Zamek w Potoku Złotym

Zamek w Potoku Złotym
Zamek w Potoku Złotym,
Золотопотіцький замок,
замок у Золотому Потоці
	; Zamek w Potoku Złotym
Państwo	I Rzeczpospolita
Miejscowość	Potok Złoty
Typ budynku	zamek
Ukończenie budowy	XVII w.
Zniszczono	1676
Pierwszy właściciel	Stefan Potocki
	Położenie na mapie obwodu tarnopolskiego Zamek w Potoku Złotym
	Położenie na mapie Ukrainy Zamek w Potoku Złotym
	48°54′27″N 25°20′18″E/48,907500 25,338333
	Multimedia w Wikimedia Commons

Galeria: zamek, makieta

Zamek w Potoku Złotym^[1] – zamek wybudowany w pierwszej połowie XVII w. przez Stefana Potockiego (1568-1631)^[2], wojewodę bracławskiego^[3] w Potoku Złotym (obecnie osiedle typu miejskiego w rejonie buczackim). Zamek jest częścią rezerwatu Zamki Tarnopolszczyzny.

Historia

Po wybudowaniu w początkach XVII wieku zamek był ulubioną siedzibą Stefana Potockiego. Warownię w 1672 r. bez dużych zniszczeń opanowali Turcy. W 1676 roku w trakcie kolejnego najazdu wojsk tureckich zamek również uległ Turkom. Wówczas Ibrahim Szejtan, bejlerbej Damaszku, turecki dowódca poważanie go zniszczył. W rękach tureckich zamek pozostał do 1683 roku. Odbudowana warownia przetrwała do początku XIX w., jednak w połowie XVIII wieku Mikołaj Bazyli Potocki przeniósł swoją siedzibę do Buczacza co spowodowało coraz większe zaniedbanie warowni^[4].

W rękach Potockich zamek pozostał do 1838 roku, gdy Alfred Potocki sprzedał go Olszewskim^{[potrzebny przypis]} (według innych danych, jednym z właścicieli zamku był Ignacy Skwarczyński^[5], który w 1786 został prezesem sądu szlacheckiego z siedzibą w Stanisławowie^[6]).

Pałac w Potoku Złotym

W trakcie budowy pałacu przez Olszewskiego w 1840 r., który znajduje się na zachód od zamku, z warowni powyrywane zostały kamienne detale: obramowania okien i drzwi, ciosowe balustrady oraz kominki, których użyto przy wznoszeniu pałacu. Obiekt zbudowany na rzucie dłuższego prostokąta był zwieńczony dachem czterospadowym^[2]. Budowa ta doprowadziła Olszewskich do ruiny w związku z czym pałac kupił Jan Stojowski, a następnie przeszedł w ręce rodziny chasydzkich cadyków Friedmanów z Sadogóry. W 1875 r. pałac kupił od nich Włodzimierz Hipolit Gniewosz, a po nim odziedziczył jego syn Aleksander, a potem jego dwóch małoletnich synów.

Architektura

Zamek zlokalizowany na południowym krańcu Potoku Złotego^[3], został zbudowany na planie kwadratu. Do jego budowy wykorzystano łamany kamień. Na narożnikach murów obronnych wzniesiono sześcioboczne trzypiętrowe baszty. Od północy znajdowała się brama z wieżą. Również od tej strony wznosił się też pałac Potockich - budynek mieszkalny, który stał przy murach obronnych. Na basztach i murach znajdowało się wiele strzelnic i drewnianych ganków dla żołnierzy. Zamek obwiedziony był wałami i nawodnioną fosą. Pod warownią znajdowały się lochy. Od czasów rozbiorów Polski warownia była w ruinie.

Do czasów współczesnych ocalały wieża bramna i baszty^[4].

Po przeciwnej stronie ulicy zachował się pałac Olszewskich, który po pożarze w 1935 roku został odbudowany w uproszczonej formie bez portyków kolumnowych.

Przypisy

↑ Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski: Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. VIII. Warszawa: 1880-1902, s. 871.
↑ ^a ^b RomanR. Aftanazy RomanR., Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, wyd. drugie przejrzane i uzupełnione, t. 7: Województwo ruskie, Ziemia Halicka i Lwowska, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1995, s. 155-158, ISBN 83-04-04229-0, ISBN 83-04-03701-7 (całość) .
↑ ^a ^b Aleksander Strojny, Krzysztof Bzowski, Artur Grossman: Ukraina zachodnia: tam szum Prutu, Czeremoszu.... Kraków: Wyd. Bezdroża, 2005, s. 260. ISBN 83-921981-6-6.
↑ ^a ^b Potok Złoty. [dostęp 2013-09-17].
↑ Tomasz Henryk Skrzypecki: Potok Złoty na tle historii polskich kresów południowo-wschodnich. Opole : Solpress, 2010, s. 240–242. ISBN 978-83-927244-4-5.
↑ Sadok Barącz: Pamiątki miasta Stanisławowa. Lwów, 1858, s. 174–175.

Bibliografia

Aleksander Strojny, Krzysztof Bzowski, Artur Grossman: Ukraina zachodnia: tam szum Prutu, Czeremoszu.... Kraków: Wyd. Bezdroża, 2005, s. 260. ISBN 83-921981-6-6.
Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski, Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. VIII, Warszawa, 1880–1902, s. 871.

Linki zewnętrzne

Potok Złoty (16), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VIII: Perepiatycha – Pożajście, Warszawa 1887, s. 871 .
Zamek w Potoku Złotym
Archiwalne widoki zamku w bibliotece Polona

[Geo-1] Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski: Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. VIII. Warszawa: 1880-1902, s. 871.

[Aftanazy-2] RomanR. Aftanazy RomanR., Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, wyd. drugie przejrzane i uzupełnione, t. 7: Województwo ruskie, Ziemia Halicka i Lwowska, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1995, s. 155-158, ISBN 83-04-04229-0, ISBN 83-04-03701-7 (całość) .

[Ukraina-3] Aleksander Strojny, Krzysztof Bzowski, Artur Grossman: Ukraina zachodnia: tam szum Prutu, Czeremoszu.... Kraków: Wyd. Bezdroża, 2005, s. 260. ISBN 83-921981-6-6.

[Zamek-4] Potok Złoty. [dostęp 2013-09-17].

[5] Tomasz Henryk Skrzypecki: Potok Złoty na tle historii polskich kresów południowo-wschodnich. Opole : Solpress, 2010, s. 240–242. ISBN 978-83-927244-4-5.

[6] Sadok Barącz: Pamiątki miasta Stanisławowa. Lwów, 1858, s. 174–175.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]