Пахарилер
| Пахарилер | |
 | |
| Бүкіл халықтың саны | |
|---|---|
|
20 млн. | |
| Ең көп таралған аймақтар | |
| Тілдері | |
| Діні | |
Пахарилер — Непалда, Үндістанда және Пәкістанда (Азад-Кашмир) тұратын халықтар тобы.[1] Жалпы саны 20 миллионнан астам адам (1995). Шығыс (непалдықтар) саны 16,4 миллион адам, гаркхвали - 1,8 миллион адам, кумаони - 1,7 миллион адам, батыстықтар - 3 миллионға жуық адам.[2]
Тілі
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Олар үнді-арий тілдерінің солтүстік және солтүстік-батыс топтарындағы догра (догри) тілінде сөйлейді (2003 жылдан бері Үндістанның ұлттық тілдерінің бірі болып табылады). Пахарилердің көпшілігі деванагари жазуын, бірқатар батыс пахарилер такри жазуын (1944 жылға дейін ресми жазу догра), ал Джамму мен Кашмирде араб жазуын пайдаланады. Олар сондай-ақ хинди, батыс пахари - пенджаби және урду тілдерін қолданылады.[3]
Діні
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Пахарилердің көпшілігі әртүрлі ежелгі наным-сенімдердің қалдықтарын сақтайтын индуистар, мұсылмандар мен буддистер де бар.[4]
Кәсібі
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Негізгі кәсібі суармалы террассалық егіншілік (бидай, арпа, тары, жүгері, күріш, бұршақ, көкөністер өсіріледі). Ірі қара мал шаруашылығы көмекші рөл атқарады, ірі және ұсақ мал, жылқы өсіріледі.[5]
Өмір салты
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Дәстүрлі тектік және рулық топтарға бөліну сақталған. Отбасымоногамды, шағын отбасылар, қоныс патрилокалды. Кхас (саудагерлер) және думдар (15-30 қолөнер каста топтарына арналған жиынтық атау) касталары бар. Кейбір зерттеушілер думдардың белгілі бір топтарын арийлер ығыстырған Солтүстік-Батыс Үндістанның автохтонды тұрғындарының қалдықтары деп санайды.
Елді мекендері мен дәстүрлі баспаналары
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Тұрғын үй екі қабатты, тастан және ағаштан тұрғызылған, еңіс төбесі бар. Төменгі қабаты шаруашылық, үстіңгі қабаты үлкен ашық галереямен қоршалған тұрғын үй. Үйлер көбінесе ағаш оюларымен безендірілген.[6]
Дәстүрлі киімдері
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Әйелдер киімі ұзын белдемшеден, күртеше мен блузкадан, түрлі металл зергерлік бұйымдардан тұрады. Ерлер киімі ұзын көйлек, жилет, күрте, дхоти немесе шалбардан тұрады. Әйелдер ұзын юбка, куртка, блузка киеді.[7]
Дәстүрлі тағамдары
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Негізгі тағам - көкөністер, барлық касталардың өкілдері ет пен алкогольдік сусындарды тұтынады.[8]
Сілтеме
[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Ортаққорда бұған қатысты медиафайлдар бар: Пахарилер
Дереккөздер
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- ↑ Пахари халқы. Тексерілді, 28 қазан 2024.
- ↑ Орыс тілінің түсіндірме сөздігі. Тексерілді, 28 қазан 2024.
- ↑ Үлкен Ресей энциклопедиясы. Тексерілді, 28 қазан 2024.
- ↑ Кеңестік тарихи энциклопедия. Тексерілді, 28 қазан 2024.
- ↑ Пахарилер. Тексерілді, 28 қазан 2024.
- ↑ В.А.Тишков Дүние жүзіндегі халықтар мен діндер. Энциклопедия. — Москва: Үлкен Ресей энциклопедиясы, 1999. — Б. 412-413. — 930 б. — 100 000 таралым. — ISBN 5-85270-155-6.
- ↑ Пахарилер. Тексерілді, 28 қазан 2024.
- ↑ Әлем халықтары/Пахарилер. Тексерілді, 28 қазан 2024.
