Saltar ao contido

Mar do Norte

Editar as ligazóns
Este é un dos 1000 artigos que toda Wikipedia debería ter
Na Galipedia, a Wikipedia en galego.

Modelo:Xeografía físicaMar do Norte
Imaxe
Tipomar setentrional Editar o valor en Wikidata
Epónimonorte, oeste e Pobos xermánicos Editar o valor en Wikidata
Parte deocéano Atlántico Norte Editar o valor en Wikidata
Localización
ContinenteEuropa Editar o valor en Wikidata
País da cuncaNoruega, Dinamarca, Alemaña, Reino dos Países Baixos, Bélxica, Francia e Reino Unido Editar o valor en Wikidata
Mapa
 56°30′N 3°42′L / 56.5, 3.7
Comparte fronteira conCanal da Mancha
Skagerrak
Océano Atlántico
Flandres Occidental Editar o valor en Wikidata
Composto por
German Bight (en) Traducir
Estuario de Forth
Moray Firth (en) Traducir
The Wash
Masfjorden (en) Traducir
Hylsfjord (en) Traducir
Illas Shetland
Kattegat
Orcadas
Mar de Wadden
Skagerrak
Boknafjord (en) Traducir Editar o valor en Wikidata
Conca hidrográficaNorth Sea basin (en) Traducir Editar o valor en Wikidata
Características
Altitude0 m Editar o valor en Wikidata
Profundidademáximo: 700 m Editar o valor en Wikidata
Dimensións580 (ancho) × 960 (lonxitude) km
Punto máis baixoNorwegian trench (en) Traducir Editar o valor en Wikidata  (−700 m Editar o valor en Wikidata )
Superficie570.000 km² Editar o valor en Wikidata
Medicións
Salinidade3,4 % Editar o valor en Wikidata
BNE: XX453256

O mar do Norte é un mar marxinal do océano Atlántico, situado entre as costas de Noruega e Dinamarca no leste, as das illas británicas ao oeste e as de Alemaña, os Países Baixos, Bélxica e Francia ao sur. O estreito de Skagerrak constitúe unha especie de baía ao leste do mar, o cal conéctao co Báltico a través da baía de Kattegat; tamén está conectado co Báltico mediante a canle de Kiel. A canle da Mancha a través do paso de Calais conéctao ao resto do Atlántico polo sur, mentres que polo norte conecta en través do mar de Noruega, que é o nome que adopta o mar ao norte das illas Shetland.

As mareas son bastante irregulares xa que conflúen nel unhas correntes provenientes do norte e outra do sur. Hai moita choiva e néboa durante todo o ano, e do noroeste veñen violentas tormentas que fan a navegación perigosa.

Ten unha superficie duns 750 000 km²,[1] unha lonxitude aproximada de 960 km e unha anchura máxima de 480 km. É un mar moi pouco profundo, cunha profundidade media de 95 metros: de feito que no banco Dogger, no medio do mar e a unha profundidade duns 25 metros, atoparonse restos de mamuts, proba de que durante a última glaciación ou ben estaba cuberto de xeo ou ben estaba emerxido. Co desxeo, o banco converteuse nunha especie de último reducto en forma de illa.

Ten importantes xacementos de petróleo e gas natural, os cales comezaron a explotarse nos anos 1970.

Á súa vez divídese en tres partes: mar de Wadden, Skagerrak e Kattegat

O mar do Norte constitúe unha zona de forte tránsito marítimo, de explotación petrolífera e de pesca.

Nome

[editar | editar a fonte]

Durante a Idade Antiga este mar coñecíase como Oceanum ou Mare Germanicum. O nome actual crese que xurdiu desde o punto de vista das illas Frisias, desde onde quedaba totalmente ao norte, e por oposición ao mar do Sur (o mar de Frisia e o Zuiderzee, nos Países Baixos). A longo prazo, o nome actual acabouse impoñendo, de maneira que xa era predominante durante a Idade Moderna. Na citada Idade Moderna foi común chamar mar do Norte ou mar do Nord a todo o océano Atlántico, sendo por contrapartida chamado «mar do Sur» ou «mar do Sud» todo o océano Pacífico.

Segundo as linguas oficiais dos estados que o rodean, denomínase Mer du Nord, en francés; Noordzee, en neerlandés; Nordsee, en alemán; Nordsjön, en sueco; Nordsøen, en danés; Nordsjøen, en noruegués; e North Sea en inglés. En frisón dise Noardsee e en gaélico escocés A' Mhuir en Tuath.

