Order Zasługi Republiki Włoskiej

Order Zasługi Republiki Włoskiej
Ordine al Merito
della Repubblica Italiana

Awers odznaki orderu (wzór 1951–2001)
Baretka orderu I klasy
Baretka orderu V klasy
Ustanowiono	3 marca 1951

Insygnia krzyża oficerskiego: pierwotne (1951–2000) i obecne

Ustępujący prezydent Włoch Carlo Ciampi przekazuje następcy, Giorgio Napolitano, insygnia orderu

Order Zasługi Republiki Włoskiej (wł. Ordine al Merito della Repubblica Italiana, OMRI) – najwyższe odznaczenie włoskie, nadawane od 1951 roku.

Historia

Order został ustanowiony 3 marca 1951 przez prezydenta Luigi Einaudiego i otrzymał statuty 31 października 1952 roku. Po wprowadzeniu we Włoszech republikańskiej formy rządu (1946) powstała potrzeba ustanowienia w tym kraju nowych odznaczeń, zamiast bardzo popularnych i nadawanych szerokim kręgom społeczeństwa orderów królewskich, Korony Włoch i Maurycego i Łazarza, które po opuszczeniu kraju przez ostatniego monarchę, Humberta II, stały się orderami domowymi wygnanej dynastii sabaudzkiej. Nowy order może być nadawany obywatelom Włoch i cudzoziemcom za zasługi wszelkiego rodzaju, zarówno cywilne jak wojskowe. Wielkim mistrzem jest każdorazowy prezydent Włoch. Orderu nie mogą otrzymać posłowie i senatorowie włoskiego parlamentu w czasie swej aktualnej kadencji.

Order otrzymał pięć klas według tradycyjnego schematu Legii Honorowej, przy czym I klasa została podzielona na dwa stopnie:

• klasa I:
  • Kawaler Krzyża Wielkiego Udekorowany Wielką Wstęgą
    (Cavaliere di Gran Croce Decorato di Gran Cordone) – nadawany tylko głowom państw oraz wybitnym osobistościom; osoby dekorowane otrzymują dodatkowo „Wielki Łańcuch”
  • Kawaler Krzyża Wielkiego (Cavaliere di Gran Croce)
• klasa II: Wielki Oficer (Grande Ufficiale)
• klasa III: Komandor (Commendatore)
• klasa IV: Oficer (Ufficiale)
• klasa V: Kawaler (Cavaliere)

Insygnia w latach 1951–2001

Dawne insygnia orderu to oznaka, gwiazda I i II klasy oraz łańcuch. Pierwotną oznaką był emaliowany na biało krzyż grecki, zawieszony na złotej corona muralis, ze złotą pięcioramienną gwiazdką w medalionach środkowych obu stron. Między ramionami krzyża znajdowały się złote orły rzymskie. Gwiazdy I i II klasy były srebrne, ośmiopromienne, z nałożonymi na nie oznakami orderu. Łańcuch składał się z 22 ogniw, jedenastu pięcioramiennych gwiazd, dziesięciu ornamentów w kształcie kwiatów akantu oraz środkowej plakietki z literami „RI” (Repubblica Italiana). Wstęga orderu była zielona z dwoma czerwonymi paskami, przy IV klasie z rozetką na wstążce.

Baretki
Kawaler	Oficer	Komandor	Wielki Oficer	Kawaler Krzyża Wielkiego	Kawaler Krzyża Wielkiego Udekorowanego Wielką Wstęgą

Insygnia od roku 2001

W pięćdziesięciolecie ustanowienia orderu nadano insygniom nowy wygląd, nawiązując do tradycji dawnego Orderu Korony Włoch. Nowa oznaka (krzyż orderowy) to identyczny jak w orderze Korony krzyż Ruperta. Pomiędzy ramionami krzyża umieszczono złoty wieniec, w połowie oliwny, w połowie dębowy. Pośrodku krzyża znajduje się złoty medalion środkowy, otoczony bordiurą, emaliowaną na niebiesko. Wewnątrz medalionu znajduje się złote godło Włoch; na bordiurze zaś, złoty napis: AL MERITO DELLA / REPUBBLICA (ZA ZASŁUGI DLA / REPUBLIKI). Ramiona krzyża są białe w klasach I, II i III; złote w klasie IV; srebrzone w klasie V; zaś ich krawędzie są złocone (we wszystkich klasach).
Gwiazda orderowa jest w I klasie ośmiopromienna, cyzelowana na kształt brylantów; złota w stopniu wyższym, srebrna w stopniu niższym; na gwiazdę nałożony jest krzyż orderowy. Gwiazda orderowa jest w II klasie czteropromienna (o kształcie kwadratu obróconego o 45°), srebrna, cyzelowana na kształt brylantów; na nią nałożony jest krzyż orderowy.
Ogniwa łańcucha i wstęga pozostały niezmienione.

Baretki
Kawaler	Oficer	Komandor	Wielki Oficer	Kawaler Krzyża Wielkiego	Kawaler Krzyża Wielkiego Udekorowanego Wielką Wstęgą

Odznaczeni

Znane osobistości

Lista odznaczonych (niepełna):

• 1965 – Józef Cyrankiewicz, Władysław Gomułka, Edward Ochab
• 1952 – Paweł I Grecki
• 1953 – Getúlio Vargas
• 1953 – Rainier III Grimaldi
• 1953 – Konrad Adenauer
• 1953 – Theodor Heuss
• 1953, 1956 – Juscelino Kubitschek
• 1955 – Ludwig Erhard
• 1957 – Mohammad Reza Pahlawi
• 1958 – Elżbieta II
• 1959 – Charles de Gaulle
• 1962 – Konstantyn II Grecki
• 1964 – Ingrid Bernadotte
• 1964 – Benedykta Duńska
• 1964 – Fryderyk IX
• 1964, 1987 – Federico Fellini
• 1965 – Willy Brandt
• 1966 – Gustaw VI Adolf
• 1966, 1977 – Małgorzata II
• 1969 – Josip Broz Tito
• 1973 – Nicolae Ceaușescu
• 1973, 1995 – Jacques Chirac
• 1974 – Farah Pahlawi
• 1976, 1980, 1988 – Luciano Pavarotti
• 1976 – Anwar as-Sadat
• 1977 – Henryk Duński
• 1977 – Helmut Kohl
• 1978, 1991, 1997 – Plácido Domingo
• 1980 – Jan Karol I Burbon
• 1980 – António Ramalho Eanes
• 1982 – François Mitterrand
• 1985, 2000 – Carlo Maria Viganò
• 1987, 1994 – Marcello Mastroianni
• 1988 – Richard Nixon
• 1990 – Danielle Mitterrand
• 1991 – Borys Jelcyn
• 1996 – Dino De Laurentiis
• 1997 – Algirdas Brazauskas
• 2000 – Kim Dae-jung
• 2002 – Václav Havel
• 2005 – Albert II Grimaldi
• 2006 – Mario Andretti
• 2006 – Horst Köhler
• 2006 – Angela Merkel
• 2007 – Jean-Claude Juncker
• 2008 – Tarja Halonen
• 2008 – Matthew Festing
• 2008 – Georg Ratzinger
• 2009 – Maria Teresa Luksemburska
• 2010 – George Abela
• 2010 – Hero Jaejoong
• 2010 – Dżabir as-Sabah
• 2010 – Robert Skidelsky
• 2011 – Ivo Josipović
• 2012 – Martin Schulz
• 2012 – François Hollande
• 2013 – Joachim Gauck

Polacy

• 1989 – Wojciech Jaruzelski
• 1991 – Lech Wałęsa
• 1996 – Aleksander Kwaśniewski
• 1997 – Zbigniew Boniek
• 2000 – Andrzej Wajda
• 2000 – Bronisław Geremek
• 2000 – Stanisław Dziwisz
• 2000 – Ryszard Kalisz
• 2006 – Zbigniew Witkowski
• 2012 – Anna Komorowska
• 2012 – Bronisław Komorowski
• 2014 – Małgorzata Omilanowska
• 2014 – Jaromir Sokołowski
• 2014 – Henryka Mościcka-Dendys
• 2014 – Jacek Michałowski
• 2014 – Stanisław Koziej
• 2014 – Ilona Antoniszyn-Klik
• 2023 – Andrzej Duda
• 2023 – Agata Kornhauser-Duda

Bibliografia

• Paul Hieronymussen, Orders, Medals and Decorations of Britain and Europe in Colour, London 1978
• OMRI – Ordine al Merito della Repubblica Italiana. governo.it. [dostęp 2014-05-14]. (wł.).

Linki zewnętrzne

• Insygnia Orderu na stronie Kwirynału. quirinale.it. (wł.).