Kazanów (województwo mazowieckie)

Kazanów
	wieś
	; Rynek kazanowski z Urzędem Gminy i parkiem
Państwo	Polska
Województwo	mazowieckie
Powiat	zwoleński
Gmina	Kazanów
Liczba ludności (2011)	423
Strefa numeracyjna	48
Kod pocztowy	26-713
Tablice rejestracyjne	WZW
SIMC	0625728
	Położenie na mapie gminy Kazanów Kazanów
	Położenie na mapie Polski Kazanów
	Położenie na mapie województwa mazowieckiego Kazanów
	Położenie na mapie powiatu zwoleńskiego Kazanów
	51°16′29″N 21°28′05″E/51,274722 21,468056
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Kazanów – wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie zwoleńskim, w gminie Kazanów^[5]^[6]. Leży nad rzeką Iłżanką.

Wieś jest siedzibą gminy Kazanów oraz rzymskokatolickiej parafii Przemienienia Pańskiego^[7].

Prywatne miasto szlacheckie, lokowane w 1556 roku, zdegradowane w 1870 roku^[8], w drugiej połowie XVI wieku położone było w powiecie radomskim województwa sandomierskiego^[9]. Do 1954 roku siedziba gminy Miechów. W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Kazanów. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa radomskiego.

Integralne części wsi Kazanów^[5]^[6]
SIMC	Nazwa	Rodzaj
0625734	Pod Kierkutem	część wsi
0625740	Rynek	część wsi

Historia

Miasto Kazanów założył na gruntach wsi Miechów Marcin Kazanowski herbu Grzymała na mocy przywileju króla Zygmunta Augusta z 1566 roku^{[potrzebny przypis]}. Zdarzenie to odnotowano w 1588 roku w radomskich księgach ziemskich. Przywilej nadawał nowemu miastu prawa magdeburskie oraz organizowanie trzy jarmarków na: Trzech Króli, dzień św. Trójcy i św. Franciszka. Prawo ustalało sobotę jako dzień targowy. Miasto było ubogie, co odnotowali kronikarze: „…prócz chwastów, bylicy i ostu dzikiego nic się nie rodzi”.

Kazanów poniósł straty podczas potopu szwedzkiego. W II połowie XVII wieku właścicielami miasta został ród Głogowskich. Jednak już przed 1683 rokiem miasto przejął ród Strzałkowskich herbu Ostoja, który u króla Jana III Sobieskiego wystarał się o przywileje cechowe dla Kazanowa. Nie zmieniło to faktu, że miasto nie rozrastało się i liczba mieszkańców nie przekraczała 300 osób. Np. w XVIII wieku mieszkało tu 226 osób. Miasto często zmieniało właścicieli, byli to m.in. Głogowscy herbu Grzymała, Chomentowscy herbu Oksza, Giebułtowscy herbu Nowina, Tarłowie herbu Topór, Wąsowiczowie herbu Łabędź, Nowosielscy herbu Ślepowron i Kochanowscy herbu Korwin. Z funduszy Kochanowskich wybudowano w 1863 roku nowy kościół. Starsza od kościoła była dawna organistówka, którą zbudowano w 1798 r. zbudowano jako szpital (przytułek).

Według ksiąg kościelnych roku 1818 parafia kazanowska (Kazanów i Dębnica) liczyła 402 wiernych. W roku 1827 przeprowadzono inwentaryzację miasta, w Kazanowie było 83 domy drewniane, murowany kościół i drewniana bożnica, a liczba mieszkańców wynosiła 601 osób, w tym: 205 Żydów. Nie istnieją żadne zapisy dotyczące ustanowienia czwartego jarmarku w dniu św. Marcina. Nie zmieniło to powolnego upadku Kazanowa, zaniechano sobotnich jarmarków, a od połowy XIX wieku targów. Niedługo potem nastąpiła utrata praw miejskich a ratusz oddano w dzierżawę.

Podczas II wojny światowej w okolicach Kazanowa miały miejsce działania partyzanckie. 18 marca 1942 w odwecie za zabicie niemieckiego żandarma hitlerowcy dokonali egzekucji mieszkańców Kazanowa i okolic. W lasach przy trasie Kazanów - Kroczów Większy rozstrzelano 16 Polaków i 16 Żydów (w 1945 w laskach za Kazanowem wzniesiono pomnik dla uczczenia pamięci zamordowanych 18 marca 1942 roku). W dniu 11 lipca 1942 żandarmeria niemiecka z Iłży dokonała w Kazanowie i okolicach masowych mordów mieszkańców.

