Bełchatów

Bełchatów
	miasto i gmina
	; Plac Gabriela Narutowicza w Bełchatowie
Herb	Flaga
Państwo	Polska
Województwo	łódzkie
Powiat	bełchatowski
Data założenia	XIV wiek
Prawa miejskie	1737–1870, 1925
Prezydent	Patryk Marjan
Powierzchnia	34,64 km²
Populacja (31.12.2023); • liczba ludności; • gęstość	; 52 331; 1510,7 os./km²
Strefa numeracyjna	(+48) 44
Kod pocztowy	97-400
Tablice rejestracyjne	EBE
	Położenie na mapie powiatu bełchatowskiego Bełchatów
	Położenie na mapie Polski Bełchatów
	Położenie na mapie województwa łódzkiego Bełchatów
	51°21′49″N 19°21′44″E/51,363611 19,362222
TERC (TERYT)	1001011
SIMC	0967647
	Hasło promocyjne: Bełchatów – Tylko dobre re: akcje
	Urząd miejskiul. Kościuszki 1; 97-400 Bełchatów
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Informacje w Wikipodróżach
	Hasło w Wikisłowniku
	Strona internetowa
	BIP

Bełchatów – miasto powiatowe w województwie łódzkim, siedziba powiatu bełchatowskiego. Położone na Wzniesieniach Południowomazowieckich, w mezoregionie Wysoczyzna Bełchatowska nad rzeką Rakówką, ok. 50 km na południe od Łodzi i ok. 25 km na zachód od Piotrkowa Trybunalskiego.

Bełchatów znajduje się w historycznej ziemi sieradzkiej^[2]. W XVI w. był położony w powiecie piotrkowskim województwa sieradzkiego^[3]. Uzyskał lokację miejską w 1737 roku, zdegradowany w 1870 roku, ponowne nadanie praw miejskich w 1925 roku^[4]. Miasto prywatne Królestwa Kongresowego, położone było w 1827 roku w powiecie piotrkowskim, obwodzie piotrkowskim województwa kaliskiego^[5]. Bełchatów należy do Związku Miast Polskich. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa piotrkowskiego.

31 grudnia 2023 roku miasto liczyło 52 331 mieszkańców^[1] i było szóstym pod względem liczby ludności miastem w województwie łódzkim.

Toponimia

Bełchatów jest nazwą dzierżawczą utworzoną od staropolskiego imienia Bełchat (bełch – wir wodny), założyciela i właściciela osady. Nazwa Belchatow pierwszy raz wzmiankowana w źródłach historycznych w 1391^[6].

Geografia

Bełchatów jest położony w środkowej Polsce na południe od Łodzi na Wysoczyźnie Bełchatowskiej, nad Rakówką (prawy dopływ Widawki).

Zieleń miejska i obiekty rekreacji

Na obszarze Bełchatowa powstało wiele parków, zieleńców oraz miejsc codziennego wypoczynku i rekreacji. Istnieje 6 parków w tym jeden zabytkowy, 6 skwerów, 15 siłowni zewnętrznych, skatepark, pumptrack, 12 kompleksów boisk zewnętrznych i 41 placów zabaw. Ponadto na terenie miasta istnieje kilka tężni solankowych^{[potrzebny przypis]}.

Hydrologia

Przez miasto przepływa Rakówka (prawy dopływ Widawki), a także cztery cieki. Do Rakówki dopływają dwie rzeczki, jedna struga i jeden strumień:

ciek A – niewielka rzeczka; bieg zaczyna między Myszakami a Dobrzelowem, dalej w stronę ulicy Józefa Piłsudskiego, przecina ulice Pabianicką, by tuż za mostem, skręcając w lewo przed mostem Aleja Włókniarzy, dojść do Rakówki,
ciek B – niewielka rzeczka dopływająca do Rakówki między osiedlem Okrzei a osiedlem Słoneczne tuż przy skwerze Z.O.S.I.A i ulicy Tęczowej. Kieruje się od wsi Dobiecin poprzez osiedle Politanice tuż przy ulicy Stanisława Staszica. Do cieku B dołączają dwa cieki, dalej kieruje wzdłuż skweru, aż do Rakówki,
ciek C – niewielki strumień dopływający od Zdzieszulic dopływa do rzeki tuż niedaleko strefy przemysłowej znajdującej się przy ulicy Przemysłowej,
ciek D – niewielka struga, która zaczyna swój bieg tuż pod torami przy osiedlu Przytorze, dalej kieruje się w stronę ulicy Wojska Polskiego, gdzie wzdłuż ogrodzeń dochodzi do Rakówki.

Na terenie miasta istnieją stawy, oczka i niewielkie zbiorniki wodne. Do nich zalicza się niewielki staw na osiedlu Budowlanych przy Dworku Olszewskich, zaś po drugiej stronie parku, za ulicą Mielczarskiego, jest skwer z naturalnym oczkiem wodnym. Na osiedlu Lipy znajduje się Uroczysko Ługi z dwoma stawami; w mieście znajdują się też niewielkie zbiorniki wodne.

Miasto jest narażone na miejscowe podtopienia. Bełchatów doświadczył kilka razy poważnych podtopień, takich jak w 2010 r. W mieście istnieje kilka stref miejscowych podtopień podzielonych na szesnaście stref podtopień.

Struktura powierzchni

Według danych z 1 stycznia 2010 r. powierzchnia miasta wynosiła 34,64 km²^[7]. Miasto stanowi 3,58% powierzchni powiatu bełchatowskiego.

Według danych z roku 2007 Bełchatów ma obszar 34,64 km², w tym: użytki rolne: 51%, użytki leśne: 15%^[7].

Samorząd

Prezydent: Patryk Marjan^[8]
Wiceprezydenci: Wojciech Piasecki^[9], Agnieszka Ludwiczak-Maszewska^[10]
Sekretarz Miasta: Artur Kurzeja^[11]
Skarbnik Miasta: Anna Graczyk^[12]
Przewodniczący Rady Miasta: Michał Wyczachowski^[13]

Rada Miasta

Ugrupowanie	Kadencja 2002–2006^[14]	Kadencja 2006–2010^[15]	Kadencja 2010–2014^[16]	Kadencja 2014–2018^[17]	Kadencja 2018–2024^[18]	Kadencja 2024-2029^[19]^[20]^[21]^[22]
Samoobrona	4	–	–	–	–	–
Sojusz Lewicy Demokratycznej	9 (SLD-UP)	4 (LiD)	3	–	–	–
Plus	7	4	8	6	5	1
Porozumienie Platforma Sprawiedliwości	3	–	–	–	–	–
Prawo i Sprawiedliwość	–	7	4	14	9	7
Platforma Obywatelska	–	4	4	–	–	–
Stowarzyszenie Ziemia Bełchatowska	–	4	4	2^[23]	3	–
KWW Waldemara Płomińskiego	–	–	–	1	–	–
KKW Koalicja Obywatelska^[a]	–	–	–	–	4	9
KWW Marioli Czechowskiej	–	–	–	–	2	1
KWW Bełchatowianie	–	–	–	–	–	5

