Tomaszówka (obwód kijowski)
50°11′23″N 29°48′58″E/50,189722 29,816111
 Dwór w Tomaszówce Chojeckich | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Obwód | |||||
| Rejon | |||||
| Powierzchnia |
2,04 km² | ||||
| Wysokość |
145 m n.p.m. | ||||
| Populacja • liczba ludności • gęstość |
| ||||
| Nr kierunkowy |
+380 4565 | ||||
| Kod pocztowy |
08513 | ||||
Położenie na mapie Kijowa i obwodu kijowskiego  | |||||
Położenie na mapie Ukrainy  | |||||
| 50°11′23″N 29°48′58″E/50,189722 29,816111
| |||||
Tomaszówka (ukr. Томашівка, Tomasziwka) – wieś w rejonie fastowskim obwodu kijowskiego nad rzeką Irpień, centrum administracyjne tomaszowskiej silskiej rady (Томашівська сільська рада).
Legendarne początki
[edytuj | edytuj kod]Nazwa wsi pochodzi jakoby od imienia przywódcy oddziału chłopskich powstańców (kozaków, hajdamaków) – niejakiego Tomasza, który poległ w tej okolicy, walcząc ze szlachtą. Towarzysze Tomasza usypali kurhan nad jego grobem, a w pobliżu zbudowali trzy chaty, które stały się zalążkiem późniejszej wsi[1][2][3].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Teren późniejszej wsi Tomaszówka w latach 80. XVI w. należał do dóbr kijowskiej Ławry Pieczerskiej. Po unii brzeskiej majątek ten przeszedł w ręce unickich metropolitów kijowskich (Rahoza, Pociej, Rutski, Korsak, Sielawa). Pierwsza pisemna wzmianka o wsi pochodzi z 1676 r.[4] Na początku XVIII w. znalazła się na obszarze ogarniętym przez powstanie Semen Palija na Ukrainie Prawobrzeżnej[1][2][3]. W 1714 r. Tomaszówka powróciła do metropolitów unickich. Tomaszówka przynależała do województwa kijowskiego Korony Królestwa Polskiego i według wojewódzkiej taryfy podatku podymnego w 1754 we wsi znajdowało się 20 domów[5]. Wieś została zajęta przez Rosję w 1793 w II rozbiorze Polski, i w 1795 r. została przejęta na własność rosyjskiego skarbu państwa. Katarzyna II podarowała wieś kniaziowi Grigorijowi Aleksiejewiczowi Dołgorukowi, który w 1810 r. sprzedał Tomaszówkę polskiemu szlachcicowi Janowi Nepomucenowi Chojeckiemu herbu Lubicz. Chojeccy władali Tomaszówką przez ponad 100 kolejnych lat.
Dwór
[edytuj | edytuj kod]
W 1903 r. Zygmunt Chojecki po pożarze obszernego dworu wybudował tu nową murowaną piętrową rezydencję, opisaną przez Antoniego Urbańskiego[6]. Architektem, który zaprojektował budowlę, był Walerian Kulikowski z Wilna. Rezydencja, jako piętrowa, została wybudowana w stylu eklektycznym z dekorowanymi wieżyczkami i bogato zdobioną fasadą, miała od podjazdu górne balkony i narożną wieżę. W dworze znajdowała się kaplica oraz kolekcja polskiej literatury i malarstwa portretowego oraz historycznego (m.in. obrazy Gersona - Poseł Wilczek prosi Jana III o pomoc dla oblężonego Wiednia, Lessera - Wjazd Jagiełły na zamek Wawelski i Löfflera – Po napadzie Tatarów). Pałac ocalał do dzisiejszych czasów. Po przejęciu pałacu w okresie radzieckim ulokowano w nim szkołę. W 2000 roku został przejęty przez zakonników prawosławnych klasztoru moskiewskiego patriarchatu. Od XIX w. w Tomaszówce mieszkało ok. 800 mieszkańców, znajdowała się tu stacja pocztowa, stacja kolejowa, młyn oraz niewielka szkoła. Miejscowość znajdowała się na terenie powiatu (ujezdu) skwirski i należała do rzymskokatolickiej parafii Dziadowszczyzna (Dydowszczyzna, Didowszczyzna), dekanatu skwirskiego. Ludność prawosławna również korzystała z dwóch cerkwi w Dziadowszczyźnie. Po Chojeckich Tomaszówka należała do Zygmunta Straszyńskiego herbu Lubicz (ur. w 1871). W czasach radzieckich rezydencja pełniła funkcję budynku szkolnego. W dawnej siedzibie Chojeckich mieści się obecnie męski monastyr Złożenia Szat Przenajświętszej Bogurodzicy (Свято-Богородичный Ризоположенский мужской монастырь), znajdujący się w jurysdykcji Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego Patriarchatu Moskiewskiego. Skit został założony w 2000 r. Klasztor pełni ponadto rolę ośrodka wypoczynkowego dla duchowieństwa oraz atrakcji turystycznej (park, ferma strusi)[7][8].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Усадьба Хоецких. Достопримечательность. Томашовка. Веломаршруты (velorout), 2013-05-03. [dostęp 2013-07-16]. (ros.).
- ↑ a b Петро Власенко: Томашовка, Киевская область (Tomashivka, ТОМАШІВКА, Київська обл.). ua.vlasenko.net, 2013-05-03. (ros.). - fotokopia strony z opracowania historii wsi
- ↑ a b Село Томашівка. Мій дім, моя хатина, моя хата, 2013-05-03. [dostęp 2013-07-16]. (ros.).
- ↑ Роман Маленков: Томашовка. Украина Инкогнита. (ros.).
- ↑ Київське воєводство XVIII століття. Ridni.org. [dostęp 2020-09-20]. (ukr.).
- ↑ A. Urbański, Memento kresowe, Warszawa 1929, s. 73-76.
- ↑ Томашовка. Киевская область. lyasha.livejournal.com, 2006-06-06. [dostęp 2013-07-16]. (ros.).
- ↑ Анна Лукинская: Чайковский у нас чай пил. Подорож Україною. [dostęp 2013-07-16]. (ros.).