Stefan Jędrychowski

Stefan Jędrychowski
Data i miejsce urodzenia	19 maja 1910 ; Warszawa, Królestwo Polskie
Data i miejsce śmierci	26 maja 1996 ; Warszawa, Polska
	Wiceprezes Rady Ministrów
Okres	od 12 grudnia 1951; do 24 października 1956
Przynależność polityczna	Polska Zjednoczona Partia Robotnicza
	Minister finansów
Okres	od 22 grudnia 1971; do 21 listopada 1974
Przynależność polityczna	Polska Zjednoczona Partia Robotnicza
Poprzednik	Józef Trendota
Następca	Henryk Kisiel
	Minister spraw zagranicznych
Okres	od 22 grudnia 1968; do 22 grudnia 1971
Przynależność polityczna	Polska Zjednoczona Partia Robotnicza
Poprzednik	Adam Rapacki
Następca	Stefan Olszowski
	Przewodniczący Komisji Planowania przy Radzie Ministrów
Okres	od 11 lipca 1956; do 22 grudnia 1968
Przynależność polityczna	Polska Zjednoczona Partia Robotnicza
Poprzednik	Adam Rapacki
Następca	Józef Kulesza
	Minister żeglugi i handlu zagranicznego
Okres	od 28 czerwca 1945 / 5 lipca 1945; do 6 lutego 1947
Przynależność polityczna	Polska Partia Robotnicza
	Kierownik resortu informacji i propagandy
Okres	od 21 lipca 1944; do 31 grudnia 1944
Przynależność polityczna	Polska Partia Robotnicza
Następca	Stefan Matuszewski
	Odznaczenia
	;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Stefan Jędrychowski (ur. 19 maja 1910 w Warszawie, zm. 26 maja 1996 tamże) – polski komunistyczny ekonomista, prawnik, dyplomata, publicysta i polityk, wieloletni członek Biura Politycznego KC PZPR (1956–1971). Poseł do Krajowej Rady Narodowej (1944–1947), na Sejm Ustawodawczy oraz na Sejm PRL I, II, III, IV i V kadencji, kierownik resortu informacji i propagandy (1944), minister żeglugi i handlu zagranicznego (1945–1947), przewodniczący Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego i Komisji Planowania przy Radzie Ministrów (1956–1968), minister spraw zagranicznych (1968–1971) i minister finansów (1971–1974), w latach 1951–1956 wiceprezes Rady Ministrów. Budowniczy Polski Ludowej.

Życiorys

Syn Karola i Teodozji. W 1926 ukończył Państwowe Gimnazjum im. Adama Mickiewicza w Wilnie^[4]. Uzyskał wykształcenie wyższe ekonomiczne na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie, następnie otrzymał stopień doktora nauk prawnych. W okresie międzywojennym członek organizacji lewicowych w Wilnie, współwydawca czasopisma „Poprostu”, współpracownik Żagarów. Był także aktywnym członkiem Akademickiego Klubu Włóczęgów Wileńskich, gdzie jego kolegami byli Paweł Jasienica i Wacław Korabiewicz^[5].

Po agresji ZSRR na Polskę za namową Józefa Stalina i Wandy Wasilewskiej posłował w 1940 do Sejmu Republiki Litewskiej oraz do Rady Najwyższej Litewskiej SRR i Rady Najwyższej ZSRR Rady Najwyższej. W 1942 w nr 10 i w 1943 w nr 12 podziemnego pisma „Niepodległość” opublikowany został Komunikat Sądu Specjalnego R.P., w którym za współpracę ze Związkiem Sowieckim na szkodę Polski został skazany na karę śmierci^[6]. W 1943 współorganizator Związku Patriotów Polskich i armii polskiej w ZSRR. Od 1944 członek Polskiej Partii Robotniczej, następnie Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. W latach 1945–1975 zasiadał w Komitetach Centralnych PPR i PZPR. Od kwietnia 1947 był przez rok członkiem Sekretariatu KC PPR, od grudnia 1947 kierując jednocześnie Wydziałem Ekonomicznym. W latach 1956–1971 zasiadał w Biurze Politycznym KC PZPR (uprzednio, w 1956, był zastępcą członka).

W 1944 skierowano go do resortu informacji i propagandy w Polskim Komitecie Wyzwolenia Narodowego, przejściowo był również ambasadorem RP we Francji i w ZSRR. W latach 1945–1947 minister żeglugi i handlu zagranicznego. W latach 1951–1956 pełnił funkcję wicepremiera, po dymisji Adama Rapackiego w wyniku nagonki marcowej przejął resort spraw zagranicznych (1968–1971), a w początkowym okresie ekipy Edwarda Gierka (1971–1974) pełnił funkcję ministra finansów. W latach 1956–1968 przewodniczył Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego oraz Komisji Planowania przy Radzie Ministrów. W latach 1974–1978 ambasador PRL w Węgierskiej Republice Ludowej.

