Прејди на содржината

Вино

Уреди врски
Од Википедија — слободната енциклопедија
Вино
Алкохол по волумен5,5%–15,5%
СостојкиГрозје
Варијанти
Чаша бело вино

Вино (латински: vinum, во генетивниот падеж — vino) — алкохолен пијалак добиен со ферментација на грозјето, плод на растението лоза (односно Vitis vinifera). Во Европа, според законските регулативи, виното е производ добиен исклучиво со целосна или делумна алкохолна ферментација на свежо грозје, изгмечено или не, или на шира од грозје[1]. Трансформацијата на грозјето во вино се нарекува винификација. Науката за виното се нарекува енологија. Во некои други делови на светот, зборот вино може да се однесува и на алкохолен пијалак добиен од друг тип на овошје. Овие вина со едно име се нарекуваат овошни вина, или пак носат име според плодот кој се користел за нивно добивање (пример, јаболково вино или вино од малини).

Виното најчесто се прави од грозје, а терминот „вино“ генерално се однесува на виното од грозје кога се користи без никаква квалификација. И покрај тоа, виното може да се направи од различни овошни култури, вклучувајќи слива, цреша, калинка, боровинка, рибизла и бозел.

Различни сорти на грозје и соеви на квасец се главни фактори во различните стилови на вино. Овие разлики произлегуваат од сложените интеракции помеѓу биохемискиот развој на грозјето, реакциите вклучени во ферментацијата, растечката средина на грозјето (Тероар) и процесот на производство на вино. Многу земји донесуваат законски апелации наменети да ги дефинираат стиловите и квалитетите на виното. Тие обично го ограничуваат географското потекло и дозволените сорти на грозје, како и другите аспекти на производството на вино.

Виното се произведува илјадници години. Најраните докази за вино се од денешна Грузија (6000 п.н.е.), Персија (5000 п.н.е.), Италија и Ерменија (4000 п.н.е.). Виното од Новиот свет има одредена врска со алкохолните пијалоци направени од домородните народи на Америка, но главно е поврзано со подоцнежните шпански традиции во Нова Шпанија.[2][3] Подоцна, како што виното од Стариот свет дополнително ги развивало лозарските техники, Европа опфаќала три од најголемите региони за производство на вино. Врз основа на статистичките податоци собрани од Меѓународната организација за вино во 2022 година, првите пет земји за производство на вино се: Италија, Франција, Шпанија, САД и Австралија.[4]

Виното долго време играло важна улога во религијата. Црвеното вино било поврзано со крв од страна на старите Египќани, [5] и го користеле и грчкиот култ на Дионис и Римјаните во нивните Баханалии; Јудаизмот исто така го вклучува во Кидуш, а христијанството во Евхаристијата. Египетската, грчката, римската и израелската винска култура сè уште се поврзани со овие антички корени. Слично на тоа, најголемите вински региони во Италија, Шпанија и Франција имаат наследство во врска со сакраменталното вино. Исто така, традициите на лозарството во југозападниот дел на Соединетите Американски Држави започнале во Нова Шпанија бидејќи католичките монаси за првпат произведувале вина во Ново Мексико и Калифорнија.[6][7][8]

Историја

[уреди | уреди извор]
Главна статија: Историја на виното
Грузиски глинени садови, историски користени во производството на вино.
Винарија Арени-1 во Ерменија е дом на најстарата позната винарија во светот.
Вино домашно

Најраните познати траги на вино се од Грузија (околу  6000 п.н.е.), [3][2] Иран (Персија) (околу  5000 п.н.е.), [9][10] Ерменија (околу  4100 п.н.е.)[11] и Сицилија (околу  4000 п.н.е.).[12] Виното стигнало до медитеранскиот басен во раното бронзено доба и било консумирано и славено од античките цивилизации како Стара Грција и Рим.[13] Низ историјата, виното се конзумирало поради неговите опојни ефекти.[14][15][16]

Најраните археолошки и археоботанички докази за вино од грозје и лозарство, кои датираат од 6000–5800 п.н.е. биле пронајдени на територијата на современа Грузија.[17][18] И археолошките и генетските докази сугерираат дека најраното производство на вино надвор од Грузија било релативно подоцна, веројатно се случило на друго место во Јужен Кавказ (кој ги опфаќа Ерменија, Грузија и Азербејџан) или западноазискиот регион помеѓу Источна Турција и сСверен Иран.[19][20] Најраната позната винарија од 4100 п.н.е. е винаријата Арени-1 во Ерменија.[11][21]

Извештајот на археолозите од 2003 година укажува на можноста грозјето да се меша со ориз за да се добијат ферментирани пијалоци во античка Кина во раните години на седмиот милениум п.н.е. Грнчарските тегли од неолитското место Џиаху, Хенан, содржеле траги од винска киселина и други органски соединенија кои најчесто се наоѓаат во виното. Сепак, не може да се исклучат и други плодови домородни во регионот, како што е глогот.[22][23] Ако овие пијалоци, кои се смета дека се претходници на виното од ориз, вклучувале грозје наместо друго овошје, тие би биле некој од неколкуте десетици автохтони диви видови во Кина, наместо Vitis vinifera, кој бил воведен 6000 години подоцна.[22][24][25][26][3]

Во 2020 година, добро сочувана феникиска преса за вино стара 2.600 години била ископана во Тел ел-Бурак, јужно од Сидон во Либан, веројатно посветена на правење вино за трговија во нивните колонии.[27]Ширењето на винската култура на запад најверојатно се должело на Феникијците, кои се ширеле нанадвор од базата на градови-држави долж брегот на Медитеранот, центриран околу денешен Либан (како и вклучувајќи мали делови од Израел/Палестина и крајбрежната Сирија);[28] сепак, нурагиската култура во Сардинија веќе имала обичај да се конзумира вино пред доаѓањето на Фенекијците.[29][30] Вината од Библос се извезувале во Египет за време на Старото Кралство, а потоа низ Медитеранот. Доказите за ова вклучуваат два феникиски бродоломи од 750 п.н.е., пронајдени со нивните товари вино сè уште недопрени, кои ги открил Роберт Балард[31] Како први големи трговци со вино (черем), се смета дека Фенекијците го заштитиле од оксидација со слој од маслиново масло, проследено со печат од борово дрво и смола, слично на рецина.

Најраните остатоци од Палата Ападана во Персеполис кои датираат од 515 п.н.е. вклучуваат резби на кои се прикажани војници од Ахеменидско Царство поданички нации кои му носат подароци на ахеменидскиот крал, меѓу нив и Ерменците носејќи го нивното познато вино.

Книжевните наводи за виното се изобилни кај Хомер (8 век п.н.е., но веројатно се однесуваат на претходни композиции), Алкман (VII век п.н.е.) и други. Во древниот Египет, шест од 36 амфори за вино биле пронајдени во гробницата на кралот Тутанкамон што го носи името „Kha'y“, кралски главен лозар. Пет од овие амфори биле назначени дека потекнуваат од личниот имот на кралот, а шестата е од имотот на кралската куќа Атон.[31] Траги од вино се пронајдени и во Средна Азија Шјинџјианг во денешна Кина, кои датираат од вториот и првиот милениум пред нашата ера.[32]

Првото познато спомнување на вина од грозје во Индија е од списите на Чанакја, главниот министер на царот Чандрагупта на Маурја, од крајот на 4 век п.н.е. Во своите списи, Чанакја ја осудува употребата на алкохол додека го прикажува честото уживање на царот и неговиот двор на стилот на вино познат како маду.[33]

Старите Римјани засадувале лозја во близина на гарнизонските градови за да може виното да се произведува локално наместо да се испраќа на долги растојанија. Некои од овие области денес се светски познати по производство на вино.[34] Римјаните откриле дека запалените сулфурни свеќи во празните садови за вино ги одржуваат свежи и ослободени од мирис на оцет.[35] Во средновековна Европа, Римокатоличката црква го поддржувала виното затоа што свештенството го барало за мисата. Монасите во Франција правеле вино со години, стареејќи го во пештери.[36] Еден стар англиски рецепт кој преживеал во различни форми до 19 век бара да се рафинира белото вино од бастардо — лошо или извалкано вино.[37]

Подоцна, потомците на светотаинското вино биле рафинирани за повкусен вкус. Ова довело до современо лозарство во француското вино, италијанското вино, шпанското вино, а овие традиции на винско грозје беа внесени во виното од Новиот свет. На пример, грозјето од Мисијата било донесено од фрањевциски монаси во Ново Мексико во 1628 година, започнувајќи со винското наследство во Ново Мексико, ова грозје исто така било донесено во Калифорнија што ја започнало винската индустрија во Калифорнија. Благодарение на шпанската винска култура, овие два региона на крајот се развиуле во најстарите и најголемите производители на вино во Соединетите Американски Држави.[38][39][40]Викиншките саги претходно спомниле фантастична земја исполнета со диво грозје и висококвалитетно вино наречена токму Винланд.[41] Пред Шпанците да ги воспостават своите американски традиции за винско грозје во Калифорнија и Ново Мексико, и Франција и Британија неуспешно се обиделе да основаат винова лоза во Флорида и Вирџинија соодветно.[42]

Во Источна Азија, првата современа винска индустрија била јапонското вино, развиена во 1874 година откако виновата лоза била вратена од Европа..[43]

Во Стара Грција виното ја претставувало крвта на Дионис, истовремено било и напиток на бесмртноста. Во кинеските тајни здруженија, пак, виното (од ориз) се мешало со крв и при заклетвата се служело како причесно пиење, кое овозможувало да се доживее и старост од 199 години. А виното како симбол на сознание и просветеност го познаваат сите преданија, а посебно дионизиските митови.

Потекло на поимот

[уреди | уреди извор]
Карта на која се прикажани зборовите за вино на европски јазици

Зборот доаѓа од латинскиот поим vinum, „вино“ или „лоза“, добиени од праиндоевропското стебло *vin-o- (хетски: wiyana; Ликиски: oino;[44][45][46] Старогрчки: οἶνος oinos; еолски: ϝοῖνοςwoinos). Најраните утврдени термини што се однесуваат на виното се микенскиот me-tu-wo ne-wo (μέθυος νέου), кое означува „месец на новото вино“ или „фестивал на новото вино“ и wo-no-wa-ti-si, што значи „винска градина“, напишани во натписите на линеарното писмо Б.[47][48][49][50]

Некои научници ги забележале сличностите помеѓу зборовите за вино на картвелски јазик (на пр.грузиски ღვინო [ɣvinɔ]), Индоевропски јазици (на пример: руски вино [vino]) и семитски (*wayn), укажувајќи на можноста за заедничко потекло на зборот што означува „вино“ во овие јазични семејства.[51] Некои научници тврдат дека грузискиот јазик бил потеклото на овој збор и дека влегол во индоевропските јазици преку семитскиот. Застапниците на овој став тврдат дека во картвелските јазици[52] семантичката поврзаност на зборот „вино“ (ღვინო - ghvino, ღვინი - ghvini, ღვინალ - ghvinal) е проследена во глаголот „ghvivili“ (ღვივილი, да цвета, да предизвика, да врие, да ферментира) и коренот од „ghv“ (ღვ), кој е заеднички семантички корен за многу секојдневни картвелски зборови (на пр. „gaghvidzeba“, გაღვიძება- се разбудува, „ghvidzli“- ღვიძლი- црн дроб).[52][53][54][55][56][57][58][59][60][61]

Вината од овошје како што се јаболките и јагодите,обично се именувани според овошјето од коешто се произведени во комбинација со зборот „вино“ (на пример: јаболково вино и крмусово вино) и се општо наречени овошно вино или кантри вино (да нема забуни со францускиот термин „vin de pays“). Покрај сортите на грозје кои традиционално се користат за производство на вино, повеќето овошја имаат природен недостиг или на високо количество на ферментирани шеќери, релативно ниска киселост, хранливи материи потребни да се развие или одржи ферментација, или комбинација од овие три одлики. Ова е веројатно една од главните причини зошто виното добиено од грозје било историски далеку пораспространето од другите видови и зошто одредени видови на овошно вино биле обично ограничени во регионите од каде што потекнувале овошјата или биле вовдени поради други причини. Други вина, како што се виното од јачмен (вид на јако вино) и саќето, се направени од материјали засновани на скроб и наликуваат повеќе на пиво отколку на вино, додека виното од ѓумбир е зајакнато со ракија. Во вториве случаи,терминот “вино” се однесува повеќе на сличностите во содржината на алкохолот отколку на процесот на производство.Комерцијалната употреба на англискиот збор „вино“ (и неговиот еквивалент на други јазици) е заштитена со закон во многу подрачја на судска власт.