Podział administracyjny

Pierwsze osiedla powstawały w latach 60. XX wieku, kolejne zaczynały powstawać w czasie najdynamiczniejszego wzrostu populacji miasta, równocześnie z Kopalnią Węgla Brunatnego „Bełchatów” i Elektrownią Bełchatów w latach 70. i 80. Głównym wykonawcą bloków mieszkalnych było nieistniejące obecnie Wieluńskie Przedsiębiorstwo Budowlane (tzw. „wieluński BeP”) z Wielunia. Do dzielnic Bełchatowa zalicza się: Grocholice, Bełchatówek i Dobrzelów.

Śródmieście
Osiedle Wolność
Osiedle 1-go Maja
Osiedle Binków
Osiedle Przytorze

Demografia

Osobny artykuł: Ludność Bełchatowa.

Dane z 31 grudnia 2023^[1]:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
Jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
Populacja	52 331	100	27 161	51,90	25 170	48,10

Wykres liczby ludności miasta Bełchatowa na przestrzeni 2 ostatnich stuleci:

Największą populację Bełchatów odnotował w 2002 r. – według danych GUS 63 208 mieszkańców^[24]

Piramida wieku mieszkańców Bełchatowa w 2020 roku^[25]:

Historia

Do XVIII wieku Bełchatów był niewielką miejscowością w pobliżu średniowiecznego miasta Grocholice (obecnie dzielnicy Bełchatowa). Rozwinął się w połowie XVIII wieku po otrzymaniu praw miejskich, a od początku XIX wieku był ośrodkiem przemysłu tkackiego, jednak liczba jego ludności nie przekraczała kilku tysięcy osób. Gwałtowny rozwój miasta nastąpił po 1975 roku, gdy podjęto decyzję o budowie Zespołu Górniczo–Energetycznego „Bełchatów” wraz z osiedlami mieszkalnymi, usługami i linią kolejową.

Osobne artykuły: kalendarium historii Bełchatowa i Historia Żydów w Bełchatowie.

Rozwój terytorialny miasta

1925 – dołączenie do Bełchatowa wsi Olsztyn (teren dzisiejszego osiedla Olsztyńskiego), Zamoście (część ul. Witolda Pileckiego od mostu, część ul. Lipowej do ul. Włókniarzy, część ul. Wojska Polskiego do ul. Edwardów) i Lipy (okolice dzisiejszej ul. Lipowej).
1933 – przyłączenie do Bełchatowa wsi Czapliniec (okolice dzisiejszej ulicy Czaplinieckiej).
1977 – do Bełchatowa włączono Grocholice (aktualnie najstarsza dzielnica miasta), Politanice, część Dobrzelowa i Domiechowic.

Zobacz też: Bełchatów (gmina wiejska).

Architektura

Osobny artykuł: Miejsca pamięci w Bełchatowie.

Zabytki

Według rejestru zabytków NID na listę zabytków wpisane są obiekty:

Dwór Olszewskich^[26] wzniesiony na początku XVIII wieku jako rezydencja ówczesnych właścicieli Bełchatowa Stanisława i Franciszka Rychłowskich, herbu Nałęcz,
kościół późnobarokowy parafialny pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny^[26] wzniesiony w XVIII wieku,
kościół pw. Wszystkich Świętych^[26] w dzielnicy Grocholice.

Gospodarka

Niedaleko od miasta (10 km) znajduje się największe w Polsce zagłębie paliwowo-energetyczne, w skład którego wchodzą Kopalnia Węgla Brunatnego „Bełchatów” oraz Elektrownia Bełchatów. Bełchatów jest jednym z dwóch najważniejszych miast PBOP. Na obrzeżach miasta znajdują się również zakłady firm DS Smith^[27] i Humax^[28].

8 maja 2013 w Bełchatowie oddano do użytku nową siedzibę koncernu PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna S.A. Obiekt został wybudowany kosztem ok. 50 mln zł, na osiedlu Binków przy ul. Węglowej 5. Jego architektura nawiązuje do wyglądu przekroju kabla energetycznego. Jest jednym z największych i najnowocześniejszych budynków biurowych w Bełchatowie.

Siedziba koncernu PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna S.A w Bełchatowie ul. Węglowa 5

Transport

Przez Bełchatów biegną ważne szlaki komunikacyjne: Kielce – Wrocław, Wrocław – Lublin, droga krajowa oraz drogi wojewódzkie. Projektowane autostrady znajdą się również blisko miasta. Przez Bełchatów prowadzi 37,8 km dróg krajowych i wojewódzkich oraz 85 km dróg miejskich i osiedlowych.

Drogi prowadzące przez Bełchatów:

droga krajowa nr 74: relacji S8–Wieluń–Bełchatów–A1–Piotrków Trybunalski–Kielce–Zamość–granica państwa (UA)
droga wojewódzka nr 476: DK74 – Bełchatów – DK74
droga wojewódzka nr 484: relacji Buczek–Bełchatów–Kamieńsk
droga wojewódzka nr 485: relacji Bełchatów–Wadlew–Pabianice

Przez Bełchatów przebiega linia kolejowa z Rogowca (kopalni i elektrowni „Bełchatów”) do Piotrkowa Trybunalskiego (obecnie tylko ruch towarowy). Od stycznia 1987 do kwietnia 2000^[29] Bełchatów posiadał pasażerskie połączenie kolejowe z Piotrkowem Trybunalskim. W 2022 roku podpisano umowę na budowę drugiej, wschodniej obwodnicy miasta^[30].

Usługi komunikacyjne świadczy Miejski Zakład Komunikacji w Bełchatowie, który dysponuje 25 autobusami pasażerskimi, w tym jednym wycieczkowym (dane z 1995 r.). Od 1 lipca 2015 komunikacja miejska w Bełchatowie jest bezpłatna^[31]. Z dworca funkcjonują połączenia PKS, dzięki którym z Bełchatowa można dotrzeć bezpośrednio m.in. do Warszawy, Lublina, Wrocławia, Kudowy-Zdroju, Kłodzka, Częstochowy, Łodzi, Sieradza, Radomia, Kalisza, Kielc, Krakowa i Szklarskiej Poręby.

