Pilwiszki (okręg mariampolski)

Pilwiszki

Pilviškiai

Herb
Państwo	Litwa
Okręg	mariampolski
Populacja (2011) • liczba ludności	2305
Kod pocztowy	LT-70085
Położenie na mapie Litwy Pilwiszki
54°43′20″N 23°13′20″E

Pilwiszki (lit. Pilviškiai) – dawne miasto, obecnie miasteczko na Litwie w okręgu mariampolskim w rejonie Wyłkowyszki, na Suwalszczyźnie, położone ok. 16 km na północny wschód od Wyłkowszek, siedziba starostwa Pilwiszki. Miejscowość znajduje się w widłach rzeki Szeszupy oraz Pilwy przy linii kolejowej Kowno-Kibarty.

Historia

Miasto królewskie lokowane w 1536 roku przez królową Bonę Sforzę na prawie magdeburskim. Położone było w powiecie kowieńskim województwa trockiego. Przez Pilwiszki przebiegała droga z Kowna do Prus Książęcych, ale miasto nie rozwinęło się. W 1567 Pilwiszki należały do Mikołaja Sapiehy. W 1656 roku zbudowano kościół katolicki. W 1758 roku założono katolicką parafię, a w 1777 roku szkołę parafialną. W 1792 król Stanisław August Poniatowski odnowił prawa miejskie i nadał herb, przedstawiający św. Jana Nepomucena.

Po III rozbiorze Polski miasteczko zostało włączone do Królestwa Prus, a po Pokoju w Tylży w 1807 roku włączone je do Księstwa Warszawskiego. Według opisu statystycznego Księstwa Warszawskiego w 1808 r Pilwiszki były małym, biednym miastem, liczącym 350 mieszkańców. W 1815 roku wraz z klęską Napoleona miejscowość została włączona do Rosji i należała do powiatu augustowskiego. W 1827 r. liczba ludności miasta wzrosła do 888 osób. W czasach Królestwa Polskiego istniała wiejska gmina Pilwiszki.

W 1840 zbudowano w Pilwiszkach kościół luterański. W 1858 istniała państwowa szkoła podstawowa. W 1862 poprowadzono przez Pilwiszki kolej z Berlina do Petersburga, dzięki czemu miasto zaczęło się rozwijać: pojawiły się sklepy i odbywały się targi. Władze carskie odebrały prawa miejskie 31 maja 1870 w ramach represji po powstaniu styczniowym. W 1913 staraniem wikariusza, księdza Vladasa Pėstininkasa, w mieście zbudowano przytułek dla starców. W latach 1915–1918 miejscowość znajdowała się pod okupacją niemiecką. W latach 1918–1940 Pilwiszki wchodziły w skład Republiki Litewskiej.

W dniu 23 czerwca 1941 roku Pilwiszki zostały zajęte przez Niemców. Po 27 sierpnia 1941 roku Niemcy i Litwini z miejscowej samoobrony zamordowali 300-350 żydowskich mieszkańców Pilwiszek, w tym kobiety i dzieci. Upamiętnia to głaz pamiątkowy ustawiony na miejscu mordu na północ od Pilwiszek. W 1941 roku spłonął kościół. W 1942 (projekt Stasys Kudokas) rozpoczęto budowę nowego murowanego kościoła. Biskup Antoni Karaś poświęcił fundamenty budowanego kościoła i wmurowano kamień węgielny, jednak budowy nie ukończono. Niekończony kościół w 1944 roku miał być zburzony przez Niemców, jednak obronił go proboszcz Bolesław Cegielski (1922–1989). Po 1992 roku podjęto przerwaną budowę (proj. Povilas Adomaitis), którą ukończono konsekracją 31 sierpnia 1997 roku.

Interesujące obiekty

• kościół rzymskokatolicki pw. Św. Trójcy ukończony w 1997 roku w stylu modernistycznym

• kościół metodystyczny

• dworzec kolejowy z końca XIX wieku

Galeria

• 
  Kościół Świętej Trójcy (katolicki)
• 
  Kościół metodystyczny
• 
  Dworzec kolejowy
• 
  Gimnazjum

Linki zewnętrzne

• Pilwiszki, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VIII: Perepiatycha – Pożajście, Warszawa 1887, s. 147 .