Видови на грозје

[уреди | уреди извор]
Лозје

Виното најчесто се прави од еден или повеќе европски видови на винова лоза како пино Ноар, шардоне, каберне совињон, бургундец и мерлот. Кога еден од овие сорти се користи како најистакнатото грозје (обично утврдени со закон како минимални од 75% до 85%), реултатот е „сортно“ спротивно на „мешано“ вино. Мешаните вина не се сметаат за инфериорни во однос на сортните вина, подобро кажано тие се поинаков начин на производство на вино; едни од најпознатите ценети вина во светот, од региони како Бордо и долината на Рон, се мешавина од разни видови на грозје.[62]

Виното исто така може да биде направено од други видови на грозје или од хибриди, создадени од генетски вкрстувања на два вида.Vitis labrusca (од чија сорта е Конкорд)V. aestivalis, V. rupestris, V. rotundifolia and V. riparia се природни видови на грозје во Северна Америка обично одгледувани за да се јаде свежо грозјето или за сок од грозје, мармалад или желе и само понекогаш направени во вино. Хибридизација е различно од калемење. Повеќето од лозјата во светот се засадени со европската винова лоза која била накалемена на присади во Северна Америка, вообичаена работа која се должи на нивната отпорност на филоксера, вошка во коренот која најверојатно го усмртува виното. Во доцниот 19 век, повеќето од европските лозја (исклучувајќи некои од најсушните во југот) биле опустошени од заразата доведувајќи до широко распространета пропаст на виновата лоза и можно пресадување.

Калемење било направено во секоја земја во светот каде што се произведува вино освен во Аргентина, Канарските Острови и Чиле, единствените земји кои сè уште не се изложени на инсектите[63]. Во контекст на производството на вино, тероар е поим кој ги опфаќа сортите на грозје што се користат, висината и обликот на лозјето, видот и хемијата на почвата, климата и сезонските услови и локалните култури.[64] Низата на можни комбинации од овие фактори може да доведе до големи разлики меѓу вината, дејството на ферментацијата, зготвувањето, созревањето на процесите. Многу винарии користат методи на одгледување и производство кои ги одржуваат или истакнуваат аромата и влијанијата од вкусот на нивниот уникатен тероар.[65] Сепак, разликите во вкусот се помалку пожелни за производителите на трпезното вино на масовниот пазар или други поевтини вина, каде составот има предност.[66] Таквите производители се обидуваат да ги намалат разликите во изворите на грозје преку техники на производство како што се микро-оксигенација, танини филтрација, крос-проток филтрација, испарување и дестилација. Околу 700 грозје влегуваат во едно шише вино, приближно 2,6 фунти[67]

Класификација

[уреди | уреди извор]
Главна статија: Класификација на виното
Винско грозје на лоза

Класификацијата и продажбата на вино ги раководат правилата во многу региони во светот. Европските вина се стремат да бидат класифицирани по регион (пр. Бордо, Риоха и Кијанти), додека неевропските вина најчесто се класифицирани според грозјето (пр. Пино Ноар и Мерлот). Признавање на одредени региони на пазарот неодамна водело кон зголемена важност на етикетите на неевропското вино. Примери на познати неевропски места ги вклучуваат долината Напа и долината Сонома во Калифорнија; долината Виламет во Орегон; долината на Колумбија во Вашингтон; долината Бароса во Јужна Австралија и долината на Хантер во Нов Јужен Велс; средишната долина во Чиле; Вале дос Винхедос во Бразил; Хоков Залив и Марлборо во Нов Зеланд и долината на Оканаган и полуостровот Нијагара во Канада. Некои од имињата на мешани вина се маркетинг термини чија употреба е регулирана со закон за заштитен знак наместо со посебни закони за вино. На пример Меритаж (звучи како „наследство“) е генерално Бордо-стил мешавина од каберне Совињон и мерлот, но исто така може да ги вклучува и Каберне Франк, Пети Вердо и Малбек. Комерцијалната употреба на терминот Меритаж е дозволена само преку договори за лиценцирање со асоцијацијата Меритаж.

Европска класификација

[уреди | уреди извор]
Италијанското Москато Ди Асти, DOCG вино

Франција има различни имиња на системи засновани на концептот на тероар, со класификации кои се движат од „трпезно вино“ на дното, преку виното на земјата и (фран.) “ Appellation d'Origine Vin Délimité de Qualité Supérieure” (AOVDQS) до Appellation d'Origine Contrôlée (AOC) (на македонски: Следење на автентичноста на потеклото или слично во зависност од регионот).[68][69] Португалија има развиено систем сличен со оној на Франција, и всушност го пронашла овој концепт во 1756 година со кралска повелба создавајќи го разграничениот регион Дуро и регулирајќи го производството и прометот на виното.[70] Германија создала сличен модел во 2002 година иако сè уште не го постигнала авторитетот од системите за класификација на другите земји.[71][72] Шпанија, Грција и Италија имаат класификации засновани на двоен систем на регионот за потеклото и квалитетот на производот.[73]

Надвор од Европа

[уреди | уреди извор]

Нови светски вина, оние кои се направени надвор од традиционалните вински региони од Европа најчесто се класифицирани според грозјето наместо според тероарот или регионот на потекло, иако имало неофицијални обиди да се класифицираат според квалитетот.[74][75]

Според канадските регулативи за храна и лекови, виното во Канада е алкохолен пијалок кој се произведува со целосна или делумна алкохолна ферментација на свежо грозје, шира од грозје, производи добиени исклучиво од свежо грозје или која било комбинација од нив. Во текот на производството се додаваат многу материјали, како што се квасец, концентриран сок од грозје, декстроза, фруктоза, гликоза или гликозни цврсти материи, инвертен шеќер, шеќер или водени раствори. Калциум сулфат во такво количество што содржината на растворливи сулфати во готовото вино не треба да надминува 0,2 проценти тежина по волумен пресметана како калиум сулфат. Калциум карбонат во таква количина што содржината на винска киселина во готовото вино не смее да биде помала од 0,15 проценти тежина по волумен. Исто така, сулфурна киселина, вклучувајќи ги и нејзините соли, во таква количина што нејзината содржина во готовиот вино не треба да надминува 70 делови на милион во слободна состојба или 350 делови на милион во комбинирана состојба, пресметана како сулфур диоксид. Карамела, амилаза и пектиназа на максимално ниво на употреба во согласност со добрата производна практика. Пред конечната филтрација може да се третира со силно кисела катјонска смола во форма на натриум јони, или слабо базна анјонска размена на смола во хидроксилна јонска форма.[76]

Гроздобер

[уреди | уреди извор]
Главна статија: Гроздобер
Француски шампањ

„Висококвалитетно вино“ е направено од грозје кое цело или повеќето било одгледано во одредена година и означено како такво. Некои земји дозволуваат висококвалитетно вино за да вклучат мал дел кој не е од именуваниот гроздобер. Разликите во својствата на виното од година на година можат да вклучат суптилни разлики во боја, вкус, мирис, тело и развој. Висококвалитетните вина можат да го подобрат вкусот со време доколку се правилно складирани. Според тоа за приврзаниците на вино и трговците не е невообичаено да чуваат шишиња од особено добро висококвалитетно вино за идна потрошувачка.

Во САД за виното да биде обрано на време и означено со земјата на потекло или “American Viticultural Area” (AVA) (на македонски: „Американска винарска област (АВА)“), на пример долината на Сонома[77], 95% од неговиот волумен мора да биде од грозјето обрано во таа година. Доколку виното не е означено со земјата на потекло или АВА процентот на барањето е намален на 85%.[77]

Висококвалитетните вина обично се полнат во една серија така што секое шише ќе има сличен вкус. Климатското влијание на својството на виното значително доволно да придонесе различни вина од исто лозје да се разликуваат драстично во вкус и квалитет.[78] Така висококвалитетните вина се произведени да бидат карактеристични поединечно на одреден гроздобер и да служат како водечки вина на производителот. Гроздоберите со подобар квалитет од реномирани производители и региони често ќе располагаат со многу повисоки од нивните просечни цени. Некои висококвалитетни вина (на пример Брунело се направени подобро од просечните години).

За истрајност, вината кои не се од добра берба можат да бидат мешани од едно и повеќе вина, што им помага на винопроизводителите да издржат сигурна слика на пазарот и да ја одржат продажбата дури и во лоши времиња.[79][80]Едно неодамнешно проучување претпоставува дека за просечниот љубител на вино, добрата берба можеби нема да биде толку значајна за согледаниот квалитет, како што се сметало иако познавачите на вино продолжуваат да придаваат големо значење на тоа.[81]

Дегустација

[уреди | уреди извор]
Оценувањето на бојата е првиот чекор во дегустацијата на виното.
Главна статија: Дегустација на вино

Дегустација претставува сетилното испитување и оценување на виното. Вината соджат многу хемиски соединенија слични или идентични со оние во овошје, зеленчук и зачини. Слаткоста на виното се одредува од количината на преостанатиот шеќер во виното по ферментацијата, соодветен со киселоста која е присутна во виното. На пример, сувото вино има само мала количина на преостанат шеќер. Некои етикети на виното советуваат да се отвори шишето и да се остави малку да „дише“ неколку часа пред послужувањето, додека други препопрачуваат да се пие веднаш. Преточување (чинот на пресипување на виното во посебен сад за „здивнување“) е конторверзна тема меѓу приврзаниците на вино. Покрај проветрувањето, преточувањето со филтер овозможува отстранување на горчливите талози кои можат да се формираат во виното. Талогот е почест во постари шишиња, но проветрувањето може да биде од корист кај помладите вина.[82]


Во текот на проветрувањето, изложувањето на младите вина на воздух често го „олабавува“ пијалакот правејќи го поблаг и подобро интегриран во арома, состав и вкус. Постарите вина обично „слабеат“ (го губат интензитетот на нивното својство и вкус) со долготрајно проветрување[83]. И покрај овие општи правила, дишењето не е неопходно за доброто на сите вина. Виното може да биде да биде испробано штом се отвори шишето за да се утврди колку долго треба да биде проветрено ако е воопшто[84]. При дегустација на виното можат да бидат откриени одредени вкусови поради сплет на мешавина од органски молекули (на пример естри и терпени) кои можат да се содржат во сокот од грозје и виното. Искусните дегустатори можат да прават разлика помеѓу вкусови карактеристични за одредено грозје и вкусови кои произлегуваат од други фактори во производството на вино. Типичните интернационални елементи на вкус во виното како чоколадо, ванила или кафе се оние пренесени од стареење во дабови буриња наместо од грозје.[85]

Вкусовите на банана (изоамил ацетат) се производ од обработката на квасецот, како и губење на ароми како што се запареност, миризбата (смрдеата), мирис на изгорено (4-етилфенол и 4-етилгуасол)[86] и расипано јајце (водороден сулфид)[87]. Некои вина направени од една сорта грозје може да покажат минерален вкус поради присуството на растворливите соли во вода како резултат од присуството на варовник во почвата на лозјето. Аромата на виното доаѓа од испарливите соединенија ослободени во воздухот.[88] Испарувањето на овие соединенија може да биде забрзано со вртење на чашата за вино или сервирајќи на собна температура. Повеќето кои пијат вино претпочитаат да ги уживаат црвените вина кои се веќе високо ароматизирани како Шинон и Божоле.[89]