4 czerwca 2007 przy Szpitalu Wojewódzkim im. Jana Pawła II otworzono lądowisko sanitarne.

Turystyka

Około 10 km na południe od centrum Bełchatowa, przy sztucznym zbiorniku wodnym znajdują się dwa ośrodki sportowo-rekreacyjne, popularne w okresie letnim: Ośrodek „Słok” (właściciel Elektrownia Bełchatów) i Ośrodek „Wawrzkowizna” (właściciel Kopalnia Węgla Brunatnego „Bełchatów”). Każdy z ośrodków posiada własną bazę noclegową (hotele, domki, kwatery), a także szereg atrakcji, m.in.: stadninę koni, rowery wodne, żaglówki, kajaki, boiska sportowe, kąpielisko ze zjeżdżalnią wodną i plażą, rowery go-cart, krytą pływalnię, sauny, solarium, jacuzzi, korty tenisowe o nawierzchni tartanowej, siłownię i wiele innych. Ponadto w okresie wakacyjnym często organizowane są różnego typu koncerty z udziałem gwiazd polskiej estrady.

Baza hotelowa

Baza hotelowa w Bełchatowie jest związana głównie z położeniem miasta przy ważnych szlakach komunikacyjnych: drodze krajowej nr 74 oraz drogach wojewódzkich 484 i 485, a także z ośrodkami sportu i rekreacji „Słok” i „Wawrzkowizna” położonymi w okolicach Bełchatowa.

Hotele 3-gwiazdkowe (***):

Hotel Sport
Hotel Wodnik
Hotel Santin
Hotel Wawrzynek

Hotel Sport znajdujący się przy hali widowiskowo-sportowej PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna,
Hotel Santin,
Hotel Wodnik Bełchatów (przy Ośrodku Szkoleniowo-Wypoczynkowym „Słok” niedaleko Bełchatowa). Położony 15 km od centrum miasta, 40 km od głównej stacji kolejowej i 15 km od głównej stacji PKS. Najbliższe lotnisko znajduje się 50 km od hotelu. W 2006 Hotel Wodnik otrzymał certyfikat SKKP i stał się członkiem wspierającym Stowarzyszenia „Konferencje i Kongresy w Polsce”^[32].

Kultura

Miejska i Powiatowa Biblioteka Publiczna im. Józefa Ignacego Kraszewskiego

Ta sekcja od 2009-06 wymaga zweryfikowania podanych informacji.

Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych.
Część lub nawet wszystkie informacje w sekcji mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tej sekcji.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.

Najstarszą placówką kulturalną w mieście, istniejącą od 1935^[33], jest Miejska i Powiatowa Biblioteka Publiczna (MiPBP). Poza główną siedzibą na terenie Bełchatowa działają 4 filie MiPBP:

Filia nr 1 w Grocholicach. Profil filii: historyczny^[34].
Filia nr 2 na Osiedlu Dolnośląskim. Profil filii: literacki^[35].
Filia nr 3 na Osiedlu Okrzei. Profil filii: turystyczny^[36].
Filia nr 4 na Osiedlu Binków. Profil filii: ekologiczny^[37].

Główna placówka sprawuje również nadzór merytoryczny nad 15 bibliotekami na terenie powiatu bełchatowskiego w: Drużbicach, Kleszczowie (oraz filie w: Łękińsku i Żłobnicy), Klukach, Kurnosie, Łękawie, Ruścu (oraz filia w Woli Wiązowej), Gminy Szczerców, Zelowie (oraz filie w Kociszewie i Wygiełzowie).

15 stycznia 2002 został oddany do użytku wybudowany w centrum miasta nowoczesny budynek MiPBP, w pełni dostosowany do potrzeb osób niepełnosprawnych wraz z parkingiem przed budynkiem. W budynku został umieszczony także oddział biblioteki dla dzieci, przeniesiony z danego budynku Związku Strzeleckiego „Strzelec” (wybudowanego w 1938 roku, mieszczącego się przy ulicy 1 Maja 45).

Oprócz typowej działalności bibliotecznej MiPBP prowadzi szereg przedsięwzięć kulturalnych:

Ogólnopolski Konkurs Poetycki im. Wacława Olszewskiego (od 1994 r.),
Kiermasze Taniej Książki (od 1994 r.),
Konkurs o Regionie „Między rajem a węglem” (od 1996 r.),
Powiatowy Konkurs „Książki na medal” (od 1999 r.),
Powiatowy Konkurs „Książka – obiekt artystyczny” (od 2002 r.),

Biblioteka włącza się w promocję czytelnictwa, organizując lokalne akcje (Ferie z Biblioteką, Wakacje z Biblioteką, Mamo – zapisz mnie do biblioteki, Bełchatowski Tydzień Czytania, Spotkanie z Książką), jak również uczestniczy w akcjach ogólnopolskich (Cała Polska czyta dzieciom) oraz w akcje promujące szeroko pojętą kulturę w regionie. Współpracuje z lokalnymi mediami, a także z instytucjami edukacyjno – wychowawczymi w regionie bełchatowskim. Przedstawiciele MiPBP z Bełchatowa jako przedstawiciele jedynej w Polsce biblioteki zostali (poza Biblioteką Narodową) zostali zaproszeni do Pałacu Prezydenckiego na doroczne spotkanie Twórców Kultury. Dzięki zbiorowi tzw. „regionaliów” (prac oraz materiałów dotyczących Bełchatowa i okolic), a także poprzez wydawanie zbiorów prac literackich^[38] biblioteka stanowi istotny ośrodek wpływający na propagowanie wiedzy o historii oraz życiu kulturalnym regionu. Przy bibliotece działa Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich.

Miejskie Centrum Kultury

Osobny artykuł: Miejskie Centrum Kultury w Bełchatowie.

Muzeum Regionalne w Bełchatowie

Idea stworzenia muzeum narodziła się na początku lat 90. XX wieku, a 16 lipca 1993 odbyło się pierwsze spotkanie Komitetu Założycielskiego Muzeum Regionalnego. Członkowie Komitetu zaapelowali do władz miasta o utworzenie bełchatowskiego muzeum. Swoją działalność muzeum rozpoczęło formalnie w 1995, na jego siedzibę zaś wyznaczono zabytkowy, późnobarokowy dworek w centrum miasta (ul. Hellwigów 11), który był siedzibą rodów miasta. Do 1987 opiekowała się nim rodzina Olszewskich. Po śmierci Wacława Olszewskiego – juniora budynek został odkupiony przez Urząd Miasta, jego bardzo zły stan nie pozwolił na ulokowanie w nim siedziby muzeum. Do wyremontowanego budynku w 1998 przeniesione Muzeum Regionalne z wcześniejszej, tymczasowej siedziby, którą stanowił budynek Związku Strzeleckiego „Strzelec” (ul. 1 Maja 45). W dniach 7–8 października 2005^[39] w Muzeum Regionalne zorganizowana została próba bicia rekordu do Księgi rekordów Guinnessa przez Eugeniusza Geno Małkowskiego, który przez 24 godziny malował obrazy (o wymiarach 80 × 100 cm), na podstawie wcześniej wykonanych przez artystę szkiców.