Un dos primeiros nomes que se recollen é o de "Septentrional Oceanus, ou "Océano do Norte", que foi citado por Plinio. Con todo, os celtas que vivían ao longo da súa costa referíanse a el como o "Morimaru", ou o "mar morto", que tamén foi adoptado polos pobos xermanos, dando "Morimarusa". Este nome refírese á "auga morta" ou franxas resultantes dunha capa de auga doce que repousaba na parte superior dunha capa de auga salgada que resultaba unha auga de aspecto moi tranquilo. A referencia a este mesmo fenómeno prolongouse na Idade Media, por exemplo, "giliberōt" no antigo alto alemán ou en neerlandés medio "lebermer" ou "libersee" .

Outros nomes comúns no uso durante longos períodos de tempo foron os termos latinos "Mare Frisicum", ou "Oceanum-Mare Germanicum", así como os seus equivalentes noutras linguas.

Delimitación da IHO

[editar | editar a fonte]

A máxima autoridade internacional en materia de delimitación de mares, a Organización Hidrográfica Internacional (International Hydrographic Organization, IHO), considera o mar do Norte como un mar. Na súa publicación de referencia mundial, «Limits of oceans and seas» (Límites de océanos e mares, 3ª edición de 1953), asígnalle o número de identificación 4 e defíneo da forma seguinte:

No suroeste. Unha liña que une o faro de Walde (Francia, 1°55'E) e o punto Leathercoat (Inglaterra, 51°10'N).

No noroeste. Desde Dunnet Head (3°22'W) en Escocia ata Tor Ness (58°47'N) na illa Hoy, e desde alí a través desta illa á Kame de Hoy (58°55'N) en Breck Ness, en Mainland (58°58'N), a través desta illa a Costa Head (3°14'W) e a Inga Ness (59'17'N) en Westray, a través de Westray, a Bow Head, a través de Mull Head (punto norte de Papa Westray) e ao Seal Skerry (punto norte de North Ronaldsay) e de alí á illa Horse (punto sur das illas Shetland). No norte. Desde o punto Norte (Punto Fethaland) de Mainland das illas Shetland, a través de Graveland Ness (60°39'N) na illa de Yell, a través de Yell ata Gloup Ness (1°04'W) e a través de Spoo Ness (60°45'N) na illa Unst, a través de Unst ata Herma Ness (60°51'N), ata o punto SO dos Rumblings e a Muckle Flugga (60°51'N 0°53'W) todos estes deben de ser incluídos na zona do mar do Norte; e desde alí remontando o meridiano de 0°53'Ou ata o paralelo de 61°00' Norte e cara ao leste seguindo devandito paralelo ata a costa de Noruega, sendo o conxunto do Banco Viquingo incluídos no mar do Norte.

No leste. O límite occidental do Skagerrak [Unha liña que une Hanstholm (57°07'N 83°6'E) e o Naze (Lindesnes, 58°N 7°E)].
Limits of oceans and seas, páx. 10.[2]

Xeografía

[editar | editar a fonte]
Unha recreación de 1490 dun mapa da Xeografía de Tolomeo coa denominación de "Oceanus Germanicus"

O mar do Norte está delimitado, na parte occidental, polas illas Órcadas e a costa leste de Inglaterra e Escocia,[3] na parte oriental polo extremo sur-occidental da península de Escandinavia e o oeste de Xutlandia (litoral noruegués e danés, respectivamente ) e ao sur pola costa occidental de Alemaña, o litoral dos Países Baixos e Bélxica e o do extremo norte de Francia ata o canle da Mancha.[4] Ao suroeste, máis aló da estreito de Dover ou paso de Calais, o mar do Norte convértese na canle da Mancha, que o conecta co océano Atlántico. ao leste, conéctase co mar Báltico a través do estreito de Skagerrak e a baía de Kattegat, dous estreitos que separan Dinamarca de Noruega e Suecia, respectivamente. ao norte está bordeado polas illas Shetland e conéctase co mar de Noruega, que se atopa no extremo nororiental do Atlántico.[3][5]