Идеалната температура за сервирање на виното е дискутабилно прашање но се појавиле некои пространи насоки кои ќе го зголемат искуството на дегустација на одредени општопознати вина. Белото вино треба да го негува чувството на свежина постигнато со служење на „подрумска температура“ од (55°F-фаради/13°C-степени целзиусови). Светлите црвени вина треба исто така да бидат донесени на маса на оваа температура каде брзо ќе се зголеми за неколку степени. Црвените вина обично најубаво се гледаат кога се служат на собна температура (fran.chambre). Сепак ова не се однесува на температурата на трпезаријата која најчесто е околу 70°F-фаради/21°C-степени целзиусови, туку на најладната соба во куќата која, според тоа, секогаш е малку поладна од трпезаријата. Пино ноар треба да биде донесено на маса за сервирање на 60°F/16°C и ќе ја постигне целосно неговата арома на 65°F/18°C. Сортите Каберне совињон, Зинфандел и Рона треба да се сервираат на 65°F/18°C и да се овозможи да се стоплат на масата до 70°F/2°C за најдобра арома.[90]

Собирање

[уреди | уреди извор]
Поврзано: Стареење на виното, Инвестициско вино, и Складирање на вино
Буриња за вино
Буриња за вино во винаријата Картал

Извонредните берби од најдобрите лозја можат да продаваат илјадници долари по шише, сепак поширокиот израз „добро вино“ ги опфаќа оние типични во малопродажбата во износ поголем од 30-50 долари.[91] „Инвестициски вина“ некои ги сметаат за добра вредност: оние за кои расте побарувачката подобро отколку да се намалува како што растат нивните цени. Посебни селекции како „Вертикали“, кои опфаќаат повеќе берби на одредено грозје и лозје, може да бидат високо ценети. Најзабележителен беше Шато де Икем 135-годишна вертикала која ги содржи сите гроздобери од 1860 до 2003 година продадена за 1,5 милиони долари.


Најчестите вина купени за вложување ги вклучуваат оние од Бордо и Бургундија; култни вина од Европа и од други места. Одликите на високо платените вина вклучуваат:

  1. Забелешки како доказ за доброто одржување во текот на целиот период
  2. Период на користење (односно периодот на зрелост и достапност-одзив) кој е долгогодишен
  3. Консензус помеѓу експертите во врска со квалитетот на вината
  4. Прецизни методи на производство во секоја фаза, вклучувајќи ги избирање на грозје и соодветно созревање во буре

Инвестирањето во добро вино ги привлекло оние кои ги користат предностите од релативните незнаења на нивните „жртви“ од овој сектор за вино[92]. Ваквите измамници често заработуваат со наплатување на претерано високи цени на гроздобер или вина од понизок статус од добро познати вински региони, тврдејќи дека нудат звучно инвестирање непроменето од економското струење. Со секоја инвестиција темелното истражување е неопходно за да се направи запознаена одлука.

Производство

[уреди | уреди извор]
Главна статија: Винарство
Проценки за производство на вино за 2014 година[93]
Место Земја
(со линк до статијата за вино)		 Производство
(тон)
1 Италија Италија 4,796,600
2 Шпанија Шпанија 4,607,850
3 Франција Франција 4,293,466
4 САД САД 3,300,000
5 Кина Кина 1,700,000
6 Аргентина Аргентина 1,498,380
7 Чиле Чиле 1,214,000
8 Австралија Австралија 1,186,343
9 Јужна Африка Јужна Африка 1,146,006
10 Германија Германија 920,200
World* 30,806,000

* Може да вклучува официјални, полуофицијални или проценети податоци.

Грозјето за вино расте исклучиво помеѓу 30 и 50 степени географска ширина, северно и јужно од екваторот. Најјужните лозја во светот се наоѓаат во Централно Отаго, во регионот на Јужниот Остров на Нов Зеланд, во близина на 45 паралела на југ,[94] а најсеверните се во Флен, Шведска, над 59 паралелата на север.[95]

Земји извознички

[уреди | уреди извор]

Топ десет земји извознички на вино во 2022 година[96]
Месо Земја 1000 тони
1 Италија Италија 2,190
2 Шпанија Шпанија 2,120
3 Франција Франција 1,400
4 Чиле Чиле 830
5 Австралија Австралија 640
6 Јужна Африка Јужна Африка 440
7 Германија Германија 350
8 Португалија Португалија 330
9 Нов Зеланд Нов Зеланд 300
10 САД САД 280
Светско* 10,319

* Може да вклучува официјални, полуофицијални или проценети податоци.

Удели на извозен пазар во 2013 година[97]
Место Земја Удел
(% во US$)
1 Франција Франција 30%
2 Италија Италија 19%
3 Шпанија Шпанија 10%
4 Чиле Чиле 6%
5 Австралија Австралија 5%
6 САД САД 4%
7 Германија Германија 4%
8 Нов Зеланд Нов Зеланд 3%
9 Португалија Португалија 3%
10 Аргентина Аргентина 3%

Потрошувачка

[уреди | уреди извор]
Потрошувачка на вино по лице, 2014 година[98]
Виното како удел во вкупната потрошувачка на алкохол, 2010 година[99]

Податоците за потрошувачката на вино од списокот на земји според потрошувачката на алкохол мерено во литри чист етил алкохол консумиран по глава на жител во дадена година, покажуваат најновите податоци на Светската здравствена организација. Методологијата вклучува лица на возраст од 15 години или постари.[100] Околу 40% од поединците над дозволената возраст за пиење се сметаат себеси за „пијачи на вино“, што е повисоко од сите други алкохолни пијалоци заедно (34%) и оние кои воопшто не пијат (26%).[101]

Потрошувачка на вино
Земја Литри по глава на жител
 Франција 8.14
 Португалија 6.65
 Италија 6.38
 Хрватска 5.80
 Андора 5.69
 Швајцарија 5.10
 Словенија 5.10
 Унгарија 4.94
 Молдавија 4.67
 Аргентина 4.62

Вино наспроти потрошувачка на пиво по глава на жител
Земја Вино (l) Пиво (l) Вино/пиво ратио
 Екваторска Гвинеја 4.18 0.45 9.29
 Италија 6.38 1.73 3.69
 Франција 8.14 2.31 3.52
 Гватемала 3.92 1.12 3.50
 Саун Томе и Принсип 3.40 1.12 3.04
 Уругвај 3.95 1.33 2.97
 Тонга 2.29 0.89 2.57
 Грција 4.51 2.20 2.05
 Аргентина 4.62 2.49 1.86
 Португалија 6.65 3.75 1.77

Според Институтот за вино од Калифорнија, врз основа на податоците од 2012 година, најголеми потрошувачи на вино се Европејците, при што, на врвот на списокот е Ватикан, со годишна потрошувачка од приближно 74 литри вино по жител. Потоа, следува Андора, со потрошувачка од 46 литри по жител, а на третото место е Франција. Со просечна потрошувачка од 43 литри, на петтото место е Словенија, шеста е Хрватска, со потрошувачка од 42 литри по жител, а на седмото место е Македонија, каде во просек се испиле 41,5 литри вино по жител. Меѓу земјите во кои се испиле над 30 литри по жител спаѓале и Швајцарија, Италија, Австрија, Грција и Белгија.[102] Во 2014 година, според Меѓународната организација на производители на вино, Франција, со 46,2 милиони хектолитри, повторно се вратила на првото место како најголем производител на вино во светот, откако во 2012 година паднала на второто место. Покрај неа, најголеми производители се Италија (со 44,4 милиони хектолитри), Шпанија (со 37 милиони хектолитри) и САД (со 22,4 милиони хектолитри).[103]. Обединетото Кралство бил најголемиот увозник на вино во светот во 2007 година.[104]

Производство и потрошувачка во Македонија[105]

[уреди | уреди извор]

Во Македонија во 2017 година имало 48 000 земјоделски стопанства со лозови насади, засадени на 23 613 хектари со 88 милиони пенушки. Во домашни услови се произвело 70 200 тони грозје од кое се добило 13 милиони литри вино, додека 77 винарии произвеле 78,50 милиони литри вино на точење и 28,05 литри вино во шишиња.

Прометот на вино во 2017 година изнесувал 14,9% од вкупниот промет на алкохолни пијалаци.

Полнолетните македонски граѓани во 2017 година испиле по 2,2 литри вино.

Извоз и увоз на вино од/во Македонија

[уреди | уреди извор]

Во 2017 година Македонија остварила извоз од 52,4 милиони американски долари и била рангирана на 28 место според извозот на вино, а увозот бил во вредност од 699.000 американски долари и Македонија била рангирана на 173 место[106],[107]

Употреба

[уреди | уреди извор]
Повеќе информации: Спарување на вино и храна
Намалување на црвено вино за сос со тоа што ќе се готви на шпорет. Тоа се нарекува намалување или редукција бидејќи топлината зоврива дел од водата, оставајќи поконцентриран сос со вкус на вино.

Виното е популарен и важен пијалок кој придружува и подобрува широк спектар на кујни, од едноставни и традиционални чорби до најсофистицираните и сложени високи кујни. Виното често се служи со вечера. Слатки десертни вина може да се послужат со курсот за десерт. Во убави ресторани во западните земји, виното обично ја придружува вечерата. Во ресторан, сомелиерот или келнерот за вино во ресторанот им помага на клиентите да направат добри спарувања храна-вино. Поединци кои вечераат дома може да користат водичи за вино за да помогнат во правењето парови храна-вино. Виното се пие и без придружба на оброк во вински барови или со избор на сирења (на забава со вино и сирење). Вината се користат и како тема за организирање разни настани како фестивали низ светот; градот Куопио во Северна Савонија, Финска е познат по своите годишни фестивали на виното Куопио (Kuopion viinijuhlat).[108]

Виното е важно во кујната не само поради неговата вредност како пијалок, туку и како средство за вкус, првенствено во залихи и варење, бидејќи неговата киселост дава рамнотежа на богатите солени или слатки јадења.[109]Винскиот сос е пример за кулинарски сос кој користи вино како примарна состојка.[110] Природните вина може да покажат широк опсег на содржина на алкохол, од под 9% до над 16% ABV, при што повеќето вина се во опсегот од 12,5-14,5%.[111] Зајакнатите вина (обично со ракија) може да содржат 20% алкохол или повеќе.

Религиозна значајност

[уреди | уреди извор]
Поврзано: Религија и алкохол и Вино во верските заедници на Блискиот Исток

Антички религии

[уреди | уреди извор]

Употребата на виното во религиозни церемонии е заедничка за многу култури и области.Виното е често вклучено во либациите, и верските тајни на Дионис го користеле виното како причесен ентеоген за да ја поттикне свеста на државата.

Јудаизам

[уреди | уреди извор]
Главна статија: Кошерно вино

Во библиското предание виното е пред сè симбол на радост, но и симбол на сите дарови што им ги дава Господ на луѓето. Виното како предизвикувач на пијанство е исто така и симбол на залуденост со која Господ ги казнува неверните и бунтовниците. Така, во Втората книга Ездра се вели дека виното „доведува до помрачување на умот“ и „го изедначува умот на цароти на сиромавиот, на робот и на слободниот, на бедниот и на богатиот; претвора секој ум во радост и веселба, па човек заборава секаква жалост и секаков долг, и сите срца ги прави то абогати, така што никој не мисли ни за царот ни за сатрапот, а секого го принудува да говори за своите таланти. Кога ќе се напијат, го забораваат пријателството кон пријателите и браќата... а кога ќе се отрезнат од виното, не помнат што правеле.“[112]

Виното е составен дел од еврејските закони и традиции. Кидушот е благословување искажан преку виното или гроздовиот сок да го прогласи за свет Шабат. На Пасха за време на Седерот, рабинска обврска[113] на мажите и жените е да испијат четири чаши вино. Во светилиштето и во шаторот во Ерусалим, либацијата на виното била дел од жртвената служба[114]. Забележливо е дека тоа не значи дека виното е симбол на крвта, честа заблуда која придонесува за митот за клеветена крв.

