A Gudiña

Para outras páxinas con títulos homónimos véxase: A Gudiña (homónimos).

A Gudiña

Localización
42°03′39″N 7°08′16″O
Estado	España
Comunidade autónoma	Galicia
Provincia	provincia de Ourense
Capital	A Gudiña
Contén a división administrativa	A Gudiña Barxa Carracedo da Serra O Canizo O Tameirón Parada da Serra Pentes San Lourenzo de Pentes
Poboación
Poboación	1.180 (2023) (6,88 hab./km²)
Xeografía
Parte de	mancomunidade intermunicipal voluntaria Conso-Frieiras
Superficie	171,4 km²
Altitude	974 m
Comparte fronteira con	Riós Viana do Bolo A Mezquita Vilariño de Conso Castrelo do Val Vinhais
Organización política
• Alcalde da Gudiña	Néstor Ogando Blanco (2023–)
Eleccións municipais na Gudiña
Identificador descritivo
Código postal	32540
Fuso horario	UTC+01:00
Código INE	32034

A Gudiña (do antropónimo xermánico Gotina) é un concello da provincia de Ourense, pertencente á comarca de Viana. Segundo o IGE en 2018 tiña 1 308 habitantes (1 625 en 2004, 1 651 en 2003). O xentilicio é «gudiñao/á».

Xeografía

O concello, de 171,4 km², abrangue 8 parroquias. Limita ao norte con Viana do Bolo, ao sur con Portugal, ao leste coa Mezquita, ao noroeste con Vilariño de Conso, ao oeste con Castrelo do Val e ao suroeste con Riós.

Está comunicada coa estrada N-525, que vai de Ourense cara a Benavente, se ben o tráfico pesado adoita ir pola autovía A-52. A estrada OU-533 une a vila da Gudiña coa da Rúa, pasando por Viana do Bolo. Forma parte da antiga C-533 que ía desde A Gudiña até Lalín.

Pola Gudiña pasa, pola rúa Maior, a Vía da Prata do Camiño de Santiago. Ao carón da igrexa de San Martiño, a vía divídese na variante sur, por Verín, e na variante norte, por Laza, denominada Camiño Antigo ou Verea dos Galegos.

Historia

No concello consérvanse restos megalíticos, con varias mámoas, como as mámoas da Cabeza do Cichón, preto de onde se atopou en 1992 o menhir do Tameirón, ou a mámoa do Val da Lagoa; así como os restos de varios poboados castrexos. Durante a romanización de Galicia houbo unha explotación mineira de estaño.

O 15 de maio de 1167, Fernando II doou ao mosteiro de Montederramo mediante un privilexio a herdade da Coelleira.

A Gudiña nun mapa da diocese de Ourense de 1763 de Cornide.

O 15 de xuño de 1506 pasaron a noite na vila o rei Filipe I de Castela e a súa muller Xoana, que desembarcaran na Coruña e se dirixían preto da Pobra de Seabra para se reuniren o día 20 con Fernando II de Aragón. Dado que os habitantes acudiran a recibilos cando comeron no mesón da Canda, o rei concedeulles en Cédula Real o uso dun escudo coa coroa real, consistente nun brasón dividido en dúas metades cun triángulo no ángulo inferior.

A igrexa de San Martiño, construída entre os séculos XVII e XVIII, presenta dous escudos, moi erosionados, do Conde de Monterrei.

O edificio do cárcere tiña o escudo da casa de Monterrei.

En 1911 o militar monárquico Henrique Mitchell de Paiva Couceiro lanza desde aquí a primeira incursión monárquica contra a recentemente nacida república de Portugal atacando Chaves, pero ao ser derrotado regresa, ao ano seguinte e no 1919 segue lanzando incursións armadas contra Portugal ao ter neste lado da raia seca a complicidade discreta do goberno español.

Demografía

Censo total	1308 (2018)
Menores de 15 anos	86 (6.57 %)
Entre 15 e 64 anos	776 (59.33 %)
Maiores de 65 anos	446 (34.1 %)

Evolución da poboación de A Gudiña   Fontes: INE e IGE.
1900	1930	1950	1981	2004	2009	2011	2012	2013	2014	2015	2016	2017	2018	2019	2020	2021	2022	2023
2697	2465	2275	2605	1625	1562	1.554	1.506	1.508	1.461	1.392	1.345	1.360	1.308	1254	1236	1,232
(Os criterios de rexistro censual variaron entre 1900 e 2004, e os datos do INE e do IGE poden non coincidir.)

Cultura

Toponimia

Topónimo derivado do antropónimo xermánico Gotina.

Irmandamentos

O concello da Gudiña está irmandado co de Puebla de Zaragoza (México), anteriormente chamado Puebla de los Ángeles, onde faleceu o misioneiro gudiñao Sebastián de Aparicio.

• Puebla de Zaragoza

A Gudiña na literatura popular

• O gaiteiro da Gudiña/ e mais o da Martiñá/ andan en pleito co vento/ e non sei quen gañará .

Galería de imaxes

Artigo principal: Galería de imaxes da Gudiña.

• 
  Igrexa da Gudiña.
• 
  Estatua do beato Sebastián de Aparicio.
• 
  Entre A Gudiña e Vilariño de Conso.
• 
  Vista da estrada nacional.
• 
  Lardeiro no Tameirón.

Lugares da Gudiña

Para unha lista completa de todos os lugares do concello da Gudiña vexa: Lugares da Gudiña.

Véxase tamén

Outros artigos

• Eleccións municipais na Gudiña

Ligazóns externas

• Vicente Feijoo en "O Seminario de Onomástica responde (Real Academia Galega, 25.11.2021)

---

Este artigo sobre concellos de Galicia é, polo de agora, só un bosquexo. Traballa nel para axudar a contribuír a que a Galipedia mellore e medre.  Existen igualmente outros artigos relacionados con este tema nos que tamén podes contribuír.

---