Aleksander Skrzyński

Aleksander Skrzyński
Pełne imię i nazwisko	Aleksander Józef Skrzyński
Data i miejsce urodzenia	19 marca 1882 ; Zagórzany, Austro-Węgry
Data i miejsce śmierci	25 września 1931 ; okolice Ostrowa Wielkopolskiego, Polska
	Prezes Rady Ministrów
Okres	od 20 listopada 1925; do 5 maja 1926
Przynależność polityczna	Stronnictwo Prawicy Narodowej
Poprzednik	Władysław Grabski
Następca	Wincenty Witos
	Minister spraw zagranicznych
Okres	od 27 lipca 1924; do 5 maja 1926
Przynależność polityczna	Stronnictwo Prawicy Narodowej
Poprzednik	Maurycy Zamoyski
Następca	Kajetan Dzierżykraj-Morawski
	Minister spraw zagranicznych
Okres	od 16 grudnia 1922; do 26 maja 1923
Przynależność polityczna	Stronnictwo Prawicy Narodowej
Poprzednik	Gabriel Narutowicz
Następca	Marian Seyda
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Aleksander Józef Skrzyński herbu Zaremba (ur. 19 marca 1882 w Zagórzanach, zm. 25 września 1931 pod Ostrowem Wielkopolskim) – polski prawnik, polityk, hrabia, premier II RP.

Życiorys

Syn Adama i Oktawii z Tarnowskich^[1].

Uczył się w C. K. III Gimnazjum w Krakowie, gdzie w 1900 ukończył VIII klasę i zdał egzamin dojrzałości (w jego klasie był m.in. Włodzimierz Zagórski)^[2]^[3]. Studiował prawo, w latach 1900–1904 na Uniwersytecie Wiedeńskim, a w okresie 1904–1906 na Uniwersytecie Jagiellońskim. 6 lutego 1906 uzyskał stopień doktora praw. Po studiach pracował we Lwowie, następnie w starostwie w Gorlicach. Od 1908 pracował w służbie administracyjnej przy namiestnictwie galicyjskim, po czym wstąpił do austriackiej służby dyplomatycznej w ramach ministerstwa spraw zagranicznych. W 1912 został mianowany szambelanem na dworze cesarza Franciszka Józefa i przeniesiony do poselstwa w Hadze. Był attaché poselstwa w Watykanie, od 1912 pełnił funkcję sekretarza przy poselstwie w Berlinie i Paryżu. W 1914 został mianowany na stanowisko dyplomatyczne w Waszyngtonie, lecz po wybuchu I wojny światowej nie przyjął nominacji i został na własną prośbę urlopowany.

Podczas wojny służył w wojsku, awansował od stopnia szeregowca do podporucznika. Służył u boku generała Tadeusza Rozwadowskiego. W 1916 przeniesiony do rezerwy.

Zaangażował się w polskie życie polityczne w ramach konserwatywnego Stronnictwa Prawicy Narodowej. W czerwcu 1919 otrzymał nominację na posła w Bukareszcie. W rządzie Władysława Sikorskiego (1923) objął ministerstwo spraw zagranicznych. Po upadku rządu przebywał w Londynie. 27 lipca 1924 został ponownie powołany na urząd ministra spraw zagranicznych w rządzie Władysława Grabskiego. Na tym stanowisku podpisał 2 października 1924 w Genewie Protokół w sprawie pokojowego regulowania sporów międzynarodowych mający zapobiegać agresji. W kolejnym rządzie objął 20 listopada 1925 urząd premiera, który sprawował do 5 maja 1926. Po zamachu majowym Piłsudskiego odbył pojedynek z generałem Stanisławem Szeptyckim, który zarzucał mu współudział w przygotowaniu zamachu.

Po zakończeniu działalności dyplomatycznej i politycznej zajął się biznesem (przemysł drzewny). Zginął 25 września 1931 w wypadku samochodowym na szosie, 8 km od Ostrowa Wielkopolskiego. Został pochowany w rodzinnym grobowcu piramidowym na terenie swojej posiadłości w Zagórzanach^[4].

Odznaczenia

Wielka Wstęga Orderu Odrodzenia Polski (2 maja 1923)^[5]^[6]
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (2 maja 1922)^[7]^[6]
Wielka Wstęga Orderu Legii Honorowej (Francja)^[6]
Wielka Złota Odznaka Honorowa na Wstędze (Austria)^[6]
Wielka Wstęga Orderu Lwa Białego (Czechosłowacja)^[6]
Wielka Wstęga Orderu Korony (Włochy)^[6]
Wielka Wstęga Orderu Piusa IX (Watykan)^[6]
Wielka Wstęga Orderu Białej Róży (Finlandia)^[6]
Wielka Wstęga Orderu Gwiazdy Polarnej (Szwecja)^[6]
Wielka Wstęga Orderu Słońca (Peru)^[6]
Wielka Wstęga Orderu Świętego Sawy (Jugosławia)^[6]
Wielka Wstęga Orderu Gwiazdy (Rumunia, 14–16 września 1922)^[8]^[6]
Wielka Wstęga Orderu Korony (Rumunia)^[6]
Order Krzyża Wolności I klasy III kategorii (Estonia, 1925)^[9]^[6]
Krzyż Wielki Orderu Sokoła (Islandia, 1924)^[10]
Srebrny Medal Zasługi Wojskowej – wojenny (Austro-Węgry)^[11]
Srebrny Medal Waleczności I klasy (Austro-Węgry)^[11]
Krzyż Jubileuszowy Wojskowy (Austro-Węgry)^[11]

Przypisy

↑ Korczyk 1998 ↓, s. 453–460.
↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. III Gimnazyum w Krakowie za rok szkolny 1900. Kraków: 1900, s. 112, 113. [dostęp 2023-01-25].
↑ Zjazd koleżeński po 25 latach. „Nowości Illustrowane”. Nr 30, s. 7, 25 lipca 1925.
↑ ŁukaszŁ. Cichy ŁukaszŁ., Były Premier RP zginął pod Krotoszynem [online], naszemiasto.pl, 19 września 2017 [dostęp 2018-03-03] .
↑ Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 15. [dostęp 2016-07-25].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ Henryk Korczyk: Aleksander Józef Skrzyński. [w:] ipsb.nina.gov.pl [on-line]. Polski Słownik Biograficzny. T. XXXVIII. [dostęp 2021-03-29].
↑ Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 20. [dostęp 2016-07-25].
↑ Izabela Prokopczuk-Runowska. Kurtuazja orderowa jako element stosunków polsko-rumuńskich w okresie międzywojennym. „Muzealnictwo Wojskowe”. Tom 11, s. 143, 2021. Muzeum Wojska Polskiego. ISSN 0541-475X.
↑ Eesti Vabariigi teenetemärgid. president.ee. [dostęp 2014-12-15]. (est.).
↑ Fálkaorðuhafar (1924). forseti.is. [dostęp 2016-03-25]. (isl.).
↑ ^a ^b ^c Hof- und Staats-Handbuch der Österreichisch-Ungarischen Monarchie. Wiedeń: 1918, s. 381

Bibliografia

Henryk Korczyk: Skrzyński Aleksander Józef (1882–1931). W: Polski Słownik Biograficzny. T. XXXVIII. Polska Akademia Nauk, 1998.
Życiorysy nowych ministrów. „Gazeta Lwowska”, s. 2, nr 270 z 22 listopada 1925.

Linki zewnętrzne

Hrabia Aleksander Józef Zaremba Skrzyński. zagorzany.com.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-09-19)].
Publikacje Aleksandra Skrzyńskiego w bibliotece Polona

[CITEREFKorczyk1998453–460-1] Korczyk 1998 ↓, s. 453–460.

[2] Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. III Gimnazyum w Krakowie za rok szkolny 1900. Kraków: 1900, s. 112, 113. [dostęp 2023-01-25].

[3] Zjazd koleżeński po 25 latach. „Nowości Illustrowane”. Nr 30, s. 7, 25 lipca 1925.

[4] ŁukaszŁ. Cichy ŁukaszŁ., Były Premier RP zginął pod Krotoszynem [online], naszemiasto.pl, 19 września 2017 [dostęp 2018-03-03] .

[5] Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 15. [dostęp 2016-07-25].

[psb-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ Henryk Korczyk: Aleksander Józef Skrzyński. [w:] ipsb.nina.gov.pl [on-line]. Polski Słownik Biograficzny. T. XXXVIII. [dostęp 2021-03-29].

[7] Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 20. [dostęp 2016-07-25].

[ipr-8] Izabela Prokopczuk-Runowska. Kurtuazja orderowa jako element stosunków polsko-rumuńskich w okresie międzywojennym. „Muzealnictwo Wojskowe”. Tom 11, s. 143, 2021. Muzeum Wojska Polskiego. ISSN 0541-475X.

[9] Eesti Vabariigi teenetemärgid. president.ee. [dostęp 2014-12-15]. (est.).

[10] Fálkaorðuhafar (1924). forseti.is. [dostęp 2016-03-25]. (isl.).

[hsh-11] Hof- und Staats-Handbuch der Österreichisch-Ungarischen Monarchie. Wiedeń: 1918, s. 381

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

W dniu zaprzysiężenia	Władysław Sikorski Witold Chodźko Ludwik Darowski Zygmunt Jastrzębski Jan Łopuszański Wacław Makowski p.o. Józef Mikułowski-Pomorski p.o. Jan Moszczyński p.o. Józef Raczyński p.o. Aleksander Skrzyński Kazimierz Sosnkowski Henryk Strasburger Ludwik Zagórny-Marynowski p.o.
Późniejsi członkowie rządu	Władysław Grabski Bolesław Markowski p.o. Stefan Ossowski p.o.

W dniu zaprzysiężenia	Władysław Grabski Karol Bertoni p.o. Ludwik Darowski Józef Kiedroń Zdzisław Ludkiewicz Bolesław Miklaszewski Józef Raczyński p.o. Mieczysław Rybczyński p.o. Władysław Sołtan Kazimierz Sosnkowski Kazimierz Tyszka p.o. Włodzimierz Wyganowski
Późniejsi członkowie rządu	Stanisław Grabski Zygmunt Hübner Stanisław Janicki Czesław Klarner Wiesław Kopczyński Władysław Raczkiewicz Józef Radwan p.o. Cyryl Ratajski Władysław Sikorski Gustaw Simon p.o. Aleksander Skrzyński Franciszek Sokal Stanisław Thugutt Maurycy Zamoyski Jan Zawidzki p.o. Antoni Żychliński

W dniu zaprzysiężenia	Aleksander Skrzyński Adam Chądzyński Stanisław Grabski Władysław Kiernik Stefan Majewski p.o. Jędrzej Moraczewski Stanisław Osiecki Stefan Piechocki Władysław Raczkiewicz Józef Radwan Jerzy Zdziechowski Bronisław Ziemięcki
Późniejsi członkowie rządu	Norbert Barlicki Jan Stanisław Jankowski p.o. Mieczysław Rybczyński p.o. Lucjan Żeligowski

II RP	Leon Wasilewski (1918–1919) Ignacy Jan Paderewski (1919) Władysław Wróblewski (p.o.,1919) Stanisław Patek (1919–1920) Eustachy Sapieha (1920–1921) Jan Dąbski (1921) Konstanty Skirmunt (1921–1922) Gabriel Narutowicz (1922) Aleksander Skrzyński (1922–1923) Marian Seyda (1923) Roman Dmowski (1923) Karol Bertoni (p.o., 1923–1924) Maurycy Zamoyski (1924) Aleksander Skrzyński (1924–1926) Kajetan Dzierżykraj-Morawski (p.o., 1926) August Zaleski (1926–1932) Józef Beck (1932–1939) August Zaleski (1942–1943) Edward Raczyński (1941–1943) Tadeusz Romer (1943–1944) Adam Tarnowski (1944–1949)
RP/PRL	Edward Osóbka-Morawski (1944–1945) Wincenty Rzymowski (1945–1947) Zygmunt Modzelewski (1947–1951) Stanisław Skrzeszewski (1951–1956) Adam Rapacki (1956–1968) Stefan Jędrychowski (1968–1971) Stefan Olszowski (1971–1976) Emil Wojtaszek (1976–1980) Józef Czyrek (1980–1982) Stefan Olszowski (1982–1985) Marian Orzechowski (1985–1988) Tadeusz Olechowski (1988–1989)
III RP	Krzysztof Skubiszewski (1989–1993) Andrzej Olechowski (1993–1995) Władysław Bartoszewski (1995) Dariusz Rosati (1995–1997) Bronisław Geremek (1997–2000) Władysław Bartoszewski (2000–2001) Włodzimierz Cimoszewicz (2001–2005) Adam Rotfeld (2005) Stefan Meller (2005–2006) Anna Fotyga (2006–2007) Radosław Sikorski (2007–2014) Grzegorz Schetyna (2014–2015) Witold Waszczykowski (2015–2018) Jacek Czaputowicz (2018–2020) Zbigniew Rau (2020–2023) Szymon Szynkowski vel Sęk (2023) Radosław Sikorski (od 2023)