W Bełchatowie działają dwa chóry gospel, Schola Cantorum Gospel Choir oraz Gospel Singers, odnoszące liczne sukcesy na przeglądach muzyki gospel w Polsce oraz za granicą^[40]^[41].

Wydarzenia artystyczne o skali ogólnopolskiej

Festiwal Filmów Niepoważnych „NAKRĘCENI” (pierwsza edycja październik 2007)
Jesienne Spotkania Teatralne z BAT-em
Ogólnopolski Przegląd Piosenki Żeglarskiej w Bełchatowie (organizowany od 1998^[42])
Festiwal Młode(j) Sztuki (organizowany od 2006)

W Bełchatowie rozwinięta jest również kultura alternatywna. Jednym z najprężniej działających jej ośrodków jest Stowarzyszenie Kultury Alternatywnej „Zgrzyt”, wraz z wchodzącą w jego skład Załogą Rowerową ‘Zgrzyt’ Bełchatów.

Media

Ta sekcja od 2023-08 wymaga zweryfikowania podanych informacji.

Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych.
Część lub nawet wszystkie informacje w sekcji mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tej sekcji.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.

Telewizja

Telewizja Kablowa Bełchatów (TKB)
Lokalna.news

Radio

Radio Eska Bełchatów 89,4 MHz

Prasa

dwutygodnik „Przegląd Bełchatowski”
biuletyn „www.Bełchatów.pl – Warto Wiedzieć Więcej”
dwutygodnik regionalny „Fakty, Informacje, Komentarze”
„Echo Powiatu Bełchatowskiego”

Portale internetowe

belchatow.naszemiasto.pl
ddbelchatow.pl – Dzień Dobry Bełchatów
ebelchatow.pl

Oświata

Osobny artykuł: Lista szkół w Bełchatowie.

W Bełchatowie istnieje rozwinięta sieć placówek oświatowych od poziomu żłobków do filii uczelni.

żłobek miejski
8 przedszkoli
9 szkół podstawowych
szkoła podstawowa specjalna
6 liceów ogólnokształcących
2 licea ogólnokształcące dla dorosłych
społeczne liceum ogólnokształcące dla dorosłych
zaoczne liceum ogólnokształcące dla dorosłych
filia Uniwersytetu Łódzkiego, która prowadzi kierunki: ekonomia, socjologia
filia Politechniki Łódzkiej, która prowadzi kierunki: elektrotechnika, elektronika i telekomunikacja, zarządzanie, inżynieria środowiska, budownictwo, informatyka, mechanika i budowa maszyn
filia AHE w Łodzi, która prowadzi kierunki: filologia polska, informatyka, pedagogika, politologia, transport, zarządzanie
uniwersytet III wieku (w budynku jednego z dawnych gimnazjów)

Sport

W Bełchatowie działają następujące kluby:

Skra Bełchatów – siatkówka i pływanie
EKS Skra Bełchatów – siatkówka
GKS Bełchatów – piłka nożna, zapasy i brydż sportowy
KSSP – baseball
GLKS Zjednoczeni Bełchatów – piłka nożna
KS Grocholice Bełchatów – piłka nożna i rugby
LSKK Lityński Fazbud World Bełchatów – kolarstwo
LKS Stomil Bełchatów – kolarstwo i tenis stołowy
BKL Bełchatów – lekkoatletyka
LZS Bełchatów
KS „EBE” Sekcja Piłki Nożnej Bełchatów – piłka nożna
BKC Bełchatów – curling
Aquarius – hokej podwodnego
BTS AS Feniks Bełchatów – koszykówka

Bełchatów najbardziej znane jest za sprawą męskiego klubu siatkarskiego Skra Bełchatów^[43]. Bełchatowska baza sportowa składa się m.in. ze stadionu piłkarskiego GKS Bełchatów przy ul. Sportowej 3, hali „Energia” im. Edwarda Najgebauera przy ulicy Dąbrowskiego, hali widowiskowo-sportowej przy ulicy 1 Maja (niedaleko stadionu), Squash Klubu Bełchatów znajdującego się przy ul.Transportowej 3, kilku boisk treningowych, 4 basenów, kortów tenisowych, sal gimnastycznych i boisk szkolnych niemal przy każdej placówce edukacyjnej, boisk lekkoatletycznych, siłowni, lodowiska. Tutejsze kluby sportowe proponują uprawianie różnorodnych sportów nie tylko dorosłym, ale prowadzą też szkółki szkolące przyszłych sportowców. W czerwcu 1995 roku po raz pierwszy zorganizowano Miejską Olimpiadę Sportową, w której ponad 6 tys. uczniów walczyło o medale w kilkunastu dyscyplinach olimpijskich.

Wspólnoty wyznaniowe

Na terenie miasta działalność religijną prowadzą następujące Kościoły i związki wyznaniowe:

Kościół rzymskokatolicki (dekanat bełchatowski):
Kościół Ewangelicko-Augsburski w RP:
- parafia w Zelowie-Bełchatowie
Kościół Ewangelicko-Reformowany w RP
- parafia w Bełchatowie
Kościół Boży w Chrystusie
Kościół Adwentystów Dnia Siódmego (zbór w Bełchatowie)
Świadkowie Jehowy:
- Bełchatów-Centrum
- Bełchatów-Południe
- Bełchatów Północ (Sala Królestwa ul. Ludwikowska 100)^[44]

Do 1942 r. w Bełchatowie działała również gmina żydowska.

Zobacz też: Historia Żydów w Bełchatowie.

Kościół pw. Wszystkich Świętych
Kościół Ewangelicko-Reformowany
Kościół pw. NNMP
Dawna Synagoga w Bełchatowie

Honorowi obywatele miasta

Z tym tematem związana jest kategoria: Honorowi obywatele Bełchatowa.