W 1957 nastąpiło otwarcie Gromadzkiej Biblioteki Publicznej w Kazanowie. W 1958 rozpoczęto budowę Domu Kultury, jednak podczas pracy zmieniono przeznaczenie budynku przekształcając go na szkołę. Inwestycję zakończono dopiero w 1971. Od 1959 roku wieś posiada połączenie PKS z Radomiem, również wtedy podłączono sieć elektryczną. W 1961 został oddany do użytku nowy budynek, który pomieścił prezydium Gromadzkiej Rady Narodowej oraz placówkę pocztową, posterunek MO i bibliotekę publiczną. W 1962 roku uruchomiono piętrowy dom towarowy, w którym na parterze mieszczą się sklepy, na piętrze - biura Spółdzielni „Samopomoc Chłopska”. W 1964 roku oddano do użytku mieszkańców bar „Nad Iłżanką”. W 1966 zaczęło funkcjonować pierwsze przedszkole w Kazanowie.

W 1970 roku na miejscowym cmentarzu odsłonięto pomnik ku czci partyzantów Batalionów Chłopskich pomordowanych przez okupanta w czasie II wojny światowej. W roku 1972 przeprowadzono pierwszy nabór do Zasadniczej Szkoły Rolniczej.

Istotną datą jest 1 stycznia 1973 roku, kiedy to z dawnej Gromadzkiej Rady Narodowej Kazanowa, Kowalkowa oraz części sołectw GRN Odechów powstała gmina Kazanów. W roku 1985 Gminny Ośrodek Zdrowia przeniesiono do nowego budynku. W 1999 roku wybudowano siedzibę Państwowego Przedszkola i OSP. W roku 2000 rozbudowano PSP, a w roku 2001 oddano do użytku nową część PG. Po reformie administracyjnej kraju Kazanów znalazł się w powiecie zwoleńskim województwa mazowieckiego

Sport

W Kazanowie działa klub piłkarski Iłżanka Kazanów.

Zobacz też

Przypisy

↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 51554
↑ Wieś Kazanów w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-04-16] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r..
↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 443 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
↑ ^a ^b ^c GUS. Wyszukiwarka TERYT
↑ ^a ^b Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
↑ Opis parafii na stronie diecezji
↑ Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 38-39.
↑ Corona Regni Poloniae. Mapa w skali 1:250 000, Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk i Pracownia Geoinformacji Historycznej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego

Linki zewnętrzne

Kazanów (1), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 920 .

[prng-1] Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 51554

[pwl-2] Wieś Kazanów w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-04-16] , liczba ludności na podstawie danych GUS.

[nsp-3] GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r..

[poczta-4] Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 443 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .

[teryt-5] GUS. Wyszukiwarka TERYT

[roz-6] Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)

[par-7] Opis parafii na stronie diecezji

[8] Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 38-39.

[9] Corona Regni Poloniae. Mapa w skali 1:250 000, Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk i Pracownia Geoinformacji Historycznej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego

[2]

[3]

[4]

[5]

[1]

[6]

[7]

[8]

[9]

Wsie	Borów Budy Dębniak Dębnica Ignaców Kazanów Kopiec Kowalków Kowalków-Kolonia Kroczów Mniejszy Kroczów Większy Łęg Miechów Miechów-Kolonia Niedarczów Dolny-Kolonia Niedarczów Dolny-Wieś Niedarczów Górny-Kolonia Niedarczów Górny-Wieś Ostrownica Ostrownica-Kolonia Ostrówka Osuchów Ranachów-Wieś Rochalina Ruda Stara Ostrownica Władysławów Wólka Gonciarska Zakrzówek-Kolonia Zakrzówek-Wieś
Osady	Biedów Kępa Poduchowne
Osady leśne	Gajówka Dobiec Leśniczówka Ruda
Części wsi	Bielany Brzezówka Dobiec Dwór Górki Góry (Kroczów Większy) Góry (Ranachów-Wieś) Grudka Kapkaz Kresy (Kroczów Mniejszy) Kresy (Wólka Gonciarska) Kroczów-Dół Kroczów-Góry Na Polu Nad Wodą Nowy Kopiec Nowy Kowalków Nowy Ranachów Osuchów-Kolonia Osuchów-Wieś Paluch Piaski (Kroczów Większy) Piaski (Osuchów) Pieńki Pod Cmentarzem Pod Kierkutem Podchoiny Podgórze Podgrabowa Przydatki Rogatki Rynek Stara Dębnica Stara Wieś Stary Kopiec Stary Kowalków Stary Ranachów Stary Zakrzówek Stoki Kowalkowskie Szczyna Szymanówka Teresin Warszawka Wólka Maziarska Zakrzówek-Górki Zakrzówek-Wyglądała
Przysiółki wsi	Pieńki Kazanowskie Praga

