Saltar ao contido

Mar Caribe

Editar as ligazóns
Este é un dos 1000 artigos que toda Wikipedia debería ter
Na Galipedia, a Wikipedia en galego.

Para outras páxinas con títulos homónimos véxase: Caribe.
Modelo:Xeografía físicaMar Caribe
Imaxe
Tipomar Editar o valor en Wikidata
Parte demar Mediterráneo americano
océano Atlántico Norte Editar o valor en Wikidata
Situado na entidade xeográficaCaribe Editar o valor en Wikidata
Localización
País da cuncaEstados Unidos de América, República Dominicana, Panamá, Colombia, Xamaica, Haití e Reino Unido Editar o valor en Wikidata
lang=gl Editar o valor en Wikidata Mapa
 15°N 75°O / 15, -75
Conca hidrográficaconca do mar Caribe Editar o valor en Wikidata
Características
Profundidade7.686 m Editar o valor en Wikidata
Superficie2.754.000 km² Editar o valor en Wikidata

O mar Caribe é un mar tropical situado entre as costas orientais de América Central e as setentrionais de América do Sur. Tamén é chamado mar das Antillas por seren estas illas os seus límites polo norte (Grandes Antillas) e polo leste (Pequenas Antillas de Barlovento). Ao noroeste comunica co golfo de México a través da canle do Iucatán, e co océano Atlántico polas numerosas canles que se abren entre a grilanda que forman as Antillas. Ten unha área aproximada de 2 754 000 km²[1][2] e alberga máis de 7 000 illas, illotes e arrecifes, moitos dos cales son moi pequenos e están deshabitados, que conforman a chamada rexión do Caribe. As illas cobren aproximadamente 235 688 km²; sendo Cuba a máis grande de todas.[3]

O seu fondo elévase na parte media formando un gran relevo desde as costas de Honduras e Nicaragua ata a illa de Xamaica. As maiores profundidades acádanse ao NO deste promontorio submarino, sendo o punto máis profundo a fosa das Illas Caimán, entre Cuba e Xamaica, con 7 686 metros de profundidade.[3] O resto do mar Caribe ten unha profundidade máis uniforme que raramente supera os 5 500 metros. A profundidade media é de 2 200 metros.[3]

Tódolos países da zona -especialmente os das illas- son coñecidos como Caribe. Os principais países e territorios caribeños son:

Historia

[editar | editar a fonte]
Artigo principal: Historia do Caribe.
Gravado que representa a Cristovo Colón desembarcando na Hispaniola o 6 de decembro de 1492.

O nome Caribe deriva dos caribes,[4] nome utilizado para describir a etnia amerindia predominante na rexión na época da primeira chegada de europeos a finais do século XV. O navegante italiano Américo Vespucio afirmaba que a palabra Charaibi significaba entre os indíxenas Home sabio, e que probabelmente este fose utilizado para describir os europeos á súa chegada a América. O termo "Antillas" aplicouse máis tarde ás terras do mar Caribe e, por extensión, o "mar das Antillas" converteuse nun nome alternativo para o "mar Caribe" en varias linguas europeas. Durante o primeiro século despois do descubrimento por Cristovo Colón destas terras, a dominación española na rexión foi absoluta.

A partir do século XVI, os europeos que visitaron a rexión caribeña identificaron o océano Pacífico como o "Mar do Sur", por estar ao sur do istmo de Panamá, en contraposición co mar Caribe ao que chamaban "Mar do Norte" por estar ao norte do mesmo istmo.[5]

Tulum, cidade maia na costa caribeña do estado mexicano de Quintana Roo.

Os pobos euroasiáticos non coñeceron o mar Caribe ata 1492 cando Cristovo Colón, na procura dunha ruta marítica máis curta cara ás Indias Orientais (Extremo Oriente), topouse coas terras do Caribe que, pouco tempo despois foron denominadas, en contraposición, Indias Occidentais. Nese momento, a maioría dos europeos descoñecían o Hemisferio Occidental en xeral, aínda que fora descuberto polos viquingos entre os anos 800 e 1000. Tralo descubrimento das illas por Colón, a zona foi rapidamente colonizada por varias culturas occidentais (inicialmente España e máis tarde Inglaterra, os Países Baixos, Francia, Curlandia e Dinamarca). Despois da colonización das súas illas, o mar Caribe converteuse nunha importante área para o comercio e transporte marítimo con Europa, atraendo a piratas como Samuel Bellamy e Barbanegra.