Lista honorowych obywateli miasta^[45]^[46]:

Józef Piłsudski (od 12 czerwca 1926);
żołnierze Zgrupowania pułkownika Ludwika Czyżewskiego (od 28 czerwca 1993);
Apoloniusz Zawilski (od 28 czerwca 1993);
Lothar Ernst Knoch (od 29 października 1997);
Henryk Mular (od 5 listopada 1997) – lekarz, bełchatowski radny, zaangażowany w rozwój samorządności i służby zdrowia;
Jean Claude Versyck (od 26 września 2002) – założyciel Komitetu Partnerstwa Aubergenville-Bełchatów, inicjator działań na rzecz współpracy polsko-francuskiej;
Jadwiga Nadana (od 26 września 2002) – działaczka społeczna, inicjatorka wielu działań popularyzujących historię Bełchatowa;
Zbigniew Kozłowski (od 26 września 2002) – generalny projektant Kopalni Węgla Brunatnego „Bełchatów”;
Maciej Pawlik (od 26 września 2002);
Jan Paweł II (od 30 października 2003);
Tomasz Trawiński (od 29 września 2005) – działacz społeczny, członek przedwojennego Związku Strzeleckiego „Strzelec”, współzałożyciel Powszechnej Spółdzielni Spożywców i Regionalnego Stowarzyszenia Społeczno-Kulturalnego w Bełchatowie;
Mirosław Olejniczak (od 15 grudnia 2005) – popularyzator sportu i działań na rzecz rozwoju bazy sportowej w Bełchatowie.
Daniel Castellani (od listopada 2009) – za jego szczególny wkład w promocję Bełchatowa na arenie ogólnopolskiej i międzynarodowej.
Konrad Piechocki (od listopada 2009) – od 2007 r. prezes PGE SKRY Bełchatów – w tym czasie SKRA m.in. niezmiennie utrzymuje tytuł Mistrza Polski, organizuje rozgrywki Final Four, zdobywa klubowe wicemistrzostwo świata; tytuł Honorowego Obywatela Bełchatowa, za szczególny wkład w promocję miasta na arenie ogólnopolskiej i międzynarodowej.
Marian Sobutkowski (od 17 czerwca 2010) – trener i wychowawca młodzieży, za działalność na rzecz miasta;
Mistrzowie Świata w Piłce Siatkowej Mężczyzn z 2014 roku – trener Stéphane Antiga oraz siatkarze: Krzysztof Ignaczak, Karol Kłos, Mateusz Mika, Marcin Możdżonek, Michał Winiarski, Mariusz Wlazły, Andrzej Wrona, Paweł Zagumny, Paweł Zatorski (od 30 października 2014).
Bronisława Hanna Hellwig-Stańczuk (od 29 sierpnia 2013, uroczystość nadania aktu honorowego obywatelstwa odbyła się 7 września 2013) – przedstawicielka rodziny Hellwigów, zasłużonych mieszkańców miasta, za wyjątkowe zasługi, pamięć i kultywowanie dziejów Bełchatowa^[47];
Franciszek Zochniak (24 października 2013) – żołnierz Armii Krajowej^[48].

Ludzie związani z Bełchatowem

Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie urodzeni w Bełchatowie‎.

Miasta partnerskie

Miasto współpracuje z 11 miastami, w tym z jednym w Polsce^[49]. W związku z agresją Federacji Rosyjskiej na Ukrainę, która rozpoczęła się 24 lutego 2022 roku, Rada Miejska w Bełchatowie podjęła uchwałę w sprawie zawieszenia współpracy partnerskiej miast Bełchatowa oraz Sowiecka (uchwała nr XLIII/316/22). W ten sposób Bełchatów wyraża wsparcie i solidarność z zaatakowanym narodem ukraińskim^[50].

Miasta partnerskie
Miasto	Kraj	Data podpisania umowy
Aubergenville	Francja	16 czerwca 1995
Taurogi	Litwa	11 listopada 1997
Myślenice	Polska	31 października 2005
Csongrád	Węgry	12 października 2008
Alcobaça	Portugalia	20 sierpnia 2009^[51]
Jużnoukraińsk	Ukraina	24 października 2013^[52]
Powaska Bystrzyca	Słowacja	24 października 2013^[52]

Zobacz też

Uwagi

↑ W wyborach samorządowych w 2018 roku jako KKW Platforma.Nowoczesna Koalicja Obywatelska.