Една од суровите иронии во историјата е тоа што крвната клевета - обвиненијата против Евреите што ја користеле крвта на убиените родољубиви деца за правење вино - станало лажен изговор за бројни погроми. И поради опасноста, оние кои живеат во место каде што има крвна клевета се халахички ослободени од употреба на црвено вино, за да не се земе како „доказ“ против нив[115].

Христијанство

[уреди | уреди извор]
Главни статии: Христијански погледи за алкохолот и Алкохолот во Библијата
Исус прави вино од вода во Свадба во Кан, фреска од 14 век од Високи Дечани

Во Новиот завет виното има голема симболика, иако не е секогаш лесно да се протолкува. Така на пример не е лесно да се протолкува претворањето на водата во вино што го направил Исус Христос на свадбата во Каан. Или на последната вечера, Исус на виното му дава нов симбол со зборовите: „Ова е крвта моја.“ Виното се доведува во врска со крвта како по бојата, така и по своето значење како билна есенција, па оттаму претставува напиток на животот или на бесмртноста.

Во христијанството виното се користи во светиот обред наречен Евхаристија, кој потекнува од приказот во евангелието од Тајната вечера (Евангелието според Лука 22:19) кое го опишува Исус како дели леб и вино со неговите приврзаници наредувајќи им „направете го ова во сеќавање на мене”. Верувањата околу природата на Евхаристијата се разликуваат меѓу називите. Додека некои христијани употребата на виното од грозје ја сметаат како неопходна за важноста на светата тајна, многумина протестанти исто така овозможуваат (или бараат) пастеризиран сок од грозје како замена.

Виното се користело во евхаристичките обреди од страна на сите протестантски групи сè додека не произлегла друга алтернатива во доцниот 19 век. Методистот, стоматолог и прохибиционист Томас Брамвел Велч применил нови техники за пастеризирање за да се сопре процесот на природната ферментација на сокот од грозје. Некои христијани кои биле дел од развивањето на движењето за ограничување на конзумирање на алкохол спровеле врска за претворање на виното во сок од грозје, замената се раширила бргу речиси насекаде низ САД, како и во другите земји во понизок степен.[116] Останува дебатата помеѓу некои американско-протестантски групи за тоа дали виното може и треба да се користи за Евхаристијата или да се дозволи како обичен пијалак.

Најраната традиција на лозарство во југозападниот дел на Соединетите Американски Држави започнува со сакраментално вино, почнувајќи од 1600-тите, со христијански монаси кои произведуваат вино од Ново Мексико.[117]

Ислам

[уреди | уреди извор]
Главна статија: Исламот и алкохолот
Секој алкохол е забранет според исламскиот закон, иако постоела долга традиција на пиење вино во некои исламски области, особено во Иран.

Алкохолните пијалаци, вклучувајќи го и виното се забранети во повеќето изложувања на исламскиот закон[118]. Иран претходно имал просперитетна винска индустрија која исчезнала по Исламската револуција во 1979 година.[119] Во Голема Персија mey (персиско вино) било централна тема на поезијата за повеќе од илјада години, долго време пред доаѓањето на исламот.

Некои секти како Алевите го користеле виното во нивните богослужби. Одредени исклучоци за забраната за алкохол се применуваат. Алкохолот добиен од друг извор, освен од грозјето (или неговите нус производи) и датумот е дозволен во многу мали количини (слободно дефинирано како количина што не предизвикува опиеност) на училиштето за правни науки Hanafi за посебни намени (како што е медицината),каде што целта не е опиеност. Сепак, современите ученици на Hanafi консумирањето на алкохол го сметаат како целосно забрането.[120]

Пакување

[уреди | уреди извор]
Поврзано: Плута, Алтернативно винско затворање, Винско шише, Винска кутија, и Конзервирано вино
Плутена затка

Повеќето вина се продаваат во стаклени шишиња и се затворени со тапи (50% од нив доаѓаат од Португалија).[121] Зголемен број на производители на вино користеле разни затворачи како метални капачиња и „тапи” од синтетичка пластика. Иако алтернативните затворачи се поевтини и спречуваат тапата да се извалка, обвинети се за проблеми како прекумерно снижување.[122]

Некои вина се пакуваат во дебели пластични кеси во брановидни кутии од дрвени влакна кои се наречени „вина во кутии” или „вино во буре”. Подвиткан во пакувањето се наоѓа чеп кој е прицврстен за кесата во кутијата, или славина која подоцна се тегне од страна на консуматорот за сервирање на количеството. Виното во кутија може да остане прифатливо свежо и до еден месец по отворањето, бидејќи со оддавање на виното славината пропаѓа, ограничува контакт со воздухот, и на тој начин ја забавува брзината на оксидацијата. За разлика од нив, флашираното вино оксидира побрзо по отворањето, поради зголемувањето на соодносот помеѓу воздухот и виното при оддавање на количината. Може да се снижи значително во неколку дена. [123]

Размислувањата од животната средина за пакувањето на виното покажуваат предности и недостатоци за флашираните вина и вината во кутија. Стаклото кое се користи за правење на шишиња е нетоксично, природно појавена супстанца комплетно рециклирана, додека пластиката која се користи за садовите кај виното во кутија се вообичаено уште помалку еколошки настроени. Сепак, производителите на шишиња за вино биле наведени за прекршување на одредбата за чист воздух. Воведна статија во Њујорк тајмс укажува дека виното во кутија, кое е со помала тежина во пакувањето, има намалена јаглеродна стапка од неговата распределба; сепак пластиката кај виното во кутија иако можеби е рециклирана, може да биде потешка (со тоа и скапа) за обработка отколку стаклените шишиња. И додека кутијата за вино е рециклирачка, нејзиниот пластичен чеп најверојатно не е.[124]

Складирање

[уреди | уреди извор]
Винарија Тиквеш

Винарските визби, или просториите за вино, доколку се над земјата, се места специјално дизајнирани за складирање и стареење на виното. Во „активна” винарска визба, температурата и влажноста се одржувани со систем за конторлирање на климата. „Пасивните” винарски визби не се климатски одржувани, па мора да бидат внимателно поставени. Бидејќи виното е природен прехранбен производ, сите видови-вклучувајќи ги црвено, бело, пенливо и зајакнато-можат да се расипат кога се изложени на топлина, светлина, вибрации или флуктуации во температурата и влажноста. Кога се правилно складирани, вината можат да го задржат нивниот квалитет а во некои случаи да се подобрат во мирисот, вкусот и сложеноста во текот на стареењето. Некои експерти за вино тврдат дека најповолната температура за стареење на виното е 55°F(фаради)/13°C(степени целзиусови),[125] а други 59°F/15°C.[126]

Ладилниците за вино нудат алтернатива на винарските визби и се достапни во капацитети од мали, 16 оддели со шишиња кои имаат квалитетни делови кои можат да содржат 400 шишиња. Ладилниците не се идеални за стареење, туку служат да се излади виното до совршената температура за пиење. Овие ладилници ја одржуваат влажноста ниска (обично под 50%), под најповолната влажност од 50% до 70%. Ниските нивоа на влажноста можат да ги исушат тапите со текот на времето, дозволувајќи му на кислородот да навлезе во шишето, со што се намалува квалитетот на виното поради окцидацијата.[127]

Професии

[уреди | уреди извор]

Има голем број на занимања и професии кои се дел од винската индустрија, почнувајќи од поединци кои го одгледуваат грозјето, го подготвуваат виното, го флашираат, го продаваат, го оценуваат, го пласираат на пазарот и на крајот даваат препораки до клиентите и им служат на вино.

Професија
Име Опис
Господар на визба Лице одговорно за винарска визба
Бочвар Занаетчија на дрвени буриња. Бочварница е објект што произведува такви буриња
Негоцијант Трговец со вино кој купува производ од помали лозари или винари за да ги продаде под свое име
Енолог Вински научник или вински хемичар; студент на енологија. Во 2000-тите, достапни се дипломи за енологија и лозарство. Производителот на вино може да биде обучен како енолог, но често го ангажира како консултант
Сомелиер Исто така наречен „стјуарт на вино“, ова е специјалист за вино задолжен за развивање на списокот на вино на ресторанот, за едукација на персоналот за виното и за помагање на клиентите со нивниот избор (особено паровите храна-вино)
Винар или винар производител на вино; човек кој прави вино
Лозар Специјалист за наука за винова лоза; менаџер за кастрење лозја, наводнување и контрола на штетници
Вински критичар Вински експерт и новинар кој дегустира и рецензира вина за книги и списанија
Дегустатор на вино Вински експерт кој дегустира вина за да го увери нивниот квалитет и вкус
Келнер за вино Ресторански или барменски човек со основно до средно познавање за паровите на вино и храна-вино

Фалсификување и манипулирање со вината

[уреди | уреди извор]
Главна статија: Винска измама

Случаи на измама како што се погрешното етикетирање на потеклото и квалитетот на вината, резултирале со прописи за етикетирање. „Скандалите за виното“ кои го добиле вниманието на медиумите вклучуваат:

• “1985 Diethylene Glycol Wine Scandal ” каде што диетилен гликол се користел како засладувач во некои австриски вина. •Во 1986 г., метанолот (отровен вид на алкохол) се користел за да се променат одредени вина произведени во Италија. •Во 2008 г., се открило дека некои италијански вина содржат сулфурна киселина и хлороводородна киселина.[128] •Во 2010 г., се открило дека некои црвени кинески вина биле расипани и како последица на тоа кинеската провинција Хебеј затворила речиси 30 винарии.[129][130][131][132]

Влијание врз здравјето

[уреди | уреди извор]
Поврзано: Здравствени ефекти на виното
Црвено трпезно вино
Хранлива вредност на 100 г
Енергија355 kJ (85 kcal)
2,6 g
Шеќери0,6 g
0.0 g
0,1 g
Други состојки
Алкохол (етанол)10,6 g
10.6 g алкохол е 13%vol.
100 g вино е приближно 100 ml (3.4 fl oz.)
Содржината на шеќер и алкохол може да варира.

Извор: База за хранливост — USDA

Иако прекумерното консумирање на алкохол има негативни ефекти врз здравјето, епидемиолошките проучувања постојано покажуваат дека умереното консумирање на алкохол и вино е статистички поврзано со намалување на смртноста која се должи на кардиоваскуларни случаи како што е срцевата мана, според додатните вести на францускиот парадокс. Овој парадокс се однесува на релативно намаленото појавување на коронарна срцева болест во Франција и покрај релативно високите нивоа на заситени масти во традиционалната француска исхрана. Некои епидемиолози се сомневаат дека оваа разлика се должи на големата потрошувачка на вино од Французите, но научниот доказ за оваа теорија е ограничен. Социјалниот контекст и квалитетот на виното може да влијаат на расположението и емоциите.[133]

Најзначајните од можните долгорочни ефекти на етанол, една од состојките на виното. Конзумирањето алкохол од страна на бремени мајки може да резултира со пореметување на спектарот на фетален алкохол.