En 2015 había 22 territorios insulares caribeños e 12 países continentais tiñan costas no mar Caribe.[6]

Límites

[editar | editar a fonte]

A Organización Hidrográfica Internacional define os límites do mar Caribe como segue:[7]

Ao noroeste: unha liña a través da canle do Iucatán que une os faros de cabo Catoche (21°35′00″N 87°05′00″O / 21.58333, -87.08333) en México e cabo San Antonio (21°51′47″N 84°57′03″O / 21.86306, -84.95083) en Cuba.
Ao norte: no Canal de Barlovento, unha liña que une punta Caleta (20°03′58″N 74°17′00″O / 20.06611, -74.28333) en Cuba e Pearl Point (19°40′00″N 73°26′00″O / 19.66667, -73.43333) en Haití. No Canal da Mona, unha liña que une o cabo Engaño (18°37′00″N 68°20′00″O / 18.61667, -68.33333) ao extremo de Agujereada (18°31′N 67°08′O / 18.517, -67.133) en Porto Rico.
Arrecifes de coral nas Illas Virxes Británicas.
Límites orientais: desde Punta San Diego (Porto Rico) cara ao norte ao longo do meridiano (65° 39'W) ata alcanzar a profundidade de 100 brazas náuticas (183 metros), de aí cara ao leste e ao sur, de tal xeito que todas as illas, baixíos e estreitos das Antillas Menores queden incluídas no mar Caribe, ata chegar a Punta Galera no extremo nordeste da illa Trinidad. Desde aquí, a través da illa Trinidad, ata o seu extremo sueste (punta Galeota). Finalmente, desde punta Galeota ata Punta Baja (9°30′59″N 60°57′39″O / 9.51639, -60.96083) en Venezuela.

Aínda que Barbados é unha illa situada na mesma plataforma continental, queda fóra dos límites sinalados pol cal se considera que está no océano Atlántico máis ca no mar Caribe.

Xeoloxía

[editar | editar a fonte]

O mar Caribe é un mar oceánico situado sobre a placa do Caribe. Está separado do océano por algúns arcos insulares de distintas idades. Os tramos máis novos están nas Pequenas Antillas entre as Illas Virxes e Trinidad e Tobago. Este arco formouse pola colisión entre a placa suramericana e a placa do Caribe, e inclúe volcáns activos e extintos como o Monte Pelée na Martinica, o Quill na illa de Santo Eustaquio no Caribe Neerlandés e Morne Trois Pitons en Dominica. As illas máis grandes na parte norte do Caribe (Cuba, A Española, Xamaica e Porto Rico) están nun arco insular máis vello.

A idade xeolóxica do mar Caribe estímase entre 160 e 180 millóns de anos, e formouse por unha fractura horizontal no Mesozoico que dividiu o supercontinente Panxea.[8] Está amplamente asumido que a bacía proto-caribeña xa existía no Devoniano, e que perdeu tamaño a comezos do Carbonífero polo movemento cara ao norte de Gondwana e a súa converxencia con Laurusia. O seguinte estadio na formación do mar Caribe comezou no Triásico. O poderoso rifting levou á formación de estreitas fosas que se estendían desde a moderna Terra Nova ata a costa oeste do golfo de México, que formou rochas sedimentarias siliciclásticas. A comezos do Xurásico, debido á acción da transgresión mariña, a auga penetrou na áres do que hoxe é o golfo de México creando un vasto estanque superficial. Durante o rifting do Xurásico Medio apareceron as cuncas profundas no Caribe que marcaron o principio do océano Atlántico e contribuíron á destrución de Panxea e á fin do Xurásico tardío. Durante o Cretáceo, o Caribe adquiriu a forma pechada que podemos observar hoxe. A comezos do Paleóxeno, e debido á regresión mariña, o Caribe comezou a separarse do golfo de México e do océano Atlántico por medio das terras de Cuba e Haití. O mar Caribe permaneceu así na maior parte do Cenozoico ata o Holoceno, cando a elevación do nivel das augas dos océanos restaurou a comunicación co océano Atlántico.

Mapa do leito oceánico do mar Caribe e o golfo de México.

