ↑ Кханг. Тексерілді, 5 қыркүйек 2024.
- ↑ Кханг. Тексерілді, 5 қыркүйек 2024.
- ↑ Кханг халқы. Тексерілді, 5 қыркүйек 2024.