Главната активна состојка на виното е етанол. Систематски преглед и мета-анализа од 2016 година покажала дека умерената потрошувачка на етанол не носи никаков бенефит за смртност во споредба со апстиненцијата во текот на животот од потрошувачката на етанол[134] Бидејќи просечниот умерен консуматор на вино е поспособен да вежба почесто, да биде повеќе свесен за здравјето и да биде од повисокообразовна и социо-економска класа, поврзаноста помеѓу умереното консумирање на вино и подобро здавје можат да бидат поврзани со збунувачките фактори или да претставуваат заемна врска подобро отколку причина и последица. Истражувањата на населението ја проучилеривата линија-Ј во поврзаноста помеѓу потрошувачката на вино и ризикот од срцеви заболувања: тешките алкохоличари имаат зголемен ризик, додека умерените косуматори (до 20 гр. алкохол на ден, приближно 120 мл.) (13% алкохол во вино) имаат помал ризик отколку апстинентите. Истражувањата исто така покажале дека умереното консумирање на други алкохолни пијалаци може да биде корисно, иако здружението е значително порешително за вино.

Дополнително, некои истражувања пронашле поголеми здравствени придобивки од црвеното отколку од белото вино, меѓутоа други истражувања не пронашле никаква разлика. Црвеното вино содржи повеќе полифеноли од белото вино, и за нив се смета дека се особено заштитнички од кардиоваскуларни болести. Хемикалијата во црвеното вино наречена ресвератрол се покажала дека има и заштитнички и хемотераписки ефекти во истражувањата кај животните.[135][136][137] Мала доза на ресвератрол во исхраната на средовечни глувци има распространето влијание на генетските фактори поврзани со стареењето и може да му оствари посебна заштита на срцето. Поточно, малите дози на ресвератрол ги имитираат ефектите од ограничувањето на калории-диети со 20-30% помалку калории отколку во типичната исхрана. Ресвератролот се произведува природно од грозје како реакција на габична инфекција, вклучувајќи ја и изложеноста на квасец во текот на ферментацијата.

Бидејќи белото вино има мошне мал контакт со лушпата на грозјето во текот на овој процес, обично содржи пониски нивоа на хемикалија. Корисните состојки во виното исто така вклучуваат и други полифеноли, антиоксиданси и флавоноиди. За да има целосно корист од ресвератролот во виното се препорачува да се пијат полека мали голтки. Поради деактивирање во утробата и црниот дроб, повеќето од консумираниот ресвератрол пиејќи црвено вино не постигнува циркулација на крвта. Меѓутоа кога се пие полека, апсорпцијата преку мукозните мембрани во устата може да резултира до 100 пати повисоки нивоа на крвта од ресвератролот. Црвените вина од јужниот дел на Франција и од Сардинија во Италија се открило дека имаат највисоки нивоа на процијаниди, соединенија во семките на грозјето кои се сметаат за одговорни за користа од црвеното вино за срцето. Црвените вина од овие области содржат помеѓу две и четири пати повеќе процијаниди отколку другите тестирани црвени вина. Процијанидите ја потиснуваат синтезата на пептид наречен ендотелин-1 кој ги стеснува крните садови. Истражување од 2007 година открило дека двете вина (црвените и белите) се корисни антибактериски причинители против притисоците од стрептококата. Покрај тоа, извештајот во изданието на “Cancer Epidemiology, Biomarkers and Prevention” октомври 2008 година, претпоставува дека умереното консумирање на црвено вино може да го намали ризикот од рак на бели дробови кај мажите.[138] Додека доказите од лабораторија и епидемиолошки (набљудувачки) студии советуваат дејствување на заштита на срцето, неконтролирани истражувања беа исполнети со последицата од алкохолните пијалаци на ризик од развивање на срцеви заболувања или мозочен удар.[139]Ризикот е поголем кај помлади луѓе поради прекумерно пиење што може да резултира со насилство или несреќи. Околу 3,3 милиони смртни случаи (5,9% од сите смртни случаи) годишно се должат на употреба на етанол[140][141][142].

Прекумерното консумирање на алкохол може да предизвика цироза на црниот дроб и алкохолизам.[143][144][145][146][147] “American Heart Association ” ги предупредува луѓето преку реченицата: „консултирајте се со вашиот доктор за придобивките и ризиците од консумирање на алкохол во умерени количини“.[148] Влијанието на виното на мозокот е исто така под истражување. Една студија заклучила дека виното направено од сортата на грозје Каберне Совињон го намалува ризикот од Алцхајмеровата болест. Друга студија открива дека кај алкохоличарите, виното го оштетува хипоталамусот во поголем степен од другите алкохолни пијалаци. Сулфидите во виното, кај некои луѓе, особено кај оние со астма, можат да предизвикаат негативни реакции. Сулфидите се присутни во сите вина и се формирани како природен производ од процесот на ферментација; многу луѓе кои прават вино додаваат сулфур диоксид, со цел да помогнат за зачувување на виното. Сулфур диоксид исто така се додава во харана како суви кајсии и сок од портокал. Нивото на додадените сулфиди варира; некои вина се продаваат со мала содржина на сулфид. Едно истражување на жени од Велика Британија, наречено “The Million Women Study ”, заклучува дека умереното консумирање на алкохол може да го зголеми ризикот на одредени видови на рак, вклучувајќи ги рак на градите, грлото и црниот дроб.[149] Главниот автор на истражувањето, професорот Валери Берал, изјавил дека имало оскудни докази за тоа дека кој било позитивен ефект од црвеното вино врз здравјето го надминува ризикот од рак. Таа рекла: „Апсолутен мит е дека црвеното вино е добро за тебе”. Професорот Роџер Кордер, автор на The Red Wine Diet спротивставува дека две мали чаши на црвено вино богато со многу танин-процијанид ќе биде од корист, иако „повеќето вина во супермаркетите се со низок процент на процијанид и висок процент на алкохол”.

Виното како тема во уметноста и во популарната култура

[уреди | уреди извор]

Виното се јавува како тема во дела од уметноста и популарната култура.

Виното како тема во книжевноста

[уреди | уреди извор]

Мисли за виното

[уреди | уреди извор]
  • Книга Мудрост Сирахова (31:29): „Не покажувај јунаштина во виното; многумина виното погубило.“[163]
  • Книга Мудрост Сирахова (31:31): „Виното е корисно за животот на човекот, ако се пие умерено.“[163]
  • Книга Мудрост Сирахова (31:33): „Виното е радост за срцето и утеха на душата, ако се пие умеренои навреме.“[163]
  • Шарл Бодлер: „Сите што морале да ја смират грижата на совеста, да поттикнат некој спомен, да залијат некоја болка, да изградат кули во воздухот, сите ве привикувале вас, таинствени богови скриени во плодовите на лозата... Виното е налик на човекот: никогаш не се знае до која мерка можеме да го цениме или да го презираме, ниту за колку прекрасни потези и чудовишни злосторства е способно...“
  • Џакомо Леопарди: „Виното е најсигурниот (без споредба) и најделотворениот утешител. Според тоа, тоа е сила, тоа е природа.“[164]
  • Мигел де Сервантес: „Виното што човекот го пие умерено никогаш никому не му предизвикало штета.“[165]

Виното како тема во популарната музика

[уреди | уреди извор]
  • „Јоргованово вино“ (англиски: Lilac Wine) - песна на американскиот рок-музичар Џеф Бакли (Jeff Buckley) од 1994 година.[166]
  • „Јаболка и вино“ (српски: Jabuke i vino) - песна на Жељко Бебек и на српската поп-група Зана.[167]
  • „Црвено, црвено вино“ (англиски: Red red wine) - песна на британската поп-група УБ 40 (UB 40).[168]
  • „Евтино вино“ (англиски: Cheap Wine) - песна на австралиската поп-рок група Колд Чизел (Cold Chisel) од 1980 година.[169]
  • „Алигаторско вино“ (англиски: Alligator Wine) - песна на американските композитори М. Лајбер и Џ. Столер.[170]
  • „Црвено, црвено вино“ (англиски: Red red wine) - песна на американската рок-група Риплејсментс (The Replacements).[171]
  • „Летно вино“ (англиски: Summer Wine) - песна на американското дуо Ненси Синатра (Nancy Sinatra) и Ли Хејзелвуд (Lee Hazlewood) од 1968 година.[172]

Виното како тема во македонското народно творештво

[уреди | уреди извор]

Македонски народни поговорки за виното[174]

[уреди | уреди извор]
  • Али вино, али вода аљ' кажите да си сјодам.
  • Боцни пръчка, пи вино!
  • Во фети меој младо вино не се туриват.
  • Жена млада и вино старо земај.
  • Кој вечерат вино, ќе ручат вада.
  • Кој вино пијат, без невеста спијат.
  • Кој вино пијат, на бунишче спијат.
  • Кој вино сакат, тој без гашчи скакат
  • Кој вино фалит, во калта се ваљат.
  • Мама вино не пијат, коза сено не јадит.
  • Млада жена имај си, старо вино купи си и ич гајле немај си.
  • Од благо вино гз болит.
  • Од вода водет, од вино носет.
  • Сирење без дупчиња, леб со дупчиња, вино без пена и раќија со пена секогаш се арни.
  • Ако пиеш вино, вино пи, а не пи си го умо.
  • Блаосоено вино, а проклето пијанство.
  • Вино носит, вода пиет.
  • Да не даваш милостина вино и ракија, оти грео не ти се проштаа.
  • Диви волци виеја кај што вино пиеја.
  • Како што се арџат пари за вино и ракија, така да се арџеа и за наука, не ќе тргаа сиромасите мака.
  • Пријатели има и за чаша вино и ракија.
  • Ракија и вино со пари го пиет, водата бадијала ет и не пиет.
  • Сади прачка, пи вино — не бидуа.
  • Умнио чоек ако пие вино и ракија, ама умо не си го пиет.
  • Бацни прачка, пиј вино.
  • Од вино и раќија нема прокопција.
  • Бодни прачка пиј вино.
  • Вино носи, вода пиј.
  • Кој вино сакат, тој без невеста скакат.
  • Благослоено вино, а проклето пијанство.
  • Доброто вино само се фали.

Поврзано

[уреди | уреди извор]

Надворешни врски

[уреди | уреди извор]

Галерија

[уреди | уреди извор]
  • Бело вино „Mistral au Jardin“ на винаријата Chateau de Gourdon од 2022 година.
    Бело вино „Mistral au Jardin“ на винаријата Chateau de Gourdon од 2022 година.
  • Бело вино „Golden Temjanika“ на винаријата Камник од 2015 година.
    Бело вино „Golden Temjanika“ на винаријата Камник од 2015 година.
  • Бело вино „Темјаника“ на винаријата Стоби од 2022 година.
    Бело вино „Темјаника“ на винаријата Стоби од 2022 година.
  • Бело вино „Смолник - Sauvignon blanc“ на винаријата Попов од 2021 година.
    Бело вино „Смолник - Sauvignon blanc“ на винаријата Попов од 2021 година.

