Ониндер
| Ониндер | |
| оранг онин, ковиайлар, оранг ковиан | |
| Бүкіл халықтың саны | |
|---|---|
|
3 000 | |
| Ең көп таралған аймақтар | |
| Тілдері | |
| Діні | |
Ониндер (өз атауы; оранг онин, ковиайлар, оранг ковиан) — Индонезияда тұратын жалпы саны 3 мың адамнан астам ұлт.[1] Олар екі субэтникалық топқа бөлінеді: Берау шығанағының оңтүстік жағалауында және Серам теңізінің жағалауында орналасқан ониндер және Камрау шығанағы жағалауындағы ковиандар.[2]
Тілі
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Тілі - они тілі. Диалектілерге бөлінеді. Кейбір бөліктерінде индонезия тілі кең таралған.[3]
Діні
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Дінге сенушілердің діни байланысы: сүнниттік мұсылмандар.[4]
Тарихы
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Ониндер – біздің заманымыздың 2-мыңжылдықтың бірінші жартысында Жаңа Гвинеяның Молукка аралына іргелес бөлігін халықаралық дәмдеуіштер саудасына тарту үдерісінде, Малай архипелагынан көптеген мигранттар байырғы папуа халқын ассимиляциялады. XIV ғасырда онин халқы Явандық Маджапахит империясының ықпал ету аймағына еніп, кейін Гесер княздіктері мен Тидор сұлтандығына бағынып, XVI—XVII ғасырларда исламды қабылдады.
XX ғасырдың басына дейін жергілікті князьдіктер (Секар, Аргун, Сисир, Наматот және т.б.) папуастар мен индонезиялықтар арасындағы жабайы өсетін мускат жаңғағы, хош иісті заттар, құстар терісі және т.б. саудасын бақылап отырды. XX ғасырда онандықтардың ықпалы дәмдеуіштер саудасының құлдырауына, қытай саудагерлерінің бәсекелестігіне және Батыс Индонезиядан көптеген мигранттарды тартатын мұнай өнеркәсібінің дамуына байланысты төмендеді.
Кәсібі
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Шаруашылығының негізі – балық аулау, саго өндіру, теңіз өнімдерін жинау, сауда, үйде бау-бақша (батат, маниок, таро, жеміс ағаштары, кокос пальмасы), теңіз және құрлық аңшылық көмекші рөл атқарады. Ағаш ою, құйылған керамика, кеме жасау шаруашылықта маңызды орын алады.[5]
Тұрмыс салты
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Онин халқы, олардың туысқан бугис халқы сияқты, өздерінің дәстүрлеріне өте қатаң қарайды және неке рәсімін қатаң сақтайды. Қалыңдықты сатып алу - бұл отбасы мәртебесінің басты көрсеткіші. Әлеуметтік ұйымның негізін бір кездері князьдықты құраған раджа басқаратын қауымдар тобы құрайды.
Елді мекендері мен дәстүрлі баспаналары
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Тұрғын үйлері биік қадаларда орналасқан, қаңқа-бағаналы, қабырғалары мен төбелері саго пальмаларының кесінділерінен жасалған тақтайшалармен жабылған.[6]
Дәстүрлі киімдері
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Ерлердің киімі еуропалық, мереке күндері олар саронг пен түрлі-түсті матадан тігілген күртеше киеді. Әйелдердің күнделікті киімі - кеудеге байланған қарапайым (көбінесе қызғылт және көк түсті) саронг, мереке күндері оның үстіне ұзын жеңі бар (әдетте ақ түсті) кофта киеді.[7]
Дәстүрлі тағамдары
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Негізгі тағамдары - қайнатылған саго крахмалы, пісірілген саго өнімдері, көкөніс дәмдеуіштері бар балық.[8]
Дереккөздер
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- ↑ Қазіргі заман энциклопедиясы. Тексерілді, 20 қазан 2024.
- ↑ Ониндер сөзінің мағынасы. Тексерілді, 20 қазан 2024.
- ↑ Ониндер. Тексерілді, 20 қазан 2024.
- ↑ Ониндер. Тексерілді, 20 қазан 2024.
- ↑ Ониндер. Тексерілді, 20 қазан 2024.
- ↑ В.А.Тишков Дүние жүзіндегі халықтар мен діндер. Энциклопедия. — Москва: Үлкен Ресей энциклопедиясы, 1999. — Б. 398. — 930 б. — 100 000 таралым. — ISBN 5-85270-155-6.
- ↑ Ониндер. Тексерілді, 20 қазан 2024.
- ↑ Әлем халықтары/Ониндер. Тексерілді, 20 қазан 2024.