Esténdese ao longo de 970 quilómetros e ten unha anchura de 580 quilómetros, ocupa unha superficie de 750.000 quilómetros cadrados e un volume de 94.000 quilómetros cúbicos.[6] Ao rededor de todo o litoral do mar do Norte hai illas e arquipélagos importantes, como as illas Shetland, as illas Orcadas e as illas Frisias.[4] O mar do Norte recibe auga doce proveniente dunha serie de cuncas continentais europeas, así como das cuncas hidrográficas das Illas Británicas. Tamén vai parar a auga do mar Báltico, onde desembocan tamén unha gran cantidade de ríos, polo que se trata dun mar con pouca salinidade. Os ríos principais que desembocan no mar do Norte son o Elba, o Rin e o Mosa. A cunca do Elba drena unha superficie de 149.000 quilómetros cadrados, que inclúe 18 cidades e os seus afluentes. O delta do Rin-Mosa recibe as descargas de auga dunha superficie de 199.000 quilómetros cadrados, onde se atopan 68 cidades.[7][8] Ao redor de 184 millóns de persoas viven na cunca dos ríos que flúen cara ao mar do Norte. Esta área contén densas concentracións industriais.[9]

Profundidade

[editar | editar a fonte]

Cara ao norte a partir de latitude 53°24′ N, dun xeito xeral, o fondo do Mar do Norte descende de forma desaxeitada mentres que no sur, inclínase cara ao paso de Calais.

Na súa maior parte, o Mar do Norte atópase na plataforma continental europea, cunha profundidade media de 90 metros;[3][10] e con poucas zonas máis profundas de 100 metros. A única excepción é a fosa de Noruega, que ten entre 20 e 30 quilómetros de amplitude,[3] que se estende paralela á costa de Noruega desde Oslo ata unha zona ao norte de Bergen,[3] cuns 300 metros de profundidade fronte Bergen, e unha profundidade máxima de 725 metros no estreito de Skagerrak.[10][11] Ao leste da Gran Bretaña, o banco Dogger, unha meseta que provén dunha gran morena do período glacial, produto da acumulación de cascallos de glaciares non consolidados, elévase entre 15 e 30 metros por baixo da superficie do mar.[12][13] Esta característica produciu unha zona moi rica para a pesca.[3]

Long Forties e Broad Fourteens son áreas que reciben os nomes pola profundidade que hai medida en brazas; corenta brazas e catorce brazas ou 73 e 26 metros de profundidade, respectivamente. Estes grandes bancos e outras similares fan do mar do Norte unhas zonas especialmente perigosas para navegar,[14] que foi aliviada pola aplicación dos novos sistemas de navegación por satélite.[15]

Tamén hai grandes profundidades na parte occidental do Mar do Norte, como o Buraco do Diaño[16] ao longo da cidade de Edimburgo, ten 460 metros, e outras fóra da baía de The Wash.[17] Estes corredores poderían formarse polos ríos durante a última glaciación. De feito, neste momento da glaciación, o nivel do mar do norte era máis baixo que o nivel actual (regresión mariña). Os ríos entón erosionarian certas partes entón ao descuberto que o mar cobre na actualidade (transgresión mariña). O máis probable é que sexan restos do val de túnel, manténdose abertas para as correntes das marea.

Estados costeiros

[editar | editar a fonte]

Ao Oeste

[editar | editar a fonte]

Ao Sur

[editar | editar a fonte]

Ao Leste

[editar | editar a fonte]

Principais ríos que desembocan no mar

[editar | editar a fonte]

Tráfico marítimo

[editar | editar a fonte]
Mar do Norte

O mar do Norte é moi importante para o tráfico marítimo. Algúns dos portos máis grandes do mundo sitúanse nas súas costas ou ben nas beiras dos ríos poucos quilómetros río arriba da súa desembocadura (é o caso, por exemplo, de Rotterdam -terceiro porto do mundo-, Anveres, Hamburgo e Londres), ou ben teñen un fácil acceso, como o de Ámsterdam, cousa que fai que dispoña de rutas marítimas moi solicitadas. É vital para o comercio da Europa Occidental.

Principais portos

[editar | editar a fonte]
Vista do porto de Esbjerg desde a torre da auga.

Turismo

[editar | editar a fonte]
Praia de Scheveningen, nos Países Baixos, arredor de 1900.

As praias e augas costeiras do Mar do Norte son destinos turísticos. As costas belgas, holandesas, alemás e dinamarquesas están desenvolvidas para o turismo[18][19]. No Reino Unido, hai destinos turísticos na costa setentrional do Mar do Norte con complexos turísticos nas praias e campos de golf. A cidade costeira escocesa de St Andrews está considerada como o berce deste deporte.