O leito do mar Caribe está composto por sedimentos suboceánicos de arxila vermella peláxica nas bacías profundas e depresións. Nas ladeiras e cristas continentais encóntrase limo calcáreo. Os minerais arxilosos probablemente foron depositados polos principais ríos, o Orinoco e o Magdalena. Os depósitos no fondo do mar Caribe teñen un grosor de aproximadamente 1 km. As capas sedimentarias superiores corresponden ao Mesozoico e ó Cenozoico (desde hai 250 millóns de anos ata o presente) e as capas inferiores son do Paleozoico e do Mesozoico.

O leito do mar Caribe está dividido en cinco bacías separadas por cristas e serras subacuáticas. A auga do océano Atlántico entra no Caribe a través do Paso Anegada, entre as Pequenas Antillas e as Illas Virxes, e o Canal de Barlovento, entre Cuba e Haití. A canle do Iucatán, entre México e Cuba, comunica o golfo de México co mar Caribe. O punto máis profundo está na depresión das illas Caimán, con profundidades que acadan aproximadamente os 7.686 m. A pesar disto, o Caribe está considerado como un mar relativamente pouco profundo en comparación con outros corpos de auga.

Vista do mar Caribe desde Bodden Town en Gran Caimán.
Tectónica do mar Caribe.

A presión da placa suramericana ao leste do Caribe fai que a rexión das Pequenas Antillas teña unha alta actividade volcánica. A erupción do monte Pelée en 1902 foi unha das máis devastadoras da historia, provocando máis de 30.000 mortos.

O leito caribeño ten tamén dúas fosas abisais: a das Caimán e a de Porto Rico, que poñen á rexión nun alto risco de terremotos. Os terremotos subacuáticos representan unha ameaza pola capacidade de xerar tsunamis, os cales terían un efecto devastador nas illas do Caribe. Os datos científicos revelan que durante os últimos 500 anos houbo na rexión unha ducia de terremotos de magnitude superior a 7,5.[9] Recentemente, un terremoto de magnitude 7,1 sacudiu Haití o 12 de xaneiro de 2010.

Oceanografía

[editar | editar a fonte]
Esquema da Corrente Ecuatorial do Norte e da Corrente do Golfo.

A hidroloxía do mar Caribe ten un alto grao de homoxeneidade. As variacións anuais das temperaturas mensuais medias da auga na superficie non exceden de 3 °C. Durante os últimos cincuenta anos, o Caribe pasou por tres fases: arrefriando ata 1974, unha fase fría con picos durante 1974–1976 e 1984–1986 e finalmente unha fase de quecemento cun incremento da temperatura de 0,6 °C anuais. Virtualmente, todas as temperaturas extremas foron asociadas co fenómeno de El Niño e La Niña. A salinidade da auga é de arredor do 3,6% e a súa densidade está entre 1.023,5 e 1.024 kg/m³. A cor da auga superficial está entre verde azulado e verde.

A profundidade do mar Caribe nas súas concas máis anchas e as temperaturas das augas profundas son similares ás do Atlántico. Crese que as augas profundas do Atlántico espállanse no Caribe e contribúen á auga profunda deste mar.[10] A auga superficial (ata 100 m de profundidade) actúa como unha extensión do Atlántico norte xa que a Corrente de Güiana e parte da Corrente Ecuatorial do Norte penetran no Caribe polo leste. Na parte oeste do mar, os ventos alisios producen unha corrente norte que causa un afloramento e abundante pesca preto do Iucatán.[10]

Clima

[editar | editar a fonte]
Temperaturas medias da superficie do mar no Caribe (25-27 de agosto de 2005).[11] Furacán Katrina sobre Cuba.

O clima do Caribe caracterízase polas baixas latitudes e as correntes oceánicas tropicais que o atravesan. A principal corrente oceánica é a Corrente Ecuatorial do Norte, que entra na rexión dende o [[Océano Atlántico|Atlántico] tropical. O clima da zona é tropical, variando dende selva tropical nalgunhas áreas ata sabana tropical noutras. Tamén hai algúns lugares que son climas áridos con considerable seca nalgúns anos.