Наводи

[уреди | уреди извор]
  1. ↑ Според Законот за вино на Република Македонија. Службен весник на РМ бр. 50
  2. ↑ 2,0 2,1 „Georgia made 'world's oldest wine'“. BBC News. 13 November 2017. Архивирано од изворникот 14 November 2017. Посетено на 21 July 2018.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 Doce, Elisa Guerra (2004). „The Origins of Inebriation: Archaeological Evidence of the Consumption of Fermented Beverages and Drugs in Prehistoric Eurasia“. Journal of Archaeological Method and Theory. 22 (3): 751–782. doi:10.1007/s10816-014-9205-z. ISSN 1072-5369. S2CID 143750976.
  4. ↑ Rojo Moro, Alberto. „Ranked: World's Biggest Wine Producers by Country“. Visual Capitalist. Посетено на 9 March 2024.
  5. ↑ Plutarch (1936). „Isis and Osiris“. Moralia. V. Преведено од Babbitt, Frank Cole (Loeb Classical Library. изд.). Cambridge: Harvard University Press. стр. 3–6. ISBN 978-0-674-99337-2. Посетено на 7 May 2024 – преку Loeb Classical Library and University of Chicago Press.
  6. ↑ Congressional Serial Set. U.S. Government Printing Office. 1903. стр. 263. Посетено на 6 May 2020.
  7. ↑ Adams, Fiona (29 April 2019). „New Mexico's Deep Winemaking History“. Wine Enthusiast. Архивирано од изворникот 23 August 2019. Посетено на 6 May 2020.
  8. ↑ California Vineyardists Association; Associated California Fruit Industries (1980). Wines and Vines. Hiaring Company. Посетено на 6 May 2020.
  9. ↑ Ellsworth, Amy (18 July 2012). „7,000 Year-old Wine Jar“. University of Pennsylvania Museum of Archaeology and Anthropology. Архивирано од изворникот 26 August 2012. Посетено на 15 April 2015.
  10. ↑ Berkowitz, Mark (1996). „World's Earliest Wine“. Archaeology. Archaeological Institute of America. 49 (5). Архивирано од изворникот 5 June 2011. Посетено на 17 November 2005.
  11. ↑ 11,0 11,1 „National Geographic: Earliest Known Winery Found in Armenian Cave“. 12 January 2011. Архивирано од изворникот на 3 June 2017. Посетено на 28 March 2011.
  12. ↑ Tondo, Lorenzo (30 August 2017). „Traces of 6,000-year-old wine discovered in Sicilian cave“. The Guardian. Архивирано од изворникот 14 October 2017. Посетено на 12 September 2017.
  13. ↑ Harutyunyan, Mkrtich; Malfeito-Ferreira, Manuel (2022). „The Rise of Wine among Ancient Civilizations across the Mediterranean Basin“. Heritage. 5 (2): 788–812. doi:10.3390/heritage5020043. hdl:10400.5/24195.
  14. ↑ „B.A.C. Per Drink“. 6 October 2018. Архивирано од изворникот 1 April 2020. Посетено на 4 May 2020.
  15. ↑ „Effects at Specific B.A.C. Levels“. Архивирано од изворникот на 7 June 2017. Посетено на 1 April 2014.
  16. ↑ „wine-serving-size“. American Institute for Cancer Research. 3 March 2014. Архивирано од изворникот 20 December 2016. Посетено на 2016-12-13.
  17. ↑ „'World's oldest wine' found in 8,000-year-old jars in Georgia“. BBC News. 13 November 2017. Архивирано од изворникот 14 November 2017. Посетено на 21 July 2018.
  18. ↑ McGovern, Patrick; Jalabadze, Mindia; и др. (28 November 2017). „Early Neolithic wine of Georgia in the South Caucasus“. Proceedings of the National Academy of Sciences. 114 (48): E10309–E10318. Bibcode:2017PNAS..11410309M. doi:10.1073/pnas.1714728114. PMC 5715782. PMID 29133421.
  19. ↑ Tucker, Abigail (August 2011). „The Beer Archaeologist“. Smithsonian Magazine. Архивирано од изворникот 2 December 2014. Посетено на 19 February 2022.
  20. ↑ McGovern, Patrick E. „Grape Wine“. University of Pennsylvania Museum of Archaeology and Anthropology. Архивирано од изворникот 6 September 2010. Посетено на 19 February 2022.
  21. ↑ „Backdirt | UCLA Cotsen Institute of Archaeology“. ioa.ucla.edu. Архивирано од изворникот 30 November 2020. Посетено на 4 May 2020.
  22. ↑ 22,0 22,1 McGovern, Patrick E.; и др. (30 September 2003). „Fermented beverages of pre- and proto-historic China“. Proceedings of the National Academy of Sciences. The National Academy of Sciences. 101 (51): 17593–17598. Bibcode:2004PNAS..10117593M. doi:10.1073/pnas.0407921102. PMC 539767. PMID 15590771.
  23. ↑ „Penn Museum Archaeochemist And International Scholars Confirm 9,000-Year History of Chinese Fermented Beverages“. ScienceDaily. ScienceDaily LLC. 24 December 2004. Архивирано од изворникот 23 August 2018. Посетено на 28 February 2018.
  24. ↑ Li, Hua; Wang, Hua; Li, Huanmei; Goodman, Steve; Van Der Lee, Paul; Xu, Zhimin; Fortunato, Alessio; Yang, Ping (2018). „The worlds of wine: Old, new and ancient“. Wine Economics and Policy. 7 (2): 178–182. doi:10.1016/j.wep.2018.10.002. hdl:10419/194558.
  25. ↑ Li, Yuanbo; Bardaji, Isabel (2018), New wine world from Asia Development, regional comparison and opportunities for the wine industry in China (PDF), Universidad Politécnica de Madrid, стр. 1, Архивирано (PDF) од изворникот 23 May 2022, Посетено на 6 June 2021
  26. ↑ Cañete, Eduardo; Chen, Jaime; Martín, Cristian; Rubio, Bartolomé (2018). „Smart Winery: A Real-Time Monitoring System for Structural Health and Ullage in Fino Style Wine Casks“ (PDF). Sensors (Basel, Switzerland). MDPI. 18 (3): 2. Bibcode:2018Senso..18..803C. doi:10.3390/s18030803. PMC 5876521. PMID 29518928. Архивирано (PDF) од изворникот 16 October 2022. Посетено на 6 June 2021.
  27. ↑ Metcalfe, Tom. „2,600-year-old wine 'factory' unearthed in Lebanon“. National Geographic. Архивирано од изворникот на 17 March 2021. Посетено на 9 October 2023.
  28. ↑ McGovern, Patrick E. (2003). Ancient wine: the search for the origins of viniculture. Princeton University Press. ISBN 978-0691070803.
  29. ↑ Perra, Mauro; Lo Schiavo, Fulvia; Garnier, Nicolas; Marinval, Philippe (October 2015). „La vita e il vino nella Sardegna nuragica“ (PDF) (италијански). Preistoria del Cibo. Архивирано (PDF) од изворникот 3 August 2018. Посетено на 3 August 2018.
  30. ↑ Perra, Mauro; Marinval, Philippe; Fonzo, Ornella; Garnier, Nicolas (2015). „La Tomba di Giganti del nuraghe Arrubiu di Orroli (CA), o "La Tomba della Spada"“. Rivista di Scienze Preistoriche (италијански). Архивирано од изворникот 16 October 2022. Посетено на 3 August 2018 – преку academia.edu.
  31. ↑ Johnson, Hugh (1989). Vintage: The Story of Wine. Simon and Schuster. стр. 32. ISBN 978-0-671-68702-1.
  32. ↑ Rong, Xu Gan; Fa, Bao Tong. „Wine Production in China“. Grandiose Survey of Chinese Alcoholic Drinks and Beverages. Архивирано од изворникот на 28 August 2008. Посетено на 25 June 2008.
  33. ↑ Robinson, J., уред. (2006). The Oxford Companion to Wine (Third. изд.). Oxford University Press. стр. 355–356. ISBN 0-19-860990-6.
  34. ↑ Johnson, H. (1989). Vintage: The Story of Wine. Simon and Schuster. стр. 82–89. ISBN 0-671-68702-6.
  35. ↑ Henderson, Pat (1 February 2009). „Sulfur Dioxide: Science behind this anti-microbial, anti-oxidant, wine additive“. Practical Winery & Vineyard Journal. Архивирано од изворникот на 28 September 2013.
  36. ↑ Phillips, Rod (12 November 2002). A Short History of Wine. Harper Perennial. стр. 62–63. ISBN 978-0-06-093737-9.
  37. ↑ "The Great Resource". Tales from the Palaces. 3 November 2006. No. 9.
  38. ↑ „Global Wine Report August 2006“ (PDF). United States Department of Agriculture. стр. 7–9. Архивирано од изворникот (PDF) на 8 April 2008.
  39. ↑ Birchell, D.B.; Steel, G. (2013). New Mexico Wine: An Enchanting History. American Palate Series (италијански). American Palate. ISBN 978-1-60949-643-2. Посетено на 15 November 2019.
  40. ↑ New Mexico. Office of Cultural Affairs (1995). Enchanted Lifeways: The History, Museums, Arts & Festivals of New Mexico. New Mexico Magazine. ISBN 978-0-937206-39-3. Посетено на 15 November 2019.
  41. ↑ „Vinland: The Mystical Legend of "The Land of Grapes"“. WineCoolerDirect.com. 19 October 2017. Архивирано од изворникот 17 June 2020. Посетено на 7 May 2020.
  42. ↑ Stevenson, T. (2005). The Sotheby's Wine Encyclopedia (Fourth. изд.). Dorling Kindersly. стр. 568. ISBN 0-7566-1324-8.
  43. ↑ Johnson, Hugh; Robinson, Jancis (2013). The World Atlas of Wine. Octopus Publishing Group. стр. 376. ISBN 978-1784724030.
  44. ↑ Harper, Douglas. „wine“. Online Etymology Dictionary.
  45. ↑ Whiter, Walter (1800). „Wine“. Etymologicon Magnum, Or Universal Etymological Dictionary, on a New Plan. Francis Hodson. стр. 145. Посетено на 25 June 2008.
  46. ↑ οἶνος. Henry George Liddell, Robert Scott. A Greek-English Lexicon - Perseus Project.
  47. ↑ „Mycenaean and Late Cycladic Religion and Religious Architecture“. Dartmouth College. Архивирано од изворникот на 27 June 2015. Посетено на 28 March 2014.
  48. ↑ Palaima, T.G. „The Last days of Pylos Polity“ (PDF). Université de Liège. Архивирано од изворникот (PDF) на 16 May 2011.
  49. ↑ Wright, James C., уред. (2004). The Mycenaean feast. American School of Classical Studies. ISBN 9780876619513 – преку Google books.
  50. ↑ „Palaeolexicon - The Linear B word wo-no-wa-ti-si“. www.palaeolexicon.com. Посетено на 2023-09-23.
  51. ↑ Fortson IV, Benjamin W. (2010). Indo-European Language and Culture, an introduction. Blackwell Publishing. стр. 42. ISBN 9781405188968 – преку Google books.
  52. ↑ 52,0 52,1 Klimov, Georgij (1998). Etymological Dictionary of the Kartvelian Languages. Berlin: Walter de Gruyter. стр. 227. ISBN 978-3-11-015658-4. Посетено на 26 April 2015.
  53. ↑ Gamkrelidze, Thomas V.; Ivanov, Vjačeslav V. (1994). Indo-European and the Indo-Europeans: A reconstruction and historical analysis of a proto-language and a proto-culture. Berlin/New York: Mouton De Gruyter. ISBN 3-11-009646-3.
  54. ↑ Whitehead, Benedicte Nielsen (2012). The Sound of Indo-European: Phonetics, Phonemics, and Morphophonemics (англиски). Museum Tusculanum Press. стр. 505. ISBN 978-87-635-3838-1.
  55. ↑ Pereltsvaig, Asya; Lewis, Martin W. (2015). The Indo-European Controversy. Cambridge University Press. стр. 193–195.
  56. ↑ Arbeitman, Yoël (2000). The Asia Minor Connexion: Studies on the Pre-Greek Languages in Memory of Charles Carter. Peeters Publishers.