Przynależność wojewódzka	gubernia radomska (1867–1915) woj. kieleckie (II RP) (1919–39) woj. kieleckie (1945–73)
Miasta (do 1973 →)	Ciepielów (do 1870) Grabowiec (do 1870) Iłża (do 1870 i od 1925) Kazanów (do 1870) Lipsko (do 1870) Starachowice (1949–52 →) Starachowice–Wierzbnik (1939–49) Sienno (do 1870) Solec (do 1870) Tarłów (do 1870) Wąchock (do 1870) Wierzbnik (do 1870 i 1916–39)
Gminy wiejskie (1867–1954 i w 1973 →)	Błaziny (do 1954) Brody (w 1973) Brzezie (w 1973) Chotcza (do 1954) Chybice (do?) Ciepielów (do 1954) Ciszyca (Górna) (do 1930) Dziurków (1870–1954) Iłża (1870–1924) Iłża (w 1973) Krępa Kościelna (1930–54) Krzyżanowice (do 1954) Lipsko (do 1954) Lubienia (do 1890/1906) Łaziska (do 1954) Miechów (do 1954) Mirzec Pawłowice (do 1954) Pawłów (w 1973) Pętkowice (do 1954) Rzeczniów Rzepin (do 1954) Sienno (do 1954) Skarżysko Kościelne Solec (do 1870) Solec (1870–1954) Starachowice (do 1870) Styków (1919–1954) Tarczek (do 1954) Tarłów (1930–54) Wąchock (od 1929) Wielka Wieś (do 1929) Wierzbnik (1870–1919) Wierzchowiska (do 1930)
Gromady (1954–72)	Alojzów (1954–61) Bałtów (1954–55 →) Bąkowa (1954–55 →) Białobrzegi (1954–55 →) Błaziny (1954–72) Brody (1954–72) Brzezie (1954–72) Chotcza (1954–55 →) Chwałowice (1954–68) Chybice (1954–72) Ciepielów (1954–55 →) Ciszyca (1954–55 →) Czekarzewice (1954–55 →) Czerwona (1954–61) Długowola (1954–55 →) Gadka (1954–68) Gozdawa (1954–55 →) Grabków (1954–59) Grabowiec (1954–72) Jasieniec Iłżecki (1954–72) Jasieniec Solecki (1954 →) Jawór (1954–55 →) Kałków (1954–59) Kazanów (1954 →) Kowalków (1959–72) Krępa Kościelna (1954–55 →) Krzyżanowice (1954–72) Krzyżanówka (1954–57 →) Kuczów (1961–72) Lipa Miklas (1954–55 →) Lipsko (1954–55 →) Lubienia (1954–72) Majków (1954–61) Michałów (1954–61) Mirzec (1954–72) Niedarczów (1954–61 →) Okół (1954–55 →) Olechów (1954–55 →) Osówka (1954–55 →) Ostrownica (1954–59) Ostrożanka (1954–68) Pakosław (1954–61) Parszów (1954–72) Pasztowa Wola (1954–72) Pawłowice (1954–55 →) Pawłów (1954–72) Pcin (1954 →) Pętkowice (1954–55 →) Prendocin (1954–59) Przedmieście Dalsze (1954–55 →) Radkowice (1961–72) Rzeczniów (1954–72) Rzepin (1954–68) Sadkowice (1954–55 →) Seredzice (1954–59) Sienno (1954–55 →) Skarżysko Kościelne (1954–72) Skarżysko Książęce (1954–68 →) Solec (1954–55 →) Styków (1954–61) Sulejów (1954–55 →) ~~Staw Kunowski~~ (←~~1959~~) Szymanów (1954–55 →) Świesielice (1954–55 →) Świślina (1954–61) Tarczek (1954–72) Tarłów (1954–55 →) Trębowiec (1954–61) Trzemcha (1954–55 →) Tymienica (1954–55 →) Walentynów (1954–55 →) Wąchock (1954–72) Wielgie (1954–55 →) Wielka Wieś (1954–68) Wola Solecka (1954–55 →) Wólka (1954–59)