Zawadzkie
miasto w gminie miejsko-wiejskiej | |||||
Fragment centrum miasta | |||||
| |||||
Państwo | |||||
---|---|---|---|---|---|
Województwo | |||||
Powiat | |||||
Gmina | |||||
Data założenia |
XIX wiek | ||||
Prawa miejskie |
1962 | ||||
Burmistrz |
Michał Rytel | ||||
Powierzchnia |
16,52 km² | ||||
Populacja (30.06.2016) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
Strefa numeracyjna |
+48 77 | ||||
Kod pocztowy |
47-120 | ||||
Tablice rejestracyjne |
OST | ||||
Położenie na mapie gminy Zawadzkie | |||||
Położenie na mapie Polski | |||||
Położenie na mapie województwa opolskiego | |||||
Położenie na mapie powiatu strzeleckiego | |||||
50°36′34″N 18°28′48″E/50,609444 18,480000 | |||||
TERC (TERYT) |
1611074 | ||||
SIMC |
0966004 | ||||
Urząd miejski ul. Dębowa 1347-120 Zawadzkie | |||||
Strona internetowa | |||||
BIP |
Zawadzkie (niem. Zawadzki)[2] – miasto na Górnym Śląsku[3], w województwie opolskim, w powiecie strzeleckim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Zawadzkie. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do starego woj. opolskiego.
Według danych z 30 czerwca 2016 miasto liczyło 7356 mieszkańców[1].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Zawadzkie powstało pod koniec XIX wieku jako kolonia robotnicza przy nowo powstałej hucie w 1836. Nazwa pochodzi od nazwiska dyrektora dóbr hrabiego Andreasa Renarda – właściciela tych ziem, Franciszka von Zawadzky'ego; wcześniej teren ten nazywany był Moczydoły. W 1869 r. w miejscowości powstało pierwsze na Górnym Śląsku polskie Towarzystwo Pożyczkowe wzorowanego na podobnych instytucjach działających w Wielkopolsce. Jego organizatorami byli Ślązacy: Juliusz Szaflik (Schafflik), sekretarzem poeta Juliusz Ligoń, a skarbnikiem Wojciech Szaflik (Schafflik)[4]. W 1880 powstało Stare Zawadzkie, a w 1888 Żydownia, zwana też Palestyną – osada ufundowana przez wrocławskiego Żyda Izraela Pinczowera. Miejscowości połączono administracyjnie w 1897, nadając jednocześnie nazwę Zawadzkie. Nowa osada już w XIX wieku posiadała stację kolejową, szkoły, szpital i aptekę, miała charakter przemysłowy, miejski. W Zawadzkiem istniały też dwa kościoły: katolicki i ewangelicki. W plebiscycie górnośląskim przeprowadzonym 20 marca 1921 w Zawadzkiem za Polską głosowało 1156 osób (59,8%), za Niemcami zaś 778 osób (40,2%). Pomimo to miejscowość pozostała wtedy w granicach Niemiec[5]. W czasach powstań śląskich wyrabiano w Zawadzkiem działa dla polskich powstańców. Było to w roku 1921.
W okresie panowania hitlerowskiego reżimu, od 3 września 1936 do przejęcia przez polską administrację miejscowości w 1945, nosiła nazwę Andreashütte[2].
Najbardziej widoczny akcent obecnego krajobrazu miasta, 96-metrowy komin głównej kotłowni huty, wzniesiono w latach I wojny światowej. Zawadzkie rozbudowywało się zarówno w okresie dwudziestolecia międzywojennego, jak i w PRL.
W latach 1945–1954 miejscowość stanowiła odrębną gminę Zawadzkie. W 1954 nadano miejscowości status osiedla typu miejskiego, a 7 lipca 1962 prawa miejskie. Awans do roli ośrodka miejskiego spowodowany był napływem nowych mieszkańców po uruchomieniu w 1961 walcowni oraz ciągarni rur.
W 1955 roku na ul. ks. Wajdy postawiono, z inicjatywy miejscowej huty, pomnik ku czci powojennego patrona huty – gen. Świerczewskiego[6]. W 1966 otwarto liceum ogólnokształcące. W 1972 utworzono gminę miejsko-wiejską Zawadzkie, obejmującą oprócz miasta sołectwa Kielcza i Żędowice. W 1975 oddano do użytku halę widowiskowo-sportową.
31 grudnia 1961 do osiedla Zawadzkie włączono przysiółki Dębnik i Kąty z gromady Pietrówka w tymże powiecie[7].
W 1997 Zawadzkie nawiedziła powódź tysiąclecia, która szczęśliwie zalała tylko najniżej położoną ulicę Kilińskiego i spowodowała lokalne podtopienia. W 2010 kolejna wielka powódź spowodowała przelanie stawu hutniczego, którego wody uszły na główną ulicę Zawadzkiego, po raz pierwszy w historii zalewając śródmieście miasta.
