Dalton

Daltan


Suidheachadh

Dùthaich	Alba
Comhairle	Dùn Phris is Gall-Ghàidhealaibh
Co-chomharran	55° 03′ 11″ Tuath 03° 23′ 01″ Iar
Feartan fiosaigeach
Àireamh-shluaigh	133 (1971)
Àireamh fòn	01387
Duilleag oifigeil	Daltan aig Visit Scotland

‘S e baile beag dùthchasail faisg air an Eaglais Fheichin, air an àirde an iar-dheas na h-Alba a th’ ann an Dalton. Tha e suidhichte air an àirde an ear-dheas Dhùin Phris is Gall-Ghàidhealaibh (Siorrachd Dhùn Phris ro 1975), eadar Logarbaidh agus Cathair Ruairidh, ri taobh an Uillt Dalton, a shruthas dhan Abhainn Anainn ri chùlaibh a' bhaile. Tha e 245km air falbh bho Obar Dheathain, 100km bho Ghlaschu, 106km bhon An t-Sròn Reamhar agus 105km bho Dhùn Èideann, prìomh-bhaile na dùthcha. 'S e Beurla a th' ann a’ chiad chànain aig a’ mhòr-chuid dhe na daoine ann an Daltan. Tha eaconomaidh a' bhaile gu math crochte air àiteachas. A bharrachd air sin, tha taigh-bhìdhe^[1] agus taigh-crèadhadaireachd^[2] anns a’ bhaile. Taobh fhoghlaim, chan eil bun-sgoil ann is feumar a dhol dhan sgoil ann an Logarbaidh.

Freumhan an Ainm

A rèir eòlaichean fhreumh-fhaclachd, tha a h-uile coltas ann gur ann à Dal (Gàidhlig: Dàil, Lochlannais; dæl) agus tun (baile), bho Bheurla Ghallda a tha ainm an àite seo. Bheireadh sin Dàil a' Bhaile dhuinn sa Ghàidhlig an latha an-diugh.^[3] Nochd a' Ghàidhlig ann an ceann a deas na h-Alba anns an 7mh Linn agus bha an cànan fhathast làidir ann an Siorrachd Dhùn Phrìs fhèin anns an 14mh Linn.^[4] Tha iomadh ainm-àite dà-chànanach ann sa sgìre seo. 'S ann gu math làidir 's a tha buaidh nan Lochlannach air ainmean-àite ann an iar-dheas na h-Alba,^[5] gu h-àraidh faisg air a' mhuir.

Eachdraidh

Chaidh eaglais a thogail an seo sa 1704, dìreach san àite far an do thogadh a' chiad thè san 13mh Linn. Tha an eaglais sin na tobhta a-nis.^[6] Chaidh Dalton Parva agus Meikle Dalton dh'aonadh ann an aon pharraist le èigheachd rìoghail ann an 1633.^[7] Thogadh eaglais ùr ann an 1895. Bhuineadh am paraiste dhan easbaigeachd Ghlaschu is Srath Annan o shean. A-rèir carragh-chuimhne a' bhaile, fhuair 22 duine à Dalton bàs sa Chogadh Mòr^[8] agus còignear eile san Dàrna Cogadh.

Daoine Ainmeil

James Shaw Kennedy (1788 - 1865). Saighdear.

Iomraidhean

Bailtean ann an Siorrachd Dhùin Phris

Achadh na h-Eaglaise • Ae • Amisfield • Applegarthtown • Auldgirth • Bankend • Bàrr na Dris • Beattock • Bentpath • Canonbaidh • Cathair • Cathair Ruairidh • Chapelknowe • Cille Chonaill • Cille Bhrìghde • Cill Osbairn • Cille Phàdraig nam Fleamach • An Clachan • Clarencefield • Collin • Comar na Drise • Cuingealach • Dalswinton • Daltan • Doire Chonaill • Dòrnach • Drochaid Charrainn • Drochaid a' Mhuilinn • Drochaid Mhic Iain • Dubhras na Doire • Dùn Choll • Dùn Phris • Dùn Sgoir • Eaglais Fheichin • Eastriggs • Eskdalemuir • Gleann Chapall • Greatna • Hightae • Hoddom • Inbhir Anainn • Kettleholm • Kirtlebridge • Langaim • Loch Mhabain • Logarbaidh • Am Magh Fada • Middlebie • Mouswald • Parkgate • Penpont • Powfoot • Ruadhail • Templand • Torthorwald • Tynron • Wamphray • Waterbeck

[1] Thai Orchid

[2] Dalton Pottery

[3] The Placenmes of Scotland, James B. Johnston, Dùn Èideann 1892

[4] Transactions and Journal of Proceedings of the Dumfriesshire and Galloway Natural History and Antiquarian Society. Third Series. Volume XI: 147

[5] Ordanance Survey

[6] Scotland's Churches

[7] Historic Churchyards

[8] Scottish War Memorials Project

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]