Wyznaczony przez ZPP na posła do Krajowej Rady Narodowej, następnie na Sejm Ustawodawczy oraz na Sejm PRL I, II, III, IV i V kadencji (1944–1972). 7 grudnia 1970 wraz z Józefem Cyrankiewiczem podpisał Układ PRL-RFN o podstawach normalizacji wzajemnych stosunków.

Przez kilkadziesiąt lat członek Rady Naczelnej Związku Bojowników o Wolność i Demokrację. W latach 80., już jako emeryt, był często zapraszany do udziału w różnych komitetach honorowych i ciałach doradczych, m.in. w kwietniu 1982 został powołany przez Prezesa Rady Ministrów w skład 26-osobowej Konsultacyjnej Rady Gospodarczej pod przewodnictwem prof. Czesława Bobrowskiego^[7], a 28 listopada 1988 wszedł w skład Honorowego Komitetu Obchodów 40-lecia Kongresu Zjednoczeniowego PPR – PPS – powstania PZPR^[8]. W 1989 wybrany w skład Krajowej Rady Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej.

Był żonaty z Izabelą z domu Milińską (1910–1991). Oboje spoczywają na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kwatera A33-2-7)^[9].

Wybrane odznaczenia

Order Budowniczych Polski Ludowej (1964)^[10]
Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski
Order Virtuti Militari
Order Krzyża Grunwaldu III klasy (1946)^[11]
Order Sztandaru Pracy I klasy (1950)^[12]
Medal im. Ludwika Waryńskiego (1986)^[13]
Złoty Medal „Za zasługi dla obronności kraju” (1973)^[14]
Srebrny Medal „Za zasługi dla obronności kraju”
Brązowy Medal „Za zasługi dla obronności kraju”
Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego (1966)^[15]
Pamiątkowy Medal z okazji 40. rocznicy powstania Krajowej Rady Narodowej (1983)^[16]
Odznaka honorowa „Za zasługi dla Gdańska” (1960)^[17]
Odznaka honorowa „Zasłużony dla Warmii i Mazur” (1960)^[18]
Medal pamiątkowy „40-lecia PZPR” (1988)^[19]
Wielka Wstęga Orderu Narodowego Zasługi (Bułgaria, 1946)^[20]
Krzyż Wielki Orderu Danebroga (Dania, 1949)^[21]
Order Zasługi dla Ludu ze Złotą Gwiazdą (Jugosławia, 1946)^[22]
Wielki Oficer Orderu Zasługi Republiki Włoskiej (1965)^[23]
Order Czerwonego Sztandaru Pracy (Związek Radziecki, 1967)^[24]
Medal jubileuszowy „W upamiętnieniu 100-lecia urodzin Władimira Iljicza Lenina” (Związek Radziecki, 1969)^[25]
Odznaka „25 lat Zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945” (Związek Radziecki, 1970)^[26]
Medal 50-lecia Komunistycznej Partii Czechosłowacji (Czechosłowacja, 1971)^[27]