A costa do nordeste inglés ten algunhas cidades turísticas coma Scarborough, Bridlington, Seahouses, Whitby, Robin Hood's Bay e Seaton Carew; así como longas praias de area e clubs de golf coma o Seaton Carew Golf Club e o Goswick Golf Club.

A senda do Mar do Norte é unha senda de longo percorrido que discorre a través de sete países arredor do Mar do Norte[20]. O windsurf e a vela son deportes populares debido aos fortes ventos reinantes[21]. Outras actividades son a pesca deportiva, a observación de aves[19] e o sendeirismo a través das costas areosas aproveitando a marea baixa, en holandés Wadlopen, moi practicado en Frisia para ir dende a costa ata as illas[22].

Xa dende principios do século XIX atribúeselle ao clima e auga do mar do Norte unha capacidade curativa e restauradora, recibindo numerosos viaxantes dende entón que utilizan a súa estancia con este fin. A brisa mariña, a temperatura, o vento, a auga e a luz do sol están entre as condicións beneficiosas para activaren as defensas corporais, mellorar a circulación sanguínea, e fortalecer o sistema inmunolóxico, e teñen efectos curativos na pel e o sistema respiratorio.[23]

Notas

[editar | editar a fonte]
  1. ↑ Todos os datos xeográficos proceden de «Safety At Sea», dispoñibles en: [1] Arquivado 09 de decembro de 2008 en Wayback Machine..
  2. ↑ «On the Southwest. A line joining the Walde Lighthouse (France, 1°55'E) and Leathercoat Point (England, 51°10'N).
    On the Northwest. From Dunnet Head (3°22'W) in Scotland to Tor Ness (58°47'N) in the Island of Hoy, thence through this island to the Kame of Hoy (58°55'N) on to Breck Ness on Mainland (58°58'N) through this island to Costa Head (3°14'W) and to Inga Ness (59'17'N) in Westray through Westray, to Bow Head, across to Mull Head (North point of Papa Westray) and on to Seal Skerry (North point of North Ronaldsay) and thence to Horse Island (South point of the Shetland Islands).
    On the North. From the North point (Fethaland Point) of the Mainland of the Shetland Islands, across to Graveland Ness (60°39'N) in the Island of Yell, through Yell to Gloup Ness (1°04'W) and across to Spoo Ness (60°45'N) in Unst island, through Unst to Herma Ness (60°51'N), on to the SW point of the Rumblings and to Muckle Flugga (60°51′N 0°53′W) all these being included in the North Sea area; thence up the meridian of 0°53' West to the parallel of 61°00' North and eastward along this parallel to the coast of Norway, the whole of Viking Bank being thus included in the North Sea.
    On the East. The Western limit of the Skagerrak [A line joining Hanstholm (57°07′N 83°6′E) and the Naze (Lindesnes, 58°N 7°E)].».
    A versión orixinal, en inglés, está dispoñible en liña no sitio oficial da «International Hydrographic Organization» en: http://www.iho.int/publicat/free/files/S23_1953.pdf Arquivado 24 de xuño de 2009 en Wayback Machine..
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 L.M.A. (1985). Universidade de Chicago, ed. Europe. Encyclopaedia Britannica Macropaedia 18 (décimo quinta ed.) (U.S.A.: Encyclopadia Britannica Inc.). pp. 832–835. ISBN 0-85229-423-9. 
  4. ↑ 4,0 4,1 Ripley, George; Charles Anderson Dana (1883). The American Cyclopaedia: A Popular Dictionary of General Knowledge (Digitized (11-10-2007) por Google Books online). D. Appleton and company. p. 499. Consultado o 26-12-2008. 
  5. ↑ Helland-Hansen, Bjørn; Fridtjof Nansen (1909). Geofysisk Institutt, ed. "IV. The Basin of the Norwegian Sea.". Report on Norwegian Fishery and Marine-Investigations (en inglés). Arquivado dende o orixinal o 14 de xaneiro de 2009. Consultado o 5 de xaneiro do 2016. 
  6. ↑ Knoji, ed. (2008). "Facts About the North Sea". Consultado o 26 de marzo do 2016. 
