Amasone (mitologie)
_-_Pierre-Eugene-Emile_Hebert_1860_-_NG_of_Arts_Wash_DC_rotated_and_cropped.jpg)
Die Amasones (Grieks: Ἀμαζόνες) was in die Griekse mitologie ’n nasie van vroulike vegters. Volgens Herodotus het hulle gewoon in ’n streek wat grens aan Skitië in Sarmasië (hedendaagse Oekraïne). Sommige ander dink hulle was van Klein-Asië of Libië.
Noemenswaardige koninginne van die Amasones was Penthesilea, wat aan die Trojaanse Oorlog deelgeneem het, en haar suster Hippolyta, wie se towergordel betrokke was by een van Herakles se take. Amasone-plunderaars is in klassieke kuns dikwels uitgebeeld in gevegte met Griekse vegters.
Die Amasones is verbind met verskeie historiese volke regdeur die tydperk van die Romeinse Ryk en laat antieke tyd. In die Romeinse geskiedenis is daar verskeie verslae van plundertogte in Klein-Asië deur Amasones. Sedert die vroeë moderne tyd is hulle naam sinoniem met vrouevegters in die algemeen.
Die oorsprong van die naam is onbekend.
Geskiedenis
[wysig | wysig bron]Die Amasones het glo in Pontus, in die hedendaagse Turkye, aan die Swartsee gewoon. Hulle het ’n onafhanklike koninkryk gestig onder leiding van koningin Hippolyta of Hippolyte ("toomlose merrie"). Hulle het glo baie dorpe gestig, soos Smirna en Efese. Volgens die dramaturg Aiskilos het hulle lank gelede in Skitië (die hedendaagse Krim) naby die Azof-see gewoon, maar later na die hedendaagse Noord-Turkye getrek.
Herodotus het hulle Androktones ("manne-moordenaars") genoem en in die Ilias staan hulle bekend as Antianeira ("hulle wat soos mans veg").
.jpg)
In sommige weergawes van die mite is geen man toegelaat om ’n seksuele verhouding met een van hulle te hê of in hul land te woon nie. Om te keer dat hulle uitsterf, het hulle ’n buurstam, die Gargareane, een keer per jaar besoek. Die seuns wat uit hierdie ontmoetings gebore is, is óf doodgemaak óf na hul pa's teruggestuur óf in die wildernis gelos; die dogters is deur hul ma's grootgemaak en opgelei in landbou, jag en oorlogvoering. In ander weergawes het die Amasones nie al die mans doodgemaak in ’n oorlog nie. Die oorlewende mans is as slawe geneem en een of twee keer per jaar het die vroue met hulle seks gehad.[1]
Hulle kom in die Griekse kuns van die Archaïese Tyd voor, asook in verskeie Griekse legendes. Hulle het Licië binnegeval, maar is deur Bellerophon verslaan wat deur hul koning, Iobates, gestuur is om teen hulle te veg in die hoop dat hulle hom sou doodmaak (Ilias, vi. 186). Die graf van Myrine word in die Iliasgenoem; volgens latere interpretasies was sy ’n Amasone: volgens Diodorus,[2] het koningin Myrine haar Amasones tot oorwinning gelei teen Libië en ’n groot deel van Gorgon.
Hulle het die Frigiërs aangeval wat gehelp is deur Priamos, toe ’n jong man (Ilias, iii. 189). In sy latere jare het sy ou teenstanders onder koningin Penthesilea "van Thrakiese geboorte" egter sy kant gekies teen die Grieke. Sy is deur Achilles verslaan.[3]
Een van die take wat Herakles moes uitvoer, was om die Amasone-koningin Hippolyta se towergordel in die hande te kry (Apollodorus ii. 5). Hy is vergesel van sy vriend Theseus, wat prinses Antiope, Hippolyte se suster, ontvoer het. Dié insident het gelei tot ’n wraakaanval teen Attica waarin Antiope dood is terwyl sy aan Theseus se sy geveg het. In ander weergawes trou Theseus egter met Hippolyta en in ander trou hy met Antiope en sterf sy nie. Die geveg tussen die Atheners en die Amasones word herdenk met ’n hele genre kuns in marmer-reliëfwerke, soos van die Parthenon of die beeldhouwerke van die Mausoleum van Halicarnassus.
Die Amasones het glo ook die Swart See-eiland Leuke aan die mond van die Donaurivier aangeval waar Achilles se as gelê het. Die gees van die afgestorwe held het verskyn en die perde so laat skrik dat hulle hulle ruiters afgegooi en op hulle getrap het, en die Amasones moes onttrek.
Hulle kom ook voor in die tyd van Alexander die Grote. Van sy biografieskrywers noem dat die Amasone-koningin Thalestris hom besoek het en ’n kind by hom gehad het. Verskeie ander biografieskrywers ontken dit egter, onder andere die gerekende Plutarch. In sy geskrifte noem hy hoe ’n vlootaanvoerder van Alexander, Onesicritus, die deel oor die Amasones voorgelees het aan koning Lysimachus van Thrakië, wat op die oorspronklike ekspedisie was. Die koning het vir hom geglimlag en gesê: "En waar was ek dan?"
Name
[wysig | wysig bron]Daar is verskeie (botsende) lyste van die name van Amasones.
Die name sluit in:
- Penthesilea, die koningin wat aan die Trojaanse Oorlog deelgeneem het.
- Ainiaan, vyand van Achilles, een van die twaalf wat Penthesilea na die Trojaanse Oorlog vergesel het.
- Antianara, wat Penthesilea opgevolg het as koningin. Sy is die bekendste daarvoor dat sy opdrag gegee het dat haar manlike slawe vermink en gekastreer word, aangesien "die kreupeles die beste liefde maak".
- Antibrote, een van die twaalf wat Penthesilea vergesel het in Quintus Smyrnaeus se Posthomerica (book i)
- Antiope
- Asteria, die sesde Amasone wat deur Herakles doodgemaak is
- Cleite, een van die twaalf wat Penthesilea vergesel het. Haar skip is van koers af geblaas en sy het in Italië geland waar sy die stad Clete gestig het.
- Helene, dogter van Tityrus. Sy het teen Achilles geveg en is aan haar wonde dood.
- Hippolyta, die koningin wat ’n towergordel besit het wat haar pa Ares, die god van oorlog, aan haar gegee het.
- Melanippe, suster van Hippolyte. Herakles het haar gevange geneem en het Hippolyte se gordel geëis in ruil vir haar vryheid. Hippolyte het ingestem en Herakles het haar vrygelaat.
- Otrera, die metgesel van Ares en die ma van Hippolyta en Penthesilea.
- Thalestris, nog ’n Amasone-koningin.
Verwysings
[wysig | wysig bron]- Hierdie artikel is merendeels vertaal vanaf die Engelse Wikipedia-artikel en:Amazons
- ↑ Strabo xi. 503.
- ↑ Book ii.45-46; book iii.52-55.
- ↑ Die verhaal, deur Arctinus van Miletus, het verlore gegaan; net verwysings daarna bestaan nog.
Bronne
[wysig | wysig bron]- F.G. Bergmann, Les Amazones dans l'histoire et dans la fable (1853) (in Frans)
- Josine H. Blok (Peter Mason, vert.), The Early Amazons: Modern and Ancient Perspectives on a Persistent Myth (1995)
- Dietrich von Bothmer, Amazons in Greek Art (Oxford University Press, 1957)
- George Grote, History of Greece, pt. i, ch. 11.
- A. Klugmann, Die Amazonen in der attischen Literatur und Kunst (1875) (in Duits)
- H.L. Krause, Die Amazonensage (1893) (in Duits)
- P. Lacour, Les Amazones (1901) (in Frans)
- Lexikon Iconographicum Mythologia Classica, vol. I, s.v. "Amazones".
- Andreas David Mordtmann, Die Amazonen (Hannover, 1862) (in Duits)
- Pauly-Wissowa, Realencyclopadie
- W.H. Roscher, Lexikon der Mythologie (in Duits)
- Theobaldo Miranda Santos, Lendas e mitos do Brasil (Companhia Editora Nacional, 1979) (in Portugees)
- W. Stricker, Die Amazonen in Sage und Geschichte (1868) (in Duits)