Przypisy

↑ Do 1 stycznia 1957 przewodniczący Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego.
↑ 5 lipca 1945 Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej zyskał uznanie międzynarodowe.
↑ Stefan Jędrychowski pełnił urząd kierownika informacji i propagandy w nieuznawanym międzynarodowo Polskim Komitecie Wyzwolenia Narodowego.
↑ Lietuvos valstybinis archyvas Ap. 178-1926 (lit.).
↑ A. Srebrakowski, Wileńscy „Włóczędzy”, Wrocław 1997; A. Srebrakowski, Aktywność turystyczno-krajoznawcza klubów „Włóczęgów” w Wilnie (1923–1939), [w:] Znowuż »z kuferkiem i chlebakiem«..., red. B. Konopska, J. Nowosielska-Sobel, G. Strauchold, Wrocław 2014, s. 273–303.
↑ K. Jasiewicz (red.), Europa nieprowincjonalna. Non provincial Europe, Wydawnictwo: Oficyna Wydawnicza RYTM, Londyn-Warszawa 1999, ISBN 83-86759-92-5, 83-87893-58-7.
↑ Zadania i cele Konsultacyjnej Rady Gospodarczej [w:] „Trybuna Robotnicza”, nr 70, 8 kwietnia 1983, s. 1–2.
↑ „Trybuna Robotnicza”, nr 277, 29 listopada 1988, s. 5.
↑ Wyszukiwarka grobów w Warszawie. [dostęp 2020-08-22].
↑ Wręczenie odznaczeń w Belwederze. „Nowiny”, s. 1, nr 170 z 20 lipca 1964.
↑ M.P. z 1947 r. nr 27, poz. 206.
↑ M.P. z 1950 r. nr 87, poz. 1073.
↑ „Życie Partii”, styczeń–marzec 1987, s. 55.
↑ Medale „Za Zasługi dla Obronności Kraju” dla członków rządu [w:] „Trybuna Robotnicza”, nr 241, 11 października 1973, s. 2.
↑ Nadzwyczajna sesja Sejmu [w:] „Trybuna Robotnicza”, nr 172, 22 lipca 1966, s. 1.
↑ Uhonorowani pamiątkowymi medalami [w:] „Trybuna Robotnicza”, nr 307, 30 grudnia 1983, s. 3.
↑ Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Gdańsku, nr 1, 10 lutego 1961, s. 4.
↑ Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, nr 9, 20 września 1960, s. 1.
↑ W 40. rocznicę kongresu zjednoczeniowego [w:] „Głos Pomorza”, nr 292, 16 grudnia 1988, s. 2.
↑ Bułgarski order zasługi za współpracę polsko-bułgarską [w:] „Trybuna Robotnicza”, nr 350, 20 grudnia 1946, s. 2.
↑ Kongelig Dansk Hof- og Statskalender. Kopenhaga 1947, s. 21.
↑ Podpisanie umowy o przyjaźni i wzajemnej pomocy pomiędzy Polską a Jugosławią [w:] „Trybuna Robotnicza”, nr 77, 19 marca 1946, s. 1.
↑ Order Odrodzenia dla G. Saragata. Odznaczenia włoskie dla przywódców polskich. „Dziennik Polski”. 246, s. 1, 16 października 1965.
↑ Radzieckie odznaczenia dla polskich obywateli [w:] „Trybuna Robotnicza”, nr 264, 6 listopada 1967, s. 2.
↑ E. Basiński, Polska-ZSRR. Kronika faktów i wydarzeń 1944–1971, Wyd. Książka i Wiedza, Warszawa 1973, s. 392.
↑ Z kraju [w:] „Echo Krakowa”, nr 147, 25 czerwca 1970, s. 2.
↑ Medale 50-lecia KPCz dla kierowniczych działaczy PZPR [w:] „Trybuna Robotnicza”, nr 174, 24–25 lipca 1971, s. 2.

Bibliografia

Tadeusz Mołdawa, Ludzie władzy 1944–1991: władze państwowe i polityczne Polski według stanu na dzień 28 II 1991, Warszawa 1991
Hasło w Encyklopedii WIEM
Informacje w BIP IPN
Profil na stronie Biblioteki Sejmowej

[1] Do 1 stycznia 1957 przewodniczący Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego.

[2] 5 lipca 1945 Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej zyskał uznanie międzynarodowe.

[3] Stefan Jędrychowski pełnił urząd kierownika informacji i propagandy w nieuznawanym międzynarodowo Polskim Komitecie Wyzwolenia Narodowego.

[4] Lietuvos valstybinis archyvas Ap. 178-1926 (lit.).

[5] A. Srebrakowski, Wileńscy „Włóczędzy”, Wrocław 1997; A. Srebrakowski, Aktywność turystyczno-krajoznawcza klubów „Włóczęgów” w Wilnie (1923–1939), [w:] Znowuż »z kuferkiem i chlebakiem«..., red. B. Konopska, J. Nowosielska-Sobel, G. Strauchold, Wrocław 2014, s. 273–303.

[6] K. Jasiewicz (red.), Europa nieprowincjonalna. Non provincial Europe, Wydawnictwo: Oficyna Wydawnicza RYTM, Londyn-Warszawa 1999, ISBN 83-86759-92-5, 83-87893-58-7.

[7] Zadania i cele Konsultacyjnej Rady Gospodarczej [w:] „Trybuna Robotnicza”, nr 70, 8 kwietnia 1983, s. 1–2.

[8] „Trybuna Robotnicza”, nr 277, 29 listopada 1988, s. 5.

[9] Wyszukiwarka grobów w Warszawie. [dostęp 2020-08-22].

[10] Wręczenie odznaczeń w Belwederze. „Nowiny”, s. 1, nr 170 z 20 lipca 1964.

[11] M.P. z 1947 r. nr 27, poz. 206.

[12] M.P. z 1950 r. nr 87, poz. 1073.

[13] „Życie Partii”, styczeń–marzec 1987, s. 55.

[14] Medale „Za Zasługi dla Obronności Kraju” dla członków rządu [w:] „Trybuna Robotnicza”, nr 241, 11 października 1973, s. 2.

[15] Nadzwyczajna sesja Sejmu [w:] „Trybuna Robotnicza”, nr 172, 22 lipca 1966, s. 1.

