Krasnojarsk-krai

Krasnojarsk-krai Красноярский край
Die ligging van Krasnojarsk-krai in Rusland.
Politieke status
Land	Russiese Federasie
Federale distrik	Siberiese
Ekonomiese streek	Oos-Siberiese
Stigting	12 Julie 1934
Regering
Hoofstad	Krasnojarsk
Leier	Ljef Koeznetsof
Amp	Goewerneur
Wetgewer	Wetgewende Raad
Bevolking
Sensus	2010
Totaal	2 828 187
Volgorde	13de
Digtheid	1,21/km2
Stedelik	76,3%
Plattelands	23,7%
Statistiek
Oppervlakte	2 339 700 km2
Volgorde	2de
Tydsone	UTC+08:00
Registrasienommer	24
Amptelike tale	Russies
Webtuiste	http://www.krskstate.ru/
Wapen en vlag
Portaal    Rusland

Krasnojarsk-krai (Russies: Красноярский край, Krasnojarski krai) is ’n deelgebied van Rusland. Dit lê in die Siberiese Federale Distrik en die hoofstad is Krasnojarsk. Dit is die tweede grootse deelgebied naas Sacha (Jakoetië) en Rusland se grootste krai. Dit beslaan 13% van die land se totale oppervlakte, en is 56 keer so groot soos Nederland en 77 keer so groot soos België.

Geografie

Die Laer-Toengoeska-rivier in Krasnojarsk-krai.

Die krai lê in die middel van Siberië en behoort tot die Siberiese Federale Distrik. Dit strek oor 3 000 km van die Sajan-berge in die suide met die Jeniseirivier langs tot aan die Taimir-skiereiland in die noorde. Dit grens aan Tjoemen-, Tomsk-, Irkoetsk- en Kemerowo-oblast, Chakassië, Tiwa, Sacha, en die Kara- en Laptef-see van die Noordelike Yssee.

Krasnojarsk-krai lê in die opvanggebied van die Noordelike Yssee en talle riviere vloei daardeur. Daar is ook ’n paar duisend mere, waarvan die grootstes die Beloje, Beljo, Gloebokoje, Itat en Chantaiskoje is.

Die klimaatstoestande verskil grootliks en is arkties, subarkties en gematig. Die temperature wissel ook baie deur die jaar. In die sentrale en suidelike dele, waar die grootste deel van die krai se bevolking woon, kom lang winters en kort, warm somers voor.

Ysgrond kom algemeen voor, veral in die noorde.

Geskiedenis

Volgens argeoloë het die eerste mense Siberië omstreeks 40000 v.C. bereik. Die Andronowo-kultuur, ’n groep volke van die Bronstydperk, het omstreeks 2000-900 v.C. in die streek gewoon. Oorblyfsels is in 1914 naby die dorp Andronowo ontdek. Die grafheuwels en monumente van die Skitiese kultuur in Krasnojarsk-krai dateer uit die 7de eeu v.C. en is van die oudstes in Eurasië. ’n Prins se graf, die Koergan Arsjan, is ook in 2001 in die krai ontdek.

Die Russiese besetting van die streek (hoofsaaklik deur Kosakke) het in die 17de eeu begin. Ná die bou van die Transsiberiese Spoorlyn het die Russiese kolonisasie van die gebied sterk toegeneem. Gedurende die tyd van beide die tsaars en die Bolsjewiste is die gebied van Krasnojarsk-krai gebruik vir die verbanning van politieke vyande. Die eerste leiers van die Sowjetunie, Wladimir Lenin en Josef Stalin, is onderskeidelik in 1897-1900 en 1903 verban na wat nou die krai is. In Stalin se tyd was baie Goelag-kampe in die gebied geleë.

In 1822 is die Jeniseisk-goewernoraat gestig met Krasnojarsk as sy administratiewe hoofstad – dit het min of meer die gebied van die hedendaagse krai beslaan.

Op 30 Junie 1908 het die Toengoeska-voorval plaasgevind in die bekken van die Podkamennaja Toengoeska-rivier. Dit was ’n kragtige ontploffing wat waarskynlik veroorsaak is deur die ontploffing van ’n groot meteoroïde of komeetstuk op ’n hoogte van 5-10 km bokant die Aarde se oppervlak. Die krag van die ontploffing was na ramig sowat 10-15 megaton. Dit het meer as 2 000 km² dennewoud platgevee en duisende rendiere se dood veroorsaak.

Krasnojarsk-krai is in 1934 gestig ná die ontbinding van die Wes-Siberiese en Oos-Siberiese Krai. In 1991 het Chakassië afgestig en ’n republiek binne die Russiese Federasie geword. Op 1 Januarie 2007, ná ’n referendum, het die outonome okroegs Ewenk en Taimir deel van die krai geword.

Ekonomie

Meer as 95% van die stede, nywerheid en landbou is in die suide van die krai gekonsentreer. Die streek is een van die rykstes aan natuurlike hulpbronne. Sowat 80% van die land se nikkel, 75% van die kobalt, 70% van die koper, 16% van die steenkool en 10% van die goud kom van hier, asook 20% van die hout.

Die krai se grootste nywerhede is metallurgie, energie, bosbou, chemikalieë en olieraffinadery.

Demografie

Die bevolking van Krasnojarsk-krai (insluitend dié van die voormalige outonome okroegs Taimir en Ewenk) was in 2010 altesaam 2 828 187.

Daarvan was 91,3% Russe, 1,4% Oekraïners en 1,3% Tatare. Etniese Duitsers was 0,8%, Azeri's 0,6%, Belarusse 0,4%, Tsjoewasj 0,4% en die ander 2,5%. Die inheemse Siberiese volke het minder as 1% van die bevolking uitgemaak. Altesaam 100 621 mense het nie hulle etnisiteit verklaar nie. Daar word geraam die verspreiding van dié groep is dieselfde as vir die groep wat wel hulle etnisiteit verklaar het.

In Augustus 2009 het Krasnojarsk-krai ’n natuurlike aanwas in die bevolking aangeteken, vir die eerste keer in 16 jaar.

Skakels

• Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Krasnojarsk-krai.

• Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik uit die Engelse Wikipedia vertaal.