  57. ↑ Siewierska, Anna (1998). Constituent Order in the Languages of Europe. Berlin: Walter de Gruyter.
  58. ↑ Martirosyan, Hrach (2010). Etymological Dictionary of the Armenian Inherited Lexicon. Leiden, Boston: Brill Academic Publishers. стр. 214. ISBN 9789004173378.
  59. ↑ Adjarian, Hrachia. Hayerēn armatakan baṙaran [Dictionary of Armenian Root Words] (ерменски). I. Yerevan: Yerevan State University. стр. 559. Архивирано од изворникот 26 February 2020. Посетено на 6 April 2014.
  60. ↑ Starostin, Sergei. „Kartvelian Etymology database“. Архивирано од изворникот 7 April 2014. Посетено на 6 April 2014.
  61. ↑ Beekes, Robert S. P. (2010). Etymological Dictionary of Greek. Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series, volume 10. II. with the assistance of Lucien van Beek. Leiden, Boston: Brill. стр. 1059.
  62. ↑ „Don't Judge a Wine by the Grape on Its Label“. The New York Times (англиски). 2018-02-01. ISSN 0362-4331. Архивирано од изворникот 9 April 2018. Посетено на 2018-04-09.
  63. ↑ Robinson, Jancis (28 April 2006). Jancis Robinson's Wine Course: A Guide to the World of Wine. Abbeville Press. стр. 97. ISBN 978-0-7892-0883-5.
  64. ↑ Fraga, Helder; Malheiro, Aureliano C.; Moutinho-Pereira, José; Cardoso, Rita M.; Soares, Pedro M. M.; Cancela, Javier J.; Pinto, Joaquim G.; Santos, João A.; и др. (24 September 2014). „Integrated Analysis of Climate, Soil, Topography and Vegetative Growth in Iberian Viticultural Regions“. PLOS ONE. 9 (9): e108078. Bibcode:2014PLoSO...9j8078F. doi:10.1371/journal.pone.0108078. PMC 4176712. PMID 25251495.
  65. ↑ Johnson, Hugh; Jancis Robinson (13 September 2001). The World Atlas of Wine. Mitchell Beazley. стр. 22–23. ISBN 978-1-84000-332-1.
  66. ↑ Citriglia, Matthew (14 May 2006). „High Alcohol is a Wine Fault... Not a Badge of Honor“. GeekSpeak, LLC. Архивирано од изворникот 5 May 2008. Посетено на 25 June 2008.
  67. ↑ „Celebrate National Trivia Day with These 35 Fun Facts“. 27 December 2019. Архивирано од изворникот 3 August 2021. Посетено на 30 December 2020.
  68. ↑ „Wine classification“. French Wine Guide. Архивирано од изворникот 1 August 2013. Посетено на 22 June 2007.
  69. ↑ Goode, Jamie. „Terroir revisited: towards a working definition“. Архивирано од изворникот 23 March 2020. Посетено на 22 June 2007.
  70. ↑ „The Spirit of the Commemorations“. Архивирано од изворникот на 23 May 2008. Посетено на 25 June 2008.
  71. ↑ „About German Wine“. German wine society. Архивирано од изворникот 4 September 2019. Посетено на 22 June 2007.
  72. ↑ „German Wine Guide: Wine Laws and Classifications“. The Winedoctor. Архивирано од изворникот 22 January 2013. Посетено на 22 June 2007.
  73. ↑ „Land of wines“. Wines from Spain. Архивирано од изворникот на 31 August 2007. Посетено на 17 July 2007.
  74. ↑ Chlebnikowski, Simon; Alex Chlebnikowski. „Towards an Australian Wine Classification“. Nicks Wine Merchants. Архивирано од изворникот на 4 May 2008. Посетено на 26 June 2008.
  75. ↑ „Langton's Australian Wine Classification IV“. 27 July 2007. Архивирано од изворникот 27 December 2014. Посетено на 26 June 2008.
  76. ↑ Branch, Legislative Services. „Consolidated federal laws of canada, Food and Drug Regulations“. laws.justice.gc.ca (англиски). Архивирано од изворникот 17 July 2017. Посетено на 2017-07-19.
  77. ↑ 77,0 77,1 Title 27 of the United States Code, Code of Federal Regulations § 4.27 Архивирано на 17 февруари 2007 г.
  78. ↑ Breton, Félicien. „Wine vintages, vintage charts“. French Scout. Архивирано од изворникот 13 January 2008. Посетено на 26 June 2008.
  79. ↑ Platman, Clive (2 October 2002). „Wine: Lovely bubbly“. Birmingham Post. Архивирано од изворникот 10 November 2013. Посетено на 26 June 2008.
  80. ↑ Alcohol and Tobacco Tax and Trade Bureau (May 2006). „Change to Vintage Date Requirements (2005R-212P)“. Federal Register. 71 (84): 25748. Архивирано од изворникот 16 December 2008. Посетено на 26 June 2008.
  81. ↑ Weil, Roman L. (25 May 2001). „Parker v. Prial: The Death of the Vintage Chart“ (PDF). Архивирано (PDF) од изворникот 25 June 2008. Посетено на 26 June 2008.
  82. ↑ Johnson, Hugh; Jancis Robinson (13 September 2001). The World Atlas of Wine. Mitchell Beazley. стр. 46. ISBN 978-1-84000-332-1.
  83. ↑ „Fruity character and breathing times“. The New Straits Times. 18 September 2005. Архивирано од изворникот 10 November 2013. Посетено на 24 October 2007.
  84. ↑ „Decanting wine“. Williamson's Wines. Архивирано од изворникот 10 April 2018. Посетено на 10 April 2018. As a general rule wine should be tasted as soon as it is opened to determine how long it might be aerated
  85. ↑ Breton, Félicien. „Types of wine“. French Scout. Архивирано од изворникот 25 April 2006. Посетено на 26 June 2008.
  86. ↑ ETS Laboratories (15 March 2001). „Brettanomyces Monitoring by Analysis of 4-ethylphenol and 4-ethylguaiacol“. Архивирано од изворникот на 19 February 2008. Посетено на 26 June 2008.
  87. ↑ ETS Laboratories (15 May 2002). „Sulfides in Wine“. Архивирано од изворникот на 19 February 2008.
  88. ↑ Gómez-Míguez, M. José; Manuela Gómez-Mígueza; Isabel M. Vicarioa; Francisco J. Heredia (April 2007). „Assessment of colour and aroma in white wines vinifications: Effects of grape maturity and soil type“. Journal of Food Engineering. 79 (3): 758–764. doi:10.1016/j.jfoodeng.2006.02.038.
  89. ↑ Johnson, Hugh; Jancis Robinson (13 September 2001). The World Atlas of Wine. Mitchell Beazley. стр. 44–45. ISBN 978-1-84000-332-1.
  90. ↑ Pellaprat, Henri-Paul (2003). The great book of French cuisine. New York: Vendome. ISBN 978-0-86565-231-6.
  91. ↑ For example, Berry Brothers & Rudd, one of the world's largest dealers, start "fine wine" prices at about £25—in March 2009 with a wine from Au Bon Climat website "Fine wine offers" Архивирано на 20 јануари 2012 г..
  92. ↑ „Château Lafake“. The Economist. ISSN 0013-0613. Архивирано од изворникот на 2020-10-04. Посетено на 2023-09-23.
  93. ↑ „Crops processed“. Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO). Архивирано од изворникот на 20 May 2011.
  94. ↑ Courtney, Sue (16 April 2005). „New Zealand Wine Regions – Central Otago“. Архивирано од изворникот на 9 May 2008. Посетено на 26 June 2008.
  95. ↑ „Wine History“. Архивирано од изворникот 10 June 2008. Посетено на 26 June 2008.
  96. ↑ „Wine exports by country worldwide 2022“. Statista (англиски). Посетено на 2023-11-08.
  97. ↑ „Crops and livestock products“. Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO). Архивирано од изворникот на 14 July 2007.
  98. ↑ „Wine consumption per person“. Our World in Data. Архивирано од изворникот 16 March 2020. Посетено на 5 March 2020.
  99. ↑ „Wine as a share of total alcohol consumption“. Our World in Data. Архивирано од изворникот 16 March 2020. Посетено на 5 March 2020.
  100. ↑ Global status report on alcohol and health (PDF) (Report). World Health Organization. 2011. ISBN 978-92-4-156415-1.
  101. ↑ „Wine Statistics for 2019“. Dr. Liz Thach, MW (англиски). Архивирано од изворникот на 13 May 2020. Посетено на 2020-04-04.
  102. ↑ "Македонија на 7. место во светот по пиење вино", Дневник, година XVIII, број 5409, петок, 7 март 2014, стр. 8.
  103. ↑ „Франција е повторно најголем произведувач на вино“, Дневник, година XVIII, број 5601, понеделник, 27 октомври 2014, стр. 9.
  104. ↑ „UK tops world wine imports table“. BBC. 14 January 2009. Архивирано од изворникот 22 April 2009. Посетено на 28 March 2009.
  105. ↑ [ http://www.stat.gov.mk/InfoGraphic/Vino2017mk.pdf За виното низ бројки] на семрежното место на Заводот за статистика на Република Македонија
  106. ↑ Извозници на вино по земја на семрежното место на Worldstopexports
  107. ↑ Најголеми увозници на вино на светот на семрежното место на Worldstopexports
  108. ↑ „Kuopion Viinijuhlat » Kuopio Wine Festival“ (фински). Kuopio Wine Festival. Архивирано од изворникот 26 July 2020. Посетено на 2020-07-25.
  109. ↑ „6 Secrets of Cooking With Wine“. WebMD. Архивирано од изворникот 14 June 2020. Посетено на 4 May 2020.
  110. ↑ Parker, Robert M. (2008). Parker's Wine Buyer's Guide, 7th Edition. Simon and Schuster. стр. 15. ISBN 978-1-4391-3997-4.
  111. ↑ Jancis Robinson (2006). The Oxford Companion to Wine (3rd. изд.). Oxford University Press. ISBN 978-0-19-860990-2. See alcoholic strength at p. 10.
  112. ↑ Свето писмо на Стариот и на новиот завет (трето издание). Свиндон: Британско и инострано библиско друштво, Скопје: Македонска книга, 1998, стр. 521.
  113. ↑ Rich, Tracey R. „Pesach: Passover“. Judaism 101. Архивирано од изворникот 2 December 2019. Посетено на 24 April 2006.
  114. ↑ Neusner, Jacob (2000). The Halakhah: An Encyclopaedia of the Law of Judaism. Boston, Massachusetts: BRILL. стр. 82. ISBN 978-90-04-11617-7.
  115. ↑ Rutman, Rabbi Yisrael. „Pesach: What We Eat and Why We Eat It“. Project Genesis Inc. Архивирано од изворникот на 9 May 2013. Посетено на 14 April 2013.
  116. ↑ „Almost Like Wine“. Time Magazine. 3 September 1956. Архивирано од изворникот на 18 November 2007. Посетено на 26 June 2008.
  117. ↑ Birchell, D. B.; Steel, G. (2013). New Mexico Wine: An Enchanting History. American Palate Series (италијански). American Palate. ISBN 978-1-60949-643-2. Посетено на 15 November 2019.
  118. ↑ Harrison, Frances (11 April 2008). „Alcohol fatwa sparks controversy“. BBC News. Архивирано од изворникот 12 May 2011. Посетено на 31 July 2010.
  119. ↑ Tait, Robert (12 October 2005). „End of the vine“. The Guardian. London. Архивирано од изворникот 29 August 2013. Посетено на 26 June 2008.
  120. ↑ „Alcohol based Perfumes, Deodrants and Creams, Mufti Muhammad ibn Adam, Darul Iftaa, Leicester“. Central-mosque.com. Архивирано од изворникот 13 December 2013. Посетено на 17 May 2014.
  121. ↑ J. L. CALHEIROS E MENESES (2014-09-14). „The cork industry in Portugal“. Архивирано од изворникот на 14 September 2014. Посетено на 2023-09-23.
