Багоболар
| Багоболар | |
| багобо, гианга | |
 | |
| Бүкіл халықтың саны | |
|---|---|
|
50 000 | |
| Ең көп таралған аймақтар | |
| Тілдері | |
| Діні | |
|
дәстүрлі нанымдар, христиандық |
Багоболар (өз атауы багобо, гианга)[1] — Филиппиндегі халық, олар Минданао аралының орталық және оңтүстік-батыс бөлігінде тұрады. Жалпы саны 50 мың адамды құрайды.[2]
Этнонимі
[өңдеу | қайнарын өңдеу]«Багобо» терминінің шығу тегі анық емес, бірақ ол «жаңа немесе жақында» дегенді білдіретін «баго» және «адам» дегенді білдіретін «обо» немесе «уву» сөздерінен шыққан болуы мүмкін. Бұл атау бастапқыда Давао шығанағының жағалауындағы халықтарға, әсіресе Даваоның оңтүстік-шығысындағы батыс жағалауындағы байырғы халықтарға қолданылған.[3]
Тілі
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Олар багобо тілінде сөйлейді. Диалектілер: багобо, гианга, обо. Билаан тілі мен тагал тілдері де кең таралған.[4]
Діні
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Дәстүрлі нанымдарды ұстанады, кейбіреулері христиандар.
Багобо адамдардың өмірін үлкен бақылауды жүзеге асыратын жоғары тіршілік иелерінің қуатты тобына сенеді. Ең алдымен, барлық нәрсенің алғашқы себебі және жасаушысы болған Эвгпамолак Манобо, оны Манама деп те атайды. Оған зұлымдыққа бейім емес, бірақ тиісті құрбандықтар мен басқа да құрмет белгілері көрсетілмесе, оларды жазалауға қабілетті көптеген рухтар қызмет етеді. Олардың астында адамзатты бұзақылықпен ренжітуді немесе тіпті оған ауру мен апат әкелуді ұнататын төмен, орташа рухтар тобы бар. Бұл класс әдетте тауларда, жартастарда, ағаштарда, өзендерде және бұлақтарда тұратын рухтарға жатады. Осы екі түрдің арасында өлгендердің көлеңкелері бар, олар осы өмірді тастап, тірілерге жақсы немесе жаман әсер етуді жалғастырады. [5]
Таралуы
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Багоболар Давао шығанағының батыс жағалауынан Даваоның әйгілі Апо немесе Апо Сандава тау жоталарының биік ағысына дейін созылған кең аумақтардың басым тұрғындары болып табылады.[6]
Кәсібі
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Негізгі кәсібі – қолмен атқарылатын егін шаруашылығы (күріш, тәтті картоп – камот), мал шаруашылығы (жылқы, ит, жағалау маңындағы багоба – буйвол-карабао), аңшылық, терімшілік, жағалауда балық аулау. Қолөнерден – керамика, абака талшықтарынан өру, тоқу, металл өңдеу, маталарды бояу дамыған.[7]
Дәстүрлі қарулары – садақтар мен жебелер, жарты ай тәрізді пышақтар, әдемі безендірілген төртбұрышты ағаш қалқандар.
Өмір салты
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Багоболарда мүлікті саралау бар, ал бұрын құлдық, құрбандық шалу және бас аулау болған. Жетекші рөлді көшбасшы (дато) атқарады. Отбасы – шағын, билокальды немесе неолокальды, қалыңдыққа қалың мал құны сақталған.[8]
Елді мекендерінің орналасуы негізінен қарапайым, тұрғын үй бір бөлмелі, ағаш немесе бамбук, шатыр төбесі бар.[9]
Фольклор, мифтер, аңыздар, өз эпосы – Тува-анг бар.[10]
Дереккөздер
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- ↑ Орыс тілінің түсіндірме сөздігі. Тексерілді, 5 шілде 2024.
- ↑ Әлем халықтары мен діндері. Тексерілді, 5 шілде 2024.
- ↑ Багобо тайпасының тарихы, мәдениеті, өнері, әдет-ғұрыптары, нанымдары мен дәстүрлері. Тексерілді, 5 шілде 2024.
- ↑ Әлем халықтарының энциклопедиясы. Багоболар. Тексерілді, 5 шілде 2024.
- ↑ Багово. Тексерілді, 5 шілде 2024.
- ↑ Багоболар. Тексерілді, 5 шілде 2024.
- ↑ Багоболар. Тексерілді, 5 шілде 2024.
- ↑ Багоболар. Тексерілді, 5 шілде 2024.
- ↑ Багобо. Тексерілді, 5 шілде 2024.
- ↑ Багоболар. Тексерілді, 5 шілде 2024.
|
Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