W 2010 oddano do użytku nowy budynek gimnazjum. Jest on usytuowany na terenie szkoły podstawowej, całość tworzy obecnie funkcjonalny zespół.
W 2012 oddano do użytku kompleks rekreacyjny na os. Powstańców Śl. z jego największą atrakcją, dwoma wyspami wybudowanymi na pobliskim stawie hutniczym. Ich zwyczajowa nazwa to „znikające wyspy”. Kompleks jest chętnie odwiedzany przez dzieci i spacerowiczów, zwłaszcza w okresie letnim. Nazwa „znikające” wzięła się stąd, że w projekcie zapisano budowę jednej wyspy i remont drugiej, tymczasem ta druga nigdy nie istniała.[potrzebny przypis]
Demografia
[edytuj | edytuj kod]- Piramida wieku mieszkańców Zawadzkiego w 2014 roku[1].
Zabytki
[edytuj | edytuj kod]Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[8]:
- mogiła zbiorowa powstańców śląskich, na cmentarzu rzym.-kat., z 1921 r.
- pałacyk myśliwski, ul. Czarna, z XIX/XX w.
Sport
[edytuj | edytuj kod]Miasto posiada szereg obiektów rekreacyjnych i sportowych: halę sportową z gabinetami odnowy i siłownią, boiska do gry w piłkę nożną, siatkówkę i koszykówkę oraz kort tenisowy. Ponadto w mieście działają trzy kluby sportowe:
- KS Stal (klub powrócił do historycznej nazwy) (piłka nożna)
- ASPR Zawadzkie (szczypiorniści)
- klub karate „Nidan”[9]
- SMK KM Zawadzkie (wcześniej Klub Modelarski Zawadzkie)
Edukacja
[edytuj | edytuj kod]W Zawadzkiem funkcjonują trzy szkoły: Publiczna Szkoła Podstawowa, Publiczne Gimnazjum i Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych w ramach którego funkcjonują Liceum Ogólnokształcące im. Mieszka I, Technikum i Branżowa Szkoła I Stopnia.
Wspólnoty wyznaniowe
[edytuj | edytuj kod]- Kościół rzymskokatolicki:
- Kościół Ewangelicko-Augsburski w RP:
- Świadkowie Jehowy:
- zbór Zawadzkie-Dobrodzień (Sala Królestwa: Ozimek, ul. Wyzwolenia 58b)[11]
Miasta partnerskie
[edytuj | edytuj kod]Miasto | Kraj | Data podpisania umowy |
---|---|---|
Dubnica nad Váhom | Słowacja | 1998 |
Wahrenbrück | Niemcy | 1999 |
Bockenem | Niemcy | 2002 |
Czortków | Ukraina | ? |
Otrokovice | Czechy | ? |
Vác | Węgry | 2016 |
Ludzie związani z Zawadzkiem
[edytuj | edytuj kod]Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Zawadzkie w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-11] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ a b Michael Rademacher, Die Gemeinden des Landkreis Gross Strehlitz, Nr. 4. verwaltungsgeschichte.de. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-11-14)]. Verwaltungsgeschichte (niem.)
- ↑ Joachim Bahlcke, Dan Gawrecki, Ryszard Kaczmarek: Historia Górnego Śląska. Polityka, gospodarka i kultura europejskiego regionu. Gliwice: Dom Współpracy Polsko-Niemieckiej, 2011.
- ↑ Janusz Wycisło, Teoria mutualizmu a katolicka działalność społeczna na Górnym Śląsku w drugiej połowie XIX wieku, https://bazhum.muzhp.pl/media/files/Slaskie_Studia_Historyczno_Teologiczne/Slaskie_Studia_Historyczno_Teologiczne-r1989-t22/Slaskie_Studia_Historyczno_Teologiczne-r1989-t22-s97-111/Slaskie_Studia_Historyczno_Teologiczne-r1989-t22-s97-111.pdf
- ↑ Mapa obszaru plebiscytowego zawierająca wyniki głosowania w poszczególnych miejscowościach
- ↑ Rada Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa ”Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939- 1945", Sport i Turystyka 1988, ISBN 83-217-2709-3, str. 495
- ↑ Dz.U. z 1961 r. nr 46, poz. 246
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo opolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 77 .
- ↑ Sport w Gminie Zawadzkie
- ↑ luteranie.pl - Lasowice Małe
- ↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2023-02-05] .
- ↑ Miasta partnerskie. [dostęp 2022-07-29].
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- UMiG Zawadzkie: Historia Zawadzkiego.
- Dawne Zawadzkie
- Zawadzki (1), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 483 .