  122. ↑ Wirth, J.; Caillé, S.; Souquet, J. M.; Samson, A.; Dieval, J. B.; Vidal, S.; Fulcrand, H.; Cheynier, V. (2012-06-15). „Impact of post-bottling oxygen exposure on the sensory characteristics and phenolic composition of Grenache rosé wines“. Food Chemistry. 6th International Conference on Water in Food. 132 (4): 1861–1871. doi:10.1016/j.foodchem.2011.12.019. ISSN 0308-8146.
  123. ↑ Augustus Weed (22 May 2019). „Canned Wine Comes of Age“. Wine Spectator (англиски). Архивирано од изворникот 23 May 2019. Посетено на 23 May 2019.
  124. ↑ Muzaurieta, Annie Bell (1 October 2008). „Holy Hangover! Wine Bottles Cause Air Pollution“. thedailygreen.com. Архивирано од изворникот на 1 December 2008.
  125. ↑ „On TV : Simply Wine with Andrea Immer : Storing Wine : Fine Living“. 2010-01-11. Архивирано од изворникот на 11 January 2010. Посетено на 2023-09-23.
  126. ↑ „Storing Wine Temperature“. maridajesgourmet.com. Архивирано од изворникот на 8 July 2009.
  127. ↑ „Wine Fridges and Wine Cabinets“. IntoWine. 20 August 2007. Архивирано од изворникот 11 March 2020. Посетено на 4 May 2020.
  128. ↑ „Italian wine under investigation for adulteration“. Times of Malta (англиски). 2008-04-04. Посетено на 2023-09-23.
  129. ↑ Xinhua and Staff Reporter (24 December 2010). „Chinese Government Shuts Down Fake Wine Producers“. Wantchinatimes.com. Архивирано од изворникот на 2 January 2014. Посетено на 17 May 2014.
  130. ↑ „Adulterated Chinese wine seized“. Drinkingny.wordpress.com. 27 December 2010. Архивирано од изворникот 4 January 2014. Посетено на 17 May 2014.
  131. ↑ „– Massive Côte du Rhône fine-wine fraud uncovered by French police“. The Local France. 16 March 2018. Архивирано од изворникот 26 April 2021. Посетено на 26 April 2021.
  132. ↑ Paris, Charles Bremner. „Vintage scam: 66 million bottles of French wine said to be fake“. Архивирано од изворникот 26 April 2021. Посетено на 26 April 2021.
  133. ↑ Danner, Lukas; Ristic, Renata; Johnson, Trent E; Meiselman, Herbert L; Hoek, Annet C (Nov 2016). „Context and wine quality effects on consumers' mood, emotions, liking and willingness to pay for Australian Shiraz wines“. Food Research International. 89 (Pt 1): 254–265. doi:10.1016/j.foodres.2016.08.006. PMID 28460912.
  134. ↑ Stockwell T, Zhao J, Panwar S, Roemer A, Naimi T, Chikritzhs T (March 2016). „Do "Moderate" Drinkers Have Reduced Mortality Risk? A Systematic Review and Meta-Analysis of Alcohol Consumption and All-Cause Mortality“. J Stud Alcohol Drugs. 77 (2): 185–98. doi:10.15288/jsad.2016.77.185. PMC 4803651. PMID 26997174.
  135. ↑ Zeraattalab-Motlagh, Sheida; Jayedi, Ahmad; Shab-Bidar, Sakineh (8 November 2021). „The effects of resveratrol supplementation in patients with type 2 diabetes, metabolic syndrome, and nonalcoholic fatty liver disease: an umbrella review of meta-analyses of randomized controlled trials“. The American Journal of Clinical Nutrition. 114 (5): 1675–1685. doi:10.1093/ajcn/nqab250. PMID 34320173 Проверете ја вредноста |pmid= (help).
  136. ↑ Barbería-Latasa, María; Gea, Alfredo; Martínez-González, Miguel A. (7 May 2022). „Alcohol, Drinking Pattern, and Chronic Disease“. Nutrients. 14 (9): 1954. doi:10.3390/nu14091954. PMC 9100270 Проверете ја вредноста |pmc= (help). PMID 35565924 Проверете ја вредноста |pmid= (help).
  137. ↑ Tomé-Carneiro, J; Gonzálvez, M; Larrosa, M; Yáñez-Gascón, MJ; García-Almagro, FJ; Ruiz-Ros, JA; Tomás-Barberán, FA; García-Conesa, MT; Espín, JC (July 2013). „Resveratrol in primary and secondary prevention of cardiovascular disease: a dietary and clinical perspective“. Annals of the New York Academy of Sciences. 1290 (1): 37–51. Bibcode:2013NYASA1290...37T. doi:10.1111/nyas.12150. PMID 23855464. S2CID 206223647.
  138. ↑ Griswold, Max G.; Fullman, Nancy; Hawley, Caitlin; Arian, Nicholas; Zimsen, Stephanie R M.; Tymeson, Hayley D.; Venkateswaran, Vidhya; Tapp, Austin Douglas; Forouzanfar, Mohammad H.; Salama, Joseph S.; Abate, Kalkidan Hassen; Abate, Degu; Abay, Solomon M.; Abbafati, Cristiana; Abdulkader, Rizwan Suliankatchi; Abebe, Zegeye; Aboyans, Victor; Abrar, Mohammed Mehdi; Acharya, Pawan; Adetokunboh, Olatunji O.; Adhikari, Tara Ballav; Adsuar, Jose C.; Afarideh, Mohsen; Agardh, Emilie Elisabet; Agarwal, Gina; Aghayan, Sargis Aghasi; Agrawal, Sutapa; Ahmed, Muktar Beshir; Akibu, Mohammed; и др. (August 2018). „Alcohol use and burden for 195 countries and territories, 1990-2016: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2016“. Lancet. 392 (10152): 1015–1035. doi:10.1016/S0140-6736(18)31310-2. PMC 6148333. PMID 30146330.
  139. ↑ O'Keefe, JH; Bhatti, SK; Bajwa, A; DiNicolantonio, JJ; Lavie, CJ (March 2014). „Alcohol and cardiovascular health: the dose makes the poison...or the remedy“. Mayo Clinic Proceedings. 89 (3): 382–93. doi:10.1016/j.mayocp.2013.11.005. PMID 24582196.
  140. ↑ „Alcohol Facts and Statistics“. Архивирано од изворникот на 18 May 2015. Посетено на 9 May 2015.
  141. ↑ Streppel, M. T.; Ocke, M. C.; Boshuizen, H. C.; Kok, F. J.; Kromhout, D. (2009). „Long-term wine consumption is related to cardiovascular mortality and life expectancy independently of moderate alcohol intake: the Zutphen Study“. Journal of Epidemiology & Community Health. 63 (7): 534–540. doi:10.1136/jech.2008.082198. PMID 19406740. Архивирано од изворникот 1 September 2019. Посетено на 1 September 2019.
  142. ↑ Lindberg, Matthew L.; Ezra A. Amsterdam (2008). „Alcohol, wine, and cardiovascular health“. Clinical Cardiology. 31 (8): 347–51. doi:10.1002/clc.20263. PMC 6653665. PMID 18727003.
  143. ↑ „Understanding Alcohol Use Disorder | National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism (NIAAA)“. www.niaaa.nih.gov. Архивирано од изворникот 21 July 2022. Посетено на 10 September 2022.
  144. ↑ Jill Littrell (2014). Understanding and Treating Alcoholism Volume I: An Empirically Based Clinician's Handbook for the Treatment of Alcoholism: Volume II: Biological, Psychological, and Social Aspects of Alcohol Consumption and Abuse. Hoboken.: Taylor and Francis. стр. 55. ISBN 978-1-317-78314-5. The World Health Organization defines alcoholism as any drinking which results in problems
  145. ↑ Hasin, Deborah (December 2003). „Classification of Alcohol Use Disorders“. Niaaa.nih.gov. 27 (1): 5–17. PMC 6676702. PMID 15301396. Архивирано од изворникот 18 March 2015. Посетено на 28 February 2015.
  146. ↑ „Alcohol Use Disorder: A Comparison Between DSM–IV and DSM–5“. November 2013. Архивирано од изворникот 18 May 2015. Посетено на 9 May 2015.
  147. ↑ Schuckit, MA (27 November 2014). „Recognition and management of withdrawal delirium (delirium tremens)“. The New England Journal of Medicine. 371 (22): 2109–13. doi:10.1056/NEJMra1407298. PMID 25427113. S2CID 205116954. Архивирано од изворникот 13 February 2020. Посетено на 26 June 2019.
  148. ↑ American Heart Association. „Alcohol, Wine and Cardiovascular Disease“. Архивирано од изворникот 4 July 2008. Посетено на 26 June 2008.
  149. ↑ Centers for Disease Control and Prevention. „General Information on Alcohol Use and Health“. Архивирано од изворникот 18 September 2008. Посетено на 26 June 2008.
  150. ↑ Вук Караџић, Српске народне приповијетке. Београд: Лагуна и Вукова задужбина, 2017, стр. 388.
  151. ↑ Вук Караџић, Српске народне приповијетке. Београд: Лагуна и Вукова задужбина, 2017, стр. 395.
  152. ↑ „Марко пије уз Рамазан вино“, во: Народне епске песме I. Београд: Просвета (без дата), стр. 129-131.
  153. ↑ Miodrag Pavlović, Izabrane pesme. Beograd: Rad, 1979, стр. 128-129.
  154. ↑ Arapska poezija. Beograd: Rad, 1977, стр. 43-44.
  155. ↑ Arapska poezija. Beograd: Rad, 1977, стр. 37.
  156. ↑ Arapska poezija. Beograd: Rad, 1977, стр. 49.
  157. ↑ Arapska poezija. Beograd: Rad, 1977, стр. 66-67.
  158. ↑ Desanka Maksimović, Izabrane pesme (peto dopunjeno izdanje). Beograd: BIGZ, 1985, стр. 84.
  159. ↑ Desanka Maksimović, Izabrane pesme (peto dopunjeno izdanje). Beograd: BIGZ, 1985, стр. 119.
  160. ↑ Savremena poljska poezija. Beograd: Nolit, 1964, стр. 28.
  161. ↑ „Белешка за авторот и делото“, во: Џон Фанте, Прашај ја правта. Скопје: Темплум, 2008, стр. 247-248.
  162. ↑ Vislava Šimborska, Izabrane pesme. Beograd: Treći trg, 2014, стр. 60-61.
  163. ↑ 163,0 163,1 163,2 Свето писмо на Стариот и на новиот завет (трето издание). Свиндон: Британско и инострано библиско друштво, Скопје: Македонска книга, 1998, стр. 878.
  164. ↑ Đ. Leopardi, Pesme i proza. Beograd: Rad, 1964, стр. 110.
  165. ↑ Miguel Servantes, Uzorne priče. Beograd: Rad, 1963, стр. 15.
  166. ↑ DISCOGS, Jeff Buckley ‎– Grace (пристапено на 21.4.2020)
  167. ↑ YouTube, Zeljko Bebek i Zana: Jabuke i vino (пристапено на 8.4.2017)
  168. ↑ YouTube, UB40 - Red Red Wine (пристапено на 8.4.2017)
  169. ↑ YouTube, Cold Chisel - East (1980) Full Album (пристапено на 29.9.2017)
  170. ↑ Discogs, Jeff Buckley ‎– Grace (пристапено на 21.4.2020)
  171. ↑ YouTube, The Replacements - Pleased To Meet Me (Full Album) 1987 (пристапено на 7.6.2017)
  172. ↑ DISCOGS, Nancy & Lee* ‎– Nancy & Lee (пристапено на 1.3.2020)
  173. ↑ Антологија на македонската чалгија / Antology of Macedonian Chalgia, Македон мјузик, 2006.
  174. ↑ „Македонски пословици“. Посетено на 28 јуни 2019.

Понатамошно читање

[уреди | уреди извор]

Надворешни врски

[уреди | уреди извор]
Повеќе за Вино на збратимените проекти на Википедија
Дефиниции и преводи на Викиречник ?
Податотеки на Ризницата ?
Образовни ресурси на Викиуниверзитет ?
Новинарски известувања на Викивести ?
Мисли на Викицитат ?
Изворни текстови на Викиизвор ?
Прирачници на Викикниги ?
 ? Информации за guide во Википатување ? ?
 
Лозарство
Историја
Стилови
Најпознати сорти грозје
по површина
Бело
Црвено
Регионални
Поважни региони
Пакување, додатоци,
и складирање
Хемија на виното
Индустрија
Гроздобер
Притискање
Мацерација
Ферментација
Стареење
Други чекори
Поврзано
Икона за портал Портал: „Вино“
Нормативна контрола
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Вино&oldid=5291295“