  7. ↑ Ray, Alan; G. Carleton, Jerry McCormick-Ray (2004). Coastal-marine Conservation: Science and Policy (Digitized by Google Books online) (ilustrada ed.). Blackwell Publishing. p. 262. 0632055375, 9780632055371. Consultado o 21-01-2009. 
  8. ↑ Hinrichsen, Don (1999). Coastal Waters of the World: Trends, Threats, and Strategies (Digitized by Google Books online) (ilustrada ed.). Island Press. pp. 56–58. 1559633832, 9781559633833. Consultado o 21-01-2009. 
  9. ↑ International Center for the Environmental Management of Enclosed Coastal Seas, ed. (2003). "Chapter 5: North Sea" (PDF). Environmental Guidebook on the Enclosed Coastal Seas of the World. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 17-12-2008. Consultado o 24-11-2008. 
  10. ↑ 10,0 10,1 Calow, Peter (1999). Blackwell's Concise Encyclopedia of Environmental Management (Digitalitzat per Google Books online). Blackwell Publishing. 0632049510, 9780632049516. Consultado o 11 de xuño do 2016. 
  11. ↑ "Skagerrak". Arquivado dende o orixinal o 04 de marzo de 2009. Consultado o 30 de agosto de 2018. 
  12. ↑ Ostergren, Robert Clifford; John G. Rice (2004). The Europeans: A Geography of People, Culture, and Environment (Digitalitzat per Google Books online). Bath, UK: Guilford Press. p. 62. 0898622727, 9780898622720. Consultado o 10-01-2009. 
  13. ↑ Maptech Online MapServer, ed. (1989–2008). "Dogger Bank". Arquivado dende o orixinal o 11-07-2012. Consultado o 20-07-2007. 
  14. ↑ Tuckey, James Hingston (1815). Maritime Geography and Statistics ... (Dixitalizado por Google Books online (02-05-2007)). Black, Parry & Co. p. 445. 0521311918, 9780521311915. Consultado o 10-01-2009. 
  15. ↑ Bradford, Thomas Gamaliel (1838). Encyclopædia Americana: A Popular Dictionary of Arts, Sciences, Literature, History, Politics, and Biography, Brought Down to the Present Time; Including a Copious Collection of Original Articles in American Biography; on the Basis of the Seventh Edition of the German Conversations-lexicon (Dixitaliado por Google Books online (11-10-2007)). Thomas, Cowperthwait, & co. p. 445. 0521311918, 9780521311915. Consultado o 10-01-2009. 
  16. ↑ "el Forat del Diable". Arquivado dende o orixinal o 04 de marzo de 2009. Consultado o 30 de agosto de 2018. 
  17. ↑ "The Wash". Arquivado dende o orixinal o 04 de marzo de 2009. Consultado o 11 de abril de 2019. 
  18. ↑ Wong, P. P. (1993). Tourism Vs. Environment: The Case for Coastal Areas (en inglés). Springer. p. 139. ISBN 0-7923-2404-8. Consultado o 27/12/2008. 
  19. ↑ 19,0 19,1 Hall, C. Michael; Dieter K. Müller; Jarkko Saarinen (2008). Nordic Tourism: Issues and Cases (en inglés). Channel View Publications. p. 170. ISBN 1-84541-093-9. Consultado o 27/12/2008. 
  20. ↑ The North Sea Trail/NAVE Nortrail project (ed.). "Welcome North Sea Trail". European Union (en inglés). Arquivado dende o orixinal o 09/05/2008. Consultado o 2/1/2009. 
  21. ↑ Knudsen, Daniel C.; Charles Greet; Michelle Metro-Roland; Anne Soper (2008). Landscape, Tourism, and Meaning. Ashgate Publishing, Ltd. p. 112. ISBN 0-7546-4943-1. Consultado o 27/12/2008. 
  22. ↑ Schulte-Peevers, Andrea; Sarah Johnstone; Etain O'Carroll; Jeanne Oliver; Tom Parkinson; Nicola Williams (2004). Germany (en inglés). Lonely Planet. p. 680. ISBN 1-74059-471-1. Consultado o 27/12/2008. 
  23. ↑ German National Tourist Board (ed.). Büsum: The natural healing power of the sea. Consultado o 2 de novembro de 2008. 

Véxase tamén

[editar | editar a fonte]

Outros artigos

[editar | editar a fonte]

Ligazóns externas

[editar | editar a fonte]
Traído desde «https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Mar_do_Norte&oldid=6864732»