Сантяй
| Сантяй | |
| каолан-санти, шантяй | |
 | |
| Бүкіл халықтың саны | |
|---|---|
|
172 000 | |
| Ең көп таралған аймақтар | |
| Тілдері | |
| Діні | |
Сантяй (өз атауы; каолан-санти, шантяй)[1] — Вьетнамның солтүстік-шығысындағы тай тобының халқы.[2] Сантяйлар субэтникалық топтарға бөлінеді: сантяй немесе санти және каолан. Шамамен 172 мың адамды құрайды. Сантяйлар Вьетнамға Қытайдың оңтүстігінен шамамен 400 жыл бұрын келген.[3]
Тілі
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Тілі - сантяй тілі. Каоландар каолан тілінде сөйлейді. Вьетнам тілі де кеңінен таралған.[4]
Діні
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Дәстүрлі нанымдар сақталған, бір бөлігі конфуцийлер, буддистер және даосистер.[5]
Кәсібі
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Негізгі кәсібі – суармалы егістік, негізінен күріш өсіру, мал шаруашылығы және балық аулау. Балықты шанышқымен, қармақпен ұстайды.[6]
Тұрмыс салты
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Отбасы шағын. Қоғамның әлеуметтік құрылымы патрилинейлік. Дәстүрлі нанымдар ата-баба культімен, аграрлық культтермен сипатталады.
Елді мекендері мен дәстүрлі баспаналары
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Елді мекендер 20-30 үйден, өзен жағасында шашыраңқы орналасқан. Дәстүрлі қадалы үйлері, тай үйлеріне ұқсас, соңғы уақытта қадасыз үйлер кең таралған - төрт бұрышты шатыры бар ағаш үйлер. Үйдің сәулеті буйволының денесін бейнелейді. Сантьяйлар жаңа үй салынатын жерді, оның бағытын, салынған күні мен уақытын мұқият таңдайды.[7]
Дәстүрлі киімдері
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Әйелдер бүйірлерінде түрлі-түсті аппликациялары бар қара немесе қою көк халаттар, бай ою-өрнекті көкірекшелер, ұзын шалбар киіп, белбеу тағады. Ер адамдар тай киіміне көшті.[8]
Фольклоры
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Негізгі мереке - жаңа жыл. Сантяйлар лирикалық, тұрмыстық, жанрлық әндерге және би фольклорына бай. Сантяй халқының халық әндерінің мазмұндық байлығы олардың орындаушыларының импровизациялық, шығармашылық қабілетімен тығыз байланысты. Халық әндері – сантиай халқының рухани өмірінің ажырамас бөлігі. Олар жергілікті тұрғындарды жақындастырып, олардың Отанға, туған ауылына деген сүйіспеншілігін оятады.[9]
Дереккөздер
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- ↑ Қазіргі заман энциклопедиясы. Тексерілді, 1 қараша 2024.
- ↑ Сантяй сөзінің мағынасы. Тексерілді, 1 қараша 2024.
- ↑ Сантяй. Тексерілді, 1 қараша 2024.
- ↑ Сантяй. Тексерілді, 1 қараша 2024.
- ↑ Сантяй. Тексерілді, 1 қараша 2024.
- ↑ Әлем халықтары/Сантяй. Тексерілді, 1 қараша 2024.
- ↑ Сантяй. Тексерілді, 1 қараша 2024.
- ↑ В.А.Тишков Дүние жүзіндегі халықтар мен діндер. Энциклопедия. — Москва: Үлкен Ресей энциклопедиясы, 1999. — Б. 472. — 930 б. — 100 000 таралым. — ISBN 5-85270-155-6.
- ↑ Сантяй халқы туралы. Тексерілді, 1 қараша 2024.