[16] Uhonorowani pamiątkowymi medalami [w:] „Trybuna Robotnicza”, nr 307, 30 grudnia 1983, s. 3.

[17] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Gdańsku, nr 1, 10 lutego 1961, s. 4.

[18] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, nr 9, 20 września 1960, s. 1.

[19] W 40. rocznicę kongresu zjednoczeniowego [w:] „Głos Pomorza”, nr 292, 16 grudnia 1988, s. 2.

[20] Bułgarski order zasługi za współpracę polsko-bułgarską [w:] „Trybuna Robotnicza”, nr 350, 20 grudnia 1946, s. 2.

[21] Kongelig Dansk Hof- og Statskalender. Kopenhaga 1947, s. 21.

[22] Podpisanie umowy o przyjaźni i wzajemnej pomocy pomiędzy Polską a Jugosławią [w:] „Trybuna Robotnicza”, nr 77, 19 marca 1946, s. 1.

[23] Order Odrodzenia dla G. Saragata. Odznaczenia włoskie dla przywódców polskich. „Dziennik Polski”. 246, s. 1, 16 października 1965.

[24] Radzieckie odznaczenia dla polskich obywateli [w:] „Trybuna Robotnicza”, nr 264, 6 listopada 1967, s. 2.

[25] E. Basiński, Polska-ZSRR. Kronika faktów i wydarzeń 1944–1971, Wyd. Książka i Wiedza, Warszawa 1973, s. 392.

[26] Z kraju [w:] „Echo Krakowa”, nr 147, 25 czerwca 1970, s. 2.

[27] Medale 50-lecia KPCz dla kierowniczych działaczy PZPR [w:] „Trybuna Robotnicza”, nr 174, 24–25 lipca 1971, s. 2.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

II RP	Leon Wasilewski (1918–1919) Ignacy Jan Paderewski (1919) Władysław Wróblewski (p.o.,1919) Stanisław Patek (1919–1920) Eustachy Sapieha (1920–1921) Jan Dąbski (1921) Konstanty Skirmunt (1921–1922) Gabriel Narutowicz (1922) Aleksander Skrzyński (1922–1923) Marian Seyda (1923) Roman Dmowski (1923) Karol Bertoni (p.o., 1923–1924) Maurycy Zamoyski (1924) Aleksander Skrzyński (1924–1926) Kajetan Dzierżykraj-Morawski (p.o., 1926) August Zaleski (1926–1932) Józef Beck (1932–1939) August Zaleski (1942–1943) Edward Raczyński (1941–1943) Tadeusz Romer (1943–1944) Adam Tarnowski (1944–1949)
RP/PRL	Edward Osóbka-Morawski (1944–1945) Wincenty Rzymowski (1945–1947) Zygmunt Modzelewski (1947–1951) Stanisław Skrzeszewski (1951–1956) Adam Rapacki (1956–1968) Stefan Jędrychowski (1968–1971) Stefan Olszowski (1971–1976) Emil Wojtaszek (1976–1980) Józef Czyrek (1980–1982) Stefan Olszowski (1982–1985) Marian Orzechowski (1985–1988) Tadeusz Olechowski (1988–1989)
III RP	Krzysztof Skubiszewski (1989–1993) Andrzej Olechowski (1993–1995) Władysław Bartoszewski (1995) Dariusz Rosati (1995–1997) Bronisław Geremek (1997–2000) Władysław Bartoszewski (2000–2001) Włodzimierz Cimoszewicz (2001–2005) Adam Rotfeld (2005) Stefan Meller (2005–2006) Anna Fotyga (2006–2007) Radosław Sikorski (2007–2014) Grzegorz Schetyna (2014–2015) Witold Waszczykowski (2015–2018) Jacek Czaputowicz (2018–2020) Zbigniew Rau (2020–2023) Szymon Szynkowski vel Sęk (2023) Radosław Sikorski (od 2023)

W dniu powołania	Edward Osóbka-Morawski (RPPS) Wanda Wasilewska (WKP (b)) Andrzej Witos (SL) Jan Czechowski (SL „Wola Ludu”) Bolesław Drobner (PPS) Jan Grubecki (SL) Jan Haneman (RPPS) Stefan Jędrychowski (PPR) Stanisław Kotek-Agroszewski (SL „Wola Ludu”) Stanisław Radkiewicz (PPR) Wincenty Rzymowski (SD) Stanisław Skrzeszewski (PPR) Emil Sommerstein Michał Żymierski (PPR)
Późniejsi członkowie komitetu	Stanisław Janusz (SL) Jan Rabanowski (SD) Tadeusz Kapeliński (SL) Hilary Minc (PPR) Teodor Piotrowski (PPS)