Zamek w Zawałowie
49°12′10″N 25°01′53″E/49,202778 25,031389 Zamek na pocz. XX w. | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Typ budynku |
zamek |
| Ukończenie budowy |
XVII w. |
| Zniszczono |
1675 |
| Odbudowano |
XVIII w., 1917 |
| Pierwszy właściciel | |
| Kolejni właściciele |
Stanisław Jan Jabłonowski, Klemens Raczyński, Aleksander Raczyński |
Położenie na mapie obwodu tarnopolskiego  | |
Położenie na mapie Ukrainy  | |
| 49°12′10″N 25°01′53″E/49,202778 25,031389
| |
Zamek w Zawałowie – zamek zbudowany przez rodzinę Makowieckich na początku XVII w.[1][2]
Historia
[edytuj | edytuj kod]
W 1675 r. zamek został zniszczony podczas najazdu tureckiego wezyra Ibrahima Szyszmana, który jego właściciela Marka Makowieckiego z żoną, dziećmi i znacznym pocztem szlachty i ludu wziął do niewoli[2]. Kolejny właściciel Stanisław Jan Jabłonowski, hetman wielki koronny odbudował zniszczony zamek i stworzył warowny posterunek, z którego pilnował Turków, gospodarujących na Podolu, często tu przebywając. Syn i wnuk hetmana równie często przebywali w zamku, który po pańsku był urządzony[2]. W późniejszym czasie, gdy zamek należał do Aleksandra Raczyńskiego gromadzone w nim były liczne pamiątki, dzieła sztuki i księgozbiór. Podczas I wojny światowej w 1915 roku zamek będący na głównej linii frontu został poważnie zniszczony, a zgromadzone w nim zbiory zrabowane. Odremontowana budowla w 1917 r. została ponownie zniszczona, podpalona przez cofające się wojska rosyjskie[5].
Architektura
[edytuj | edytuj kod]Zamek opasany był potrójnymi wałami; należał do piękniejszych i warowniejszych zamków czerwonoruskich; w ogólnych zarysach zachowany[2] do końca XIX w. Zamieszkany, położony na znacznym wzgórku na zachód (właściwie na południe) od miasteczka. Przedstawia obszerny, trzyskrzydłowy, wysoki na piętro gmach, zbudowany z kamienia i cegieł w kształcie litery "U". Narożniki północne i południowo-wschodnie zamykają wieloboczne, nieco wyższe baszty, dobrze utrzymane i zamienione na mieszkania. Trzecia podobna baszta, wysunięta naprzód, istnieje u frontu skrzydła północnego, front zaś skrzydła południowego zamyka kaplica, utrzymana w porządku, ale nie zawierająca żadnych pamiątek. Sień wchodowa z klatką schodową znajduje się w środku głównego skrzydła, dłuższego od bocznych. Wewnątrz zamku znajduje się szereg mniejszych pokojów i obszernych sal. Jedną z nich do niedawna zdobiły malowidła, przedstawiające bitwy hetmana Stanisława Jabłonowskiego. Obecnie uległy zniszczeniu. Pod zamkiem są rozległe piwnice. Zamek otaczały niegdyś w czworobok wały i rowy, po których pozostały tylko ślady[2].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Roman Aftanazy, Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, wyd. drugie przejrzane i uzupełnione, t. 7: Województwo ruskie, Ziemia Halicka i Lwowska, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1995, s. 228-237, ISBN 83-04-04229-0, ISBN 83-04-03701-7 (całość).
- ↑ a b c d e Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski: Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. T. XIV. Warszawa: 1880-1902, s. 484.
- ↑ Mapa sztabowa austro-węgierska z 1910 r.
- ↑ Komplet austro-węgierskich map w skali 1:200 z roku 1910
- ↑ Zawałów. [dostęp 2013-09-16].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski: Zawałów. W: Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. T. XIV. Warszawa, 1880–1902, s. 484-485.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Zawałów, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 484.
- Zamek w Zawałowie
- Archiwalne widoki zamku w bibliotece Polona