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2024-05-15].
↑ Janusz Kurtyka: Tęczyńscy. Studium z dziejów polskiej elity możnowładczej w średniowieczu. Wydawnictwo i Drukarnia „Secesja”, Kraków 1997, s. 89, 617. ISBN 83-86077-83-2.
↑ Corona Regni Poloniae. Mapa w skali 1:250 000, autorzy, Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk i Pracownia Geoinformacji Historycznej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin: Atlas Fontium .
↑ Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 18–19.
↑ Tabella miast, wsi, osad Królestwa Polskiego, z wyrażeniem ich położenia i ludności, alfabetycznie ułożona w Biórze Kommissyi Rządowéy Spraw Wewnętrznych i Policyi. T. 1 : A-Ł, Warszawa 1827, s. 14.
↑ Stanisław Rospond, Słownik etymologiczny miast i gmin PRL, Zakład Narodowy im.Ossolińskich Wydawnictwo Wrocław 1984, s. 21.
↑ ^a ^b Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2013 r.. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2013-07-26. ISSN 1505-5507.
↑ Wybory samorządowe 2024. Nowy prezydent Bełchatowa z Konfederacji? Są wyniki [online], Rzeczpospolita [dostęp 2024-04-21] (pol.).
↑ OlaO. Duda OlaO., Prezydent powołał wiceprezydentów Bełchatowa [online], Oficjalna strona Miasta Bełchatowa, 8 maja 2024 [dostęp 2024-05-13] (pol.).
↑ OlaO. Duda OlaO., Prezydent powołał wiceprezydentów Bełchatowa [online], Oficjalna strona Miasta Bełchatowa, 8 maja 2024 [dostęp 2024-05-13] (pol.).
↑ https://belchatow.bip.gov.pl/wladze-miasta/sekretarz-miasta-belchatowa.html.
↑ https://belchatow.bip.gov.pl/wladze-miasta/skarbnik-miasta-belchatowa.html.
↑ Prezydent i radni złożyli ślubowania – Oficjalna strona Miasta Bełchatowa [online], belchatow.pl [dostęp 2024-05-15] (ang.).
↑ Państwowa Komisja Wyborcza: Wybory samorządowe. wybory2002.pkw.gov.pl. [dostęp 2015-10-14].
↑ Geografia wyborcza – Wybory samorządowe – Państwowa Komisja Wyborcza. wybory2006.pkw.gov.pl. [dostęp 2015-10-14].
↑ Wybory Samorządowe 2010 – Geografia wyborcza – Województwo łódzkie – – m. Bełchatów. wybory2010.pkw.gov.pl. [dostęp 2015-10-14].
↑ Państwowa Komisja Wyborcza | Bełchatów. wybory2014.pkw.gov.pl. [dostęp 2015-10-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-12-17)].
↑ Wybory samorządowe 2018 [online], wybory2018.pkw.gov.pl [dostęp 2018-11-21] .
↑ Wybory Samorządowe 2024 [online], wybory.gov.pl [dostęp 2024-04-08] (pol.).
↑ Wybory Samorządowe 2024 [online], wybory.gov.pl [dostęp 2024-04-08] (pol.).
↑ Wybory Samorządowe 2024 [online], wybory.gov.pl [dostęp 2024-04-08] (pol.).
↑ Wybory Samorządowe 2024 [online], wybory.gov.pl [dostęp 2024-04-08] (pol.).
↑ Zaprzysiężenie nowej radnej [online], ebelchatow – portal informacyjny Bełchatowa – aktualności, sport, ogłoszenia, region – informacje – Bełchatów [dostęp 2016-08-27] .
↑ GUS Bank Danych Regionalnych, faktyczne miejsce zamieszkania, stan na 31 XII 2002.
↑ Bełchatów w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2019-08-27] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
↑ ^a ^b ^c NID: Rejestr zabytków nieruchomych, województwo łódzkie. [dostęp 2008-09-16].
↑ Gdzie działamy? – DS Smith [online], www.dssmith.com [dostęp 2023-08-30] (pol.).
↑ Humax [online], uk.humaxdigital.com [dostęp 2023-08-30] (ang.).
↑ Ogólnopolska Baza Kolejowa. [dostęp 2009-01-15]. (pol.).
↑ Umowa na budowę wschodniej obwodnicy podpisana. belchatow.pl, 2022-10-06. [dostęp 2023-08-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-08-11)]. (pol.).
↑ Bezpłatna komunikacja miejska | Mzk Bełchatów [online], www.mzk.belchatow.pl [dostęp 2018-10-16] .
↑ SKKP, Członkowie wspierający (Associate members). [dostęp 2008-12-27].
↑ Historia [online], www.biblioteka.belchatow.pl [dostęp 2018-10-16] (pol.).
↑ Filia nr 1 – Miejskiej i Powiatowej Biblioteki Publicznej w Bełchatowie [online], www.biblioteka.belchatow.pl [dostęp 2018-10-16] (pol.).
↑ Filia nr 2 – Miejskiej i Powiatowej Biblioteki Publicznej w Bełchatowie [online], www.biblioteka.belchatow.pl [dostęp 2018-10-16] (pol.).
↑ Filia nr 3 – Miejskiej i Powiatowej Biblioteki Publicznej w Bełchatowie [online], www.biblioteka.belchatow.pl [dostęp 2018-10-16] (pol.).
↑ Filia nr 4 – Miejskiej i Powiatowej Biblioteki Publicznej w Bełchatowie [online], www.biblioteka.belchatow.pl [dostęp 2018-10-16] (pol.).
↑ „Wydawnictwa” na stronie MiPBP. [dostęp 2008-10-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-08-16)].
↑ Muzeum Regionalne w Bełchatowie – próba bicia rekordu Guinnessa. [dostęp 2009-04-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-09-29)].
↑ Koncert Bełchatów Gospel Singers. [dostęp 2008-10-13].
↑ Schola Cantorum Gospel Choir. [dostęp 2008-10-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-09-17)].
↑ Festivalinfo.pl: Festiwal Piosenki Żeglarskiej w Bełchatowie. [dostęp 2008-07-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-02-01)].
↑ Skra to duma i wizytówka regionu. lodz.gazeta.pl, 3 maja 2009. [dostęp 2010-05-12].
↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2018-10-14] .
↑ Bełchatów. Daj się skusić. Folder promocyjny Bełchatowa ^{[brak daty wydania]}
↑ Honorowi Obywatele. [w:] www.belchatow.pl [on-line]. Urząd Miasta Bełchatowa. [dostęp 2022-09-12].
↑ Za zasługi dla Bełchatowa. Urząd Miasta Bełchatowa. [dostęp 2013-09-09].
↑ Franciszek Zochniak [online], www.belchatow.pl [dostęp 2020-02-06] .
↑ Miasta partnerskie [online], belchatow.pl [dostęp 2023-04-08] .
↑ TomaszT. Kałużyński TomaszT., Sowieck – Rosja (współpraca zawieszona) [online], belchatow.pl [dostęp 2023-04-08] .
↑ Alcobaça i Bełchatów już razem!. UM Bełchatów (Portal Bełchatów). [dostęp 2009-08-28]. (pol.).
↑ ^a ^b Nowe miasta partnerskie Bełchatowa. Magistrat nawiązał kontakt z miastami z Ukrainy i Słowacji. [dostęp 2013-10-25].

Linki zewnętrzne

Oficjalny Portal Miasta
Geoportal miasta. 87.199.34.18:10081. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-04-14)]. (m.in. granice miasta, granice osiedli, miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, ortomapy, parki, wody, punkty charakterystyczne powodzi itd.)
Bełchatów, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 1: Abablewo – Januszowo, Warszawa 1900, s. 99 .

[24] W wyborach samorządowych w 2018 roku jako KKW Platforma.Nowoczesna Koalicja Obywatelska.

[gus_lud-1] Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2024-05-15].

[2] Janusz Kurtyka: Tęczyńscy. Studium z dziejów polskiej elity możnowładczej w średniowieczu. Wydawnictwo i Drukarnia „Secesja”, Kraków 1997, s. 89, 617. ISBN 83-86077-83-2.

[:2-3] Corona Regni Poloniae. Mapa w skali 1:250 000, autorzy, Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk i Pracownia Geoinformacji Historycznej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin: Atlas Fontium .

[:0-4] Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 18–19.

[5] Tabella miast, wsi, osad Królestwa Polskiego, z wyrażeniem ich położenia i ludności, alfabetycznie ułożona w Biórze Kommissyi Rządowéy Spraw Wewnętrznych i Policyi. T. 1 : A-Ł, Warszawa 1827, s. 14.

[6] Stanisław Rospond, Słownik etymologiczny miast i gmin PRL, Zakład Narodowy im.Ossolińskich Wydawnictwo Wrocław 1984, s. 21.

[stat.gov.pl-7] Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2013 r.. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2013-07-26. ISSN 1505-5507.

[8] Wybory samorządowe 2024. Nowy prezydent Bełchatowa z Konfederacji? Są wyniki [online], Rzeczpospolita [dostęp 2024-04-21] (pol.).

[9] OlaO. Duda OlaO., Prezydent powołał wiceprezydentów Bełchatowa [online], Oficjalna strona Miasta Bełchatowa, 8 maja 2024 [dostęp 2024-05-13] (pol.).

[10] OlaO. Duda OlaO., Prezydent powołał wiceprezydentów Bełchatowa [online], Oficjalna strona Miasta Bełchatowa, 8 maja 2024 [dostęp 2024-05-13] (pol.).

[11] ttps://belchatow.bip.gov.pl/wladze-miasta/sekretarz-miasta-belchatowa.html.

[12] ttps://belchatow.bip.gov.pl/wladze-miasta/skarbnik-miasta-belchatowa.html.

[13] Prezydent i radni złożyli ślubowania – Oficjalna strona Miasta Bełchatowa [online], belchatow.pl [dostęp 2024-05-15] (ang.).

[14] Państwowa Komisja Wyborcza: Wybory samorządowe. wybory2002.pkw.gov.pl. [dostęp 2015-10-14].

[15] Geografia wyborcza – Wybory samorządowe – Państwowa Komisja Wyborcza. wybory2006.pkw.gov.pl. [dostęp 2015-10-14].

[16] Wybory Samorządowe 2010 – Geografia wyborcza – Województwo łódzkie – – m. Bełchatów. wybory2010.pkw.gov.pl. [dostęp 2015-10-14].

[17] Państwowa Komisja Wyborcza | Bełchatów. wybory2014.pkw.gov.pl. [dostęp 2015-10-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-12-17)].

[18] Wybory samorządowe 2018 [online], wybory2018.pkw.gov.pl [dostęp 2018-11-21] .

[19] Wybory Samorządowe 2024 [online], wybory.gov.pl [dostęp 2024-04-08] (pol.).

[20] Wybory Samorządowe 2024 [online], wybory.gov.pl [dostęp 2024-04-08] (pol.).

[21] Wybory Samorządowe 2024 [online], wybory.gov.pl [dostęp 2024-04-08] (pol.).

[22] Wybory Samorządowe 2024 [online], wybory.gov.pl [dostęp 2024-04-08] (pol.).

[23] Zaprzysiężenie nowej radnej [online], ebelchatow – portal informacyjny Bełchatowa – aktualności, sport, ogłoszenia, region – informacje – Bełchatów [dostęp 2016-08-27] .

[25] GUS Bank Danych Regionalnych, faktyczne miejsce zamieszkania, stan na 31 XII 2002.

[26] Bełchatów w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2019-08-27] , liczba ludności na podstawie danych GUS.

[zabytki-27] NID: Rejestr zabytków nieruchomych, województwo łódzkie. [dostęp 2008-09-16].

[28] Gdzie działamy? – DS Smith [online], www.dssmith.com [dostęp 2023-08-30] (pol.).

[29] Humax [online], uk.humaxdigital.com [dostęp 2023-08-30] (ang.).

[30] Ogólnopolska Baza Kolejowa. [dostęp 2009-01-15]. (pol.).

[obwodnicaumowa-31] Umowa na budowę wschodniej obwodnicy podpisana. belchatow.pl, 2022-10-06. [dostęp 2023-08-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-08-11)]. (pol.).

[32] Bezpłatna komunikacja miejska | Mzk Bełchatów [online], www.mzk.belchatow.pl [dostęp 2018-10-16] .

[33] SKKP, Członkowie wspierający (Associate members). [dostęp 2008-12-27].

[34] Historia [online], www.biblioteka.belchatow.pl [dostęp 2018-10-16] (pol.).

[35] Filia nr 1 – Miejskiej i Powiatowej Biblioteki Publicznej w Bełchatowie [online], www.biblioteka.belchatow.pl [dostęp 2018-10-16] (pol.).

[36] Filia nr 2 – Miejskiej i Powiatowej Biblioteki Publicznej w Bełchatowie [online], www.biblioteka.belchatow.pl [dostęp 2018-10-16] (pol.).

[37] Filia nr 3 – Miejskiej i Powiatowej Biblioteki Publicznej w Bełchatowie [online], www.biblioteka.belchatow.pl [dostęp 2018-10-16] (pol.).

[38] Filia nr 4 – Miejskiej i Powiatowej Biblioteki Publicznej w Bełchatowie [online], www.biblioteka.belchatow.pl [dostęp 2018-10-16] (pol.).

[39] „Wydawnictwa” na stronie MiPBP. [dostęp 2008-10-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-08-16)].

[40] Muzeum Regionalne w Bełchatowie – próba bicia rekordu Guinnessa. [dostęp 2009-04-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-09-29)].

[41] Koncert Bełchatów Gospel Singers. [dostęp 2008-10-13].

[42] Schola Cantorum Gospel Choir. [dostęp 2008-10-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-09-17)].

[43] Festivalinfo.pl: Festiwal Piosenki Żeglarskiej w Bełchatowie. [dostęp 2008-07-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-02-01)].

[44] Skra to duma i wizytówka regionu. lodz.gazeta.pl, 3 maja 2009. [dostęp 2010-05-12].

[45] Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2018-10-14] .

[folder-46] Bełchatów. Daj się skusić. Folder promocyjny Bełchatowa ^{[brak daty wydania]}

[UMB-47] Honorowi Obywatele. [w:] www.belchatow.pl [on-line]. Urząd Miasta Bełchatowa. [dostęp 2022-09-12].

[48] Za zasługi dla Bełchatowa. Urząd Miasta Bełchatowa. [dostęp 2013-09-09].

[49] Franciszek Zochniak [online], www.belchatow.pl [dostęp 2020-02-06] .

[50] Miasta partnerskie [online], belchatow.pl [dostęp 2023-04-08] .

[51] TomaszT. Kałużyński TomaszT., Sowieck – Rosja (współpraca zawieszona) [online], belchatow.pl [dostęp 2023-04-08] .

[52] Alcobaça i Bełchatów już razem!. UM Bełchatów (Portal Bełchatów). [dostęp 2009-08-28]. (pol.).

[10.2013-53] Nowe miasta partnerskie Bełchatowa. Magistrat nawiązał kontakt z miastami z Ukrainy i Słowacji. [dostęp 2013-10-25].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[a]

[24]

[25]

[26]

[27]

[28]

[29]

[30]

[31]

[32]

[33]

[34]

[35]

[36]

[37]

[38]

[39]

[40]

[41]

[42]

[43]

[44]

[45]

[46]

[47]

[48]

[49]

[50]

[51]

[52]

Części miasta wg TERYT	Bełchatówek Binków Bugaj Czapliniec Domiechowice Edwardów Grocholice Kempfinówka Koziny Lipy Niwy Domiechowickie Olsztyn Paulinów Politanice Smolarnia Stara Wieś Ubyszówka Zamoście
Osiedla	1 Maja Binków Budowlanych Czapliniec Dobrzelów Dolnośląskie Domiechowice Edwardów Górnik Konopnickiej Kopernika Lipy Ludwików Okrzei Olsztyńskie Przytorze Słoneczne Tysiąclecia Wolność Zamoście Zdzieszulice Żołnierzy POW
Dzielnice	Bełchatówek Dobrzelów Grocholice Politanice Śródmieście

Miasta na prawach powiatu	Łódź Piotrków Trybunalski Skierniewice
Miasta powiatowe	Bełchatów Brzeziny Kutno Łask Łęczyca Łowicz Opoczno Pabianice Pajęczno Poddębice Radomsko Rawa Mazowiecka Sieradz Tomaszów Mazowiecki Wieluń Wieruszów Zduńska Wola Zgierz
Miasta gminne	Aleksandrów Łódzki Białaczów Biała Rawska Błaszki Bolesławiec Bolimów Dąbrowice Drzewica Działoszyn Głowno Grabów Inowłódz Jeżów Kamieńsk Kiernozia Koluszki Konstantynów Łódzki Krośniewice Lutomiersk Lututów Osjaków Ozorków Parzęczew Piątek Przedbórz Rozprza Rzgów Stryków Sulejów Szadek Tuszyn Ujazd Uniejów Warta Wolbórz Zelów Złoczew Żarnów Żychlin

Miasta	Bełchatów Zelów
Gminy miejskie	Bełchatów
Gminy miejsko-wiejskie	Zelów
Gminy wiejskie	Bełchatów Drużbice Kleszczów Kluki Rusiec Szczerców

Przynależność wojewódzka	gubernia piotrkowska (1867–1915) woj. łódzkie (II RP) (1919–1939) woj. łódzkie (1945–1975)
Miasta	Bełchatów (do 1870 i 1925–55 →) Grocholice (do 1870) Kamieńsk (do 1870) Piotrków (Trybunalski) (do 1947 →) Rozprza (do 1870) Sulejów (do 1870 i od 1927) Wolbórz (do 1870)
Gminy wiejskie (1867–1954 i 1973–1975)	Bełchatówek (do 1954) Bogusławice (do 1953) Brzoza (do 1874) Bujny Szlacheckie (1868–1954) Bukowie (do 1868) Chabielice (do 1954) Drużbice (do 1868) Golesze (do 1954) Gomulin (do 1877) Gorzkowice Grabica Grocholice (1953–54) Kamieńsk Kleszczów (do 1954) Kluki (do 1954) Kociszew (do 1868) Krzyżanów (do 1953) Łęczno (do 1954) Łękawa (do 1953) Łęki Szlacheckie (1950–1954 i od 1973) Łobudzice (do 1868) Mąkolice (do 1868) Moszczenica (od 1973) Mzurki (1953–54) Parzniewice (do 1954) Piotrków Trybunalski (od 1973) Podolin (do 1953) Poniatów (1953–54) Ręczno (do 1950 i od 1973) Rozprza Siomki (1953–54) Srocko (1953–54) Sulejów (?–1927) Sulejów (od 1973) Szydłów (1877–1954) Tomaszów Mazowiecki (od 1973) Uszczyn (do 1953) Wadlew (do 1954) Wola Krzysztoporska (od 1973) Wolbórz (od 1953) Woźniki (1868–1953)
Gromady (1954–1972)	Adamów (1954–58) Baby Bełchatów (1954–1955 →) Bińków (1954–1955 →) Bogdanów (1954–1972) Boryszów (1954–1961) Bujny Szlacheckie (1954–1955 →) Chabielice (1954–1955 →) Dobrenice (1954–1957) Domiechowice (1954–1955 →) Gałkowice (1954–58) Gazomia Stara (1954–1968) Golesze (1954–1972) Gomulin (1954–1972) Gorzędów (1954–58) Gorzkowice (1954–1972) Grabica (1954–1972) Gręboszew (1954–1955 →) Grocholice (1954–1955 →) Janów (1954–1955 →) Jarosty (1954–1972) Kamień (1954–1955 →) Kamieńsk (1954–1972) Kaszewice (1954–1955 →) Kącik (1954–1955 →) Kleszczów (1954–1955 →) Kluki (1954–1955 →) Kociszew (1954–1955 →) Komorniki (1954–58) Kuznocin (1954–1968) Lubiec (1954–1955 →) Lubień (1954–1961) Łęczno (1954–1972) Łękawa (1954–1955 →) Łęki Szlacheckie (1954–1972) Łękińsko (1954–1955 →) Mierzyn (1954–1968) Milejów (1954–1972) Moszczenica (1954–1972) Niechcice (1954–1972) Parzniewice (1954–1972) Parzno (1954–1955 →) Plucice (1954–1957) Polichno (1954–1968) Poniatów (1954–1972) Przygłów (1954–1972) Raków (1954–1959) Ręczno Rękoraj (1954–1957) Rozprza (1954–1972) Ruszczyn (1954–1955 →) Siomki (1954–1968) Sobaków (1954–1959) Srocko (1954–1972) Sromutka (1954–1955 →) Stobnica (1954–1957) Straszów (1954–1959) Suchcice (1954–1955 →) Szydłów (1954–1972) Trzepnica (1954–1972) Wadlew (1954–1955 →) Wiaderno (1954–1968) Wola Krzysztoporska (1954–1972) Wolbórz (1954–1972) Woźniki (1954–1968) Żerechowa (1954–1961) Żeronie (1954–1959)

Przynależność wojewódzka	woj. łódzkie
Miasta (1956–75)	Bełchatów (← od 1956)
Gromady (1956–1972)	Bełchatów (← 1956) Bełchatów (1961–72) Bińków (← 1956–61) Bujny Szlacheckie (← 1956–1972) Chabielice (← 1956–1972) Dobrzelów (1956–61) Domiechowice (← 1956–1972) Drużbice (1961–72) Gręboszew (← 1956–61) Grocholice (← 1956–1972) Janów (← 1956–58) Kamień (← 1956–68) Kaszewice (← 1956–1972) Kącik (← 1956–58) Kleszczów (← 1956–1972) Kluki (← 1956–1972) Lubiec (← 1956–61) Łękawa (← 1956–68) Łękińsko (← 1956–1972) Parzno (← 1956–68) Ruszczyn (← 1956–68) Sromutka (← 1956–1972) Suchcice (← 1956–1972) Szczerców (← 1961–72) Wadlew (← 1956–1972)
Gminy wiejskie (1973–1975)	Bełchatów Drużbice Grocholice Kleszczów Kluki Szczerców