Pius V

Pius V

Pius Quintus

Michele Ghislieri
Papież Biskup Rzymu
Pius V (ok. 1566)
Kraj działania	Państwo Kościelne
Data i miejsce urodzenia	17 stycznia 1504 Bosco
Data i miejsce śmierci	1 maja 1572 Rzym
Miejsce pochówku	Bazylika Matki Bożej Większej, ?↗
Papież
Okres sprawowania	7 stycznia 1566 do 1 maja 1572
Biskup Mondovi
Okres sprawowania	17 marca 1560–7 stycznia 1566
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	rzymskokatolicki
Śluby zakonne	18 maja 1521
Prezbiterat	1528
Nominacja biskupia	4 września 1556
Sakra biskupia	14 września 1556
Kreacja kardynalska	15 marca 1557 Paweł IV
Kościół tytularny	Santa Maria sopra Minerva (24 marca 1557) S. Sabina (14 kwietnia 1561) S. Maria sopra Minerva (15 maja 1565)
Pontyfikat	7 stycznia 1566

Sukcesja apostolska

Data konsekracji	14 września 1556
Konsekrator	Giovanni Michele Saraceni
Współkonsekratorzy	Giovanni Beraldo Nicola Maggiorani
Konsekrowani biskupi Adriano Beretti 26 kwietnia 1566 Gianfrancesco Gambara 13 października 1566 Innico d’Avalos d’Aragona 13 października 1566 Guglielmo Sirleto 13 października 1566

Święty
Pius V

Czczony przez	Kościół katolicki
Beatyfikacja	27 kwietnia 1672 przez Klemensa X
Kanonizacja	22 maja 1712 przez Klemensa XI
Wspomnienie	30 kwietnia
Atrybuty	Matka Boża, miecz ognisty, różaniec

Pius V (łac. Pius V, właśc. Michele Ghislieri OP; ur. 17 stycznia 1504 w Bosco Marengo, zm. 1 maja 1572 w Rzymie) – włoski duchowny katolicki, papież w okresie od 7 stycznia 1566 do 1 maja 1572, święty Kościoła katolickiego.

Życiorys

Życie przed wyborem na papieża

Jego chrzcielnym imieniem było Antonio. Pochodził z ubogiej rodziny, pracował w dzieciństwie jako pasterz. Jego rodzicami byli Paolo Ghislieri i Domenica Augeria. W wieku 14 lat wstąpił do zakonu dominikanów w konwencie św. Piotra Męczennika w Vigevano i przyjął imię Michał (wł. Michele). W 1528 w Genui przyjął święcenia kapłańskie. Począwszy od XVII wieku przypisuje mu się błędnie karierę akademicką – studia w Bolonii oraz profesurę teologii na uniwersytecie w Pawii. W rzeczywistości Ghislieri uczył się w studium konwentu w Vigevano, po przyjęciu święceń kapłańskich był jedynie lektorem teologii w dominikańskich konwentach św. Tomasza w Pawii oraz św. Stefana w Bergamo. Tytuł magisterski został mu przyznany dopiero 20 sierpnia 1553 na mocy bulli papieża Juliusza III, nie w wyniku ukończenia odpowiednich studiów, lecz na mocy autorytetu apostolskiego. W latach 30. XVI wieku Michele Ghislieri był przeorem kolejno konwentów w Vigevano, Soncino, Alba i ponownie w Vigevano. W 1536 był wikariuszem trybunału inkwizycji w Bergamo. Przez pewien czas był spowiednikiem gubernatora Mediolanu markiza Alfonsa d’Avalos. W 1539 był przejściowo przypisany do konwentu S. Secondo w Wenecji. W październiku 1542 został mianowany wikariuszem trybunału inkwizycyjnego w Pawii.

W 1550 kapituła lombardzkiej prowincji dominikanów mianowała go inkwizytorem diecezji Como. Jego niezłomna postawa w sporze z miejscową kapitułą katedralną, którą podejrzewał o sprzyjanie reformacji, zwróciła uwagę kardynała Gian Pietro Carafy, inkwizytora generalnego Rzymskiej Inkwizycji, który zaczął wykorzystywać Ghislieriego jako delegata Rzymskiej Inkwizycji do poszczególnych zadań. W listopadzie i grudniu 1550 i ponownie w kwietniu i maju 1551 Ghislieri działał z ramienia Inkwizycji Rzymskiej w Bergamo, gdzie zebrał dowody mocno obciążające miejscowego biskupa Vittore Soranzo i doprowadził do jego aresztowania. W marcu 1551 przebywał z kolei w Ferrarze, gdzie przesłuchiwał i ostatecznie skazał na śmierć Giorgio Rioli, zwanego il Siculo, jednego z najbardziej znanych przedstawicieli włoskiej reformacji. 3 czerwca 1551 papież Juliusz III mianował go komisarzem generalnym Inkwizycji Rzymskiej (sprawował tę funkcję do 1557).

4 września 1556 Carafa, już jako papież Paweł IV, mianował Ghislieriego biskupem Nepi i Sutri (konsekracja 14 września 1556), a w marcu 1557 kardynałem, z tytułem Santa Maria sopra Minerva. W grudniu 1558 Ghislieri otrzymał także godność najwyższego inkwizytora. Papież Pius IV przeniósł go w marcu 1560 na stolicę biskupią Mondovi. Stosunki Ghislieriego z Piusem IV nie układały się najlepiej, kardynał m.in. sprzeciwiał się nominacji kardynalskiej dla 13-letniego Ferdynanda Medyceusza. Mimo to w 1564 uzyskał potwierdzenie swej pozycji jako zwierzchnika Świętego Oficjum.

Pontyfikat

Po śmierci Piusa IV, konklawe 1565–1566 wybrało kardynała Ghislieriego na papieża 7 stycznia 1566. Przyjął on imię Piusa V i został koronowany w dniu swoich urodzin, 17 stycznia 1566. Swój wybór, Pius mógł zawdzięczać liderowi reformatorskiej frakcji kardynałów, na czele z Karolem Boromeuszem. Papież-asceta, wieