Zamek w Jaworowie
49°56′49″N 23°23′34″E/49,946944 23,392778| Państwo | |
|---|---|
| Obwód | |
| Miejscowość | |
| Typ budynku |
zamek |
| Rozpoczęcie budowy |
XIV w. |
| Kolejni właściciele |
Górkowie |
Położenie na mapie obwodu lwowskiego  | |
Położenie na mapie Ukrainy  | |
| 49°56′49″N 23°23′34″E/49,946944 23,392778
| |
Zamek w Jaworowie – zbudowany został w XIV w. prawdopodobnie za panowania Kazimierza Jagiellończyka. W następnych latach, oddany w lenno, należał on do rodziny Górków a następnie powrócił pod rządy królewskie[1].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Letnia siedziba króla Polski[2] W zamku przebywał król Jan III Sobieski w 1684 r., przygotowując się do odbicia Kamieńca Podolskiego[1]. W tym samym roku w warowni gościli: hr. Montecuculli poseł hiszpańskiego króla; hr. Wallenstein, poseł cesarski oraz Angello Morosini, poseł Republiki Weneckiej[3]. Ze sławnego dworu myśliwskiego[3] Sobieskich, stojącego w rozległym parku, nie pozostał żaden ślad[4].
Architektura
[edytuj | edytuj kod]Przeprowadzona w 1661 r. lustracja tak opisuje obiekt: Zamek nad stawem, wałem otoczony, czosnkami otarniony i drzewem ocebrowany dla ustąpienia wałów. Nad samym stawem budynek wyborny, drewniany, gontami pobity, w którym izb cztery z oknami gdańskimi, drzwi stolarskiej roboty, złocistymi sztukami sadzone. Posadzka w jednej izbie marmurowa, w drugim gdańska polewana, izba stołowa i.t.d. To dolne mieszkanie. Na górce sala, w której okien 8, na rogu skarbiec murowany, łaźnia na sadzawce, kuchnia na stawie, dla kuchmistrza mieszkanie, 2 sadzów dla ryb, ogród włoski dopiero de novo fundują. Armata, która jest własna imci pana chorążego, a nie do starostwa należąca i dział spiżowych 4, żelaznych 2, śmigownic spiżowych 4, żelaznych 4, hakownic z zamkami 4 i organki. Do zamku jest brama na przegrodku, na której izba mała z komnatą, dalej na rogu baszta[3].
Natomiast lustracja z 1771 r. tak opisuje warownię: Zamek i most z poręczami na fosie z drzewa, wałami i fosą otoczone z lipami powalone. Na wale brama z gruntu opadła; za tą stajnia, spichlerz, oficyna z drzewa. Z dziedzińca do zamku idąc, brama z dwoma kordegardami; za tą plac na którym bywał pałac drewniany, teraz rozebrany; skarbiec murowany, budynek ekonomiczny, rezydencja pisarska. Ogród włoski; lipy, smereki, grabina, bukszpan i inne rodzajne dla pożytku, nierodzajne dla ozdoby adornują; altanki i inne budynki, jedne porozbierane, drugie dla starości ruiny czekają; kanały pozałaziły, sadzawka, na której bywały łazienki, trzciną zarosła; figarnia, oranżeria. Staw duży na rzece Szlam, młyn o 6 kamieniach, inne młyny: Awedykowski, Szumiłów, Cherhalizów i Czajków). Gancarze, ślusarze i szklarze w zamku bez żadnej płacy naprawiać powinni. Groblanie raz do roku zażeń odbywają, do zamiatania pokojów, mycia okien, lepienia w zamku, kiedy tego potrzeba chodzą; chmiel w ogrodzie podzameckim zbierają, kapustę ogrzebują i podlewają, jarzynę wykopują i urządzają, z listami poblisko chodzą, na straż do stawu kolejno wychodzą, lub stróża rokowego najmują[3].
Pawilon, skarbiec
[edytuj | edytuj kod]Pawilon pałacowy określany mianem dworku myśliwskiego Sobieskiego stał się siedzibą Dębickich. Z dawnego skarbca do 1939 r. pozostały dwie sale o wysokim sklepieniu[2]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Jaworów. [dostęp 2013-08-14].
- ↑ a b Roman Aftanazy, Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, wyd. drugie przejrzane i uzupełnione, t. 7: Województwo ruskie, Ziemia Halicka i Lwowska, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1995, s. 308-316, ISBN 83-04-04229-0, ISBN 83-04-03701-7 (całość).
- ↑ a b c d Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski: Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. III. Warszawa: 1880–1902, s. 521-24.
- ↑ Aleksander Strojny, Krzysztof Bzowski, Artur Grossman: Ukraina zachodnia: tam szum Prutu, Czeremoszu.... Kraków: Wyd. Bezdroża, 2005, s. 136. ISBN 83-921981-6-6.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski, Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. III, Warszawa, 1880–1902, ss. 519-27.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Jaworów, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 519.
- Zamek w Jaworowie
- https://www.wilanow-palac.pl/zanim_byl_wilanow_czyli_rezydencja_jana_sobieskiego_w_jaworowie.html
- Jaworów – pozostałości rezydencji króla Jana ІІІ Sobieskiego: https://www.youtube.com/watch?v=xXzpHRM8v2g
- Jaworów pozostałości, stan obiektu z poziomu gruntu: https://www.google.com/maps/@49.9472593,23.3924831,3a,75y,158.46h,89.08t/data=!3m8!1e1!3m6!1sAF1QipMjym3PIcLxnZOSIkI1zuuF0P3zpBNcxQIkUhqN!2e10!3e11!6shttps:%2F%2Flh5.googleusercontent.com%2Fp%2FAF1QipMjym3PIcLxnZOSIkI1zuuF0P3zpBNcxQIkUhqN%3Dw203-h100-k-no-pi-10-ya337-ro-0-fo100!7i8704!8i4352