División política

[editar | editar a fonte]

Países independentes

[editar | editar a fonte]

Costas continentais:

Illas das Antillas Maiores:

Illas das Antillas Menores:

Territorios dependentes doutros países

[editar | editar a fonte]

As principais illas do Caribe dependentes doutros estados son:

Belize

[editar | editar a fonte]

Colombia Colombia

[editar | editar a fonte]

Estados Unidos de América Estados Unidos

[editar | editar a fonte]

Francia

[editar | editar a fonte]

Honduras

[editar | editar a fonte]

México

[editar | editar a fonte]

Nicaragua

[editar | editar a fonte]

Países Baixos Países Baixos

[editar | editar a fonte]

Panamá

[editar | editar a fonte]

Reino Unido Reino Unido

[editar | editar a fonte]

Venezuela

[editar | editar a fonte]

Galería de imaxes

[editar | editar a fonte]

Notas

[editar | editar a fonte]
  1. ↑ The Caribbean Sea Arquivado 2018-01-04 en Wayback Machine. All The Sea. Consultado o 7 de maio de 2006
  2. ↑ "The Caribbean Sea". Arquivado dende o orixinal o 2018-04-21. Consultado o 2018-02-07. 
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 "Mar Caribe". Geoenciclopedia (en castelán). Consultado o 20 de outubro de 2018. 
  4. ↑ Taylor, Christopher (2012). The Black Carib Wars: Freedom, Survival and the Making of the Garifuna. Caribbean Studies Series. University Press of Mississippi. ISBN 9781617033100. JSTOR j.ctt24hxr2. 
  5. ↑ Gorgas, William C. (1912). American Medical Association, ed. "Sanitation at Panama". Journal of the American Medical Association (en inglés) 58 (13): 907. ISSN 0002-9955. doi:10.1001/jama.1912.04260030305001. The Pacific Ocean, south of this isthmus [Panama], was known to the early explorers as the South Sea, and the Caribbean, lying to the north, as the North Sea. 
  6. ↑ Amerindians to Africans (page one), published by Macmillan Caribbean Arquivado 20 de abril de 2010 en Wayback Machine.
  7. ↑ International Hydrographic Organization, ed. (1953). "Limits of Oceans and Seas, 3rd edition" (PDF) (en inglés). pp. 14–15. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 08 de outubro de 2011. Consultado o 20 de outubro de 2018. 
  8. ↑ Iturralde-Vinent, Manuel (2004). "Los primeros pobladores del Caribe". redciencia.cu (en castelán). Arquivado dende o orixinal o 07 de outubro de 2018. Consultado o 11 de outubro de 2018. 
  9. ↑ Dawicki, Shelley. Oceanus Magazine, ed. "Tsunamis in the Caribbean? It's Possible." (en inglés). Consultado o 11 de outubro de 2018. 
  10. ↑ 10,0 10,1 Pernetta, John (2004). Guide to the Oceans (en inglés). Buffalo, NY: Firefly Books. pp. 177-178. ISBN 978-1-55297-942-6. 
  11. ↑ "NASA – NASA Satellites Record a Month for the Hurricane History Books". www.nasa.gov. Arquivado dende o orixinal o 2011-09-18. Consultado o 2006-12-09. 

Véxase tamén

[editar | editar a fonte]

Bibliografía

[editar | editar a fonte]
  • Donovan, Stephen K., and Trevor A. Jackson, eds. Caribbean Geology: An Introduction (1994) online
  • Gallegos, Artemio. "Descriptive physical oceanography of the Caribbean Sea." Small Islands Marine Science and Sustainable Development 51 (1996): 36–55.
  • Glover K., Linda (2004), Defying Ocean's End: An Agenda For Action, Island Press, p. 9. ISBN 978-1-55963-753-4
  • Morgan, Philip D. et al. Sea and Land: An Environmental History of the Caribbean (Oxford University Press, 2022) online review
  • Snyderman, Marty (1996), Guide to Marine Life: Caribbean-Bahamas-Florida, Aqua Quest Publications, pp. 13–14, 19. ISBN 978-1-881652-06-9
  • Wood, Robert E. "Caribbean cruise tourism: Globalization at sea." Annals of tourism research 27.2 (2000): 345–370.
  • Woodring, Wendell Phillips. "Caribbean land and sea through the ages." Geological Society of America Bulletin 65.8 (1954): 719–732. GSA Bulletin (1954) 65 (8): 719–732. doi.org/10.1130/0016-7606(1954)65[719:CLASTT]2.0.CO;
  • Peters, Philip Dickenson (2003), Caribbean WOW 2.0, Islandguru Media, p. 100^^75;4. ISBN 978-1-929970-04-9
  • Reefs at Risk in the Caribbean: Economic Valuation Methodology, World Resources Institute 2007.

Outros artigos

[editar | editar a fonte]

Ligazóns externas

[editar | editar a fonte]
Traído desde «https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Mar_Caribe&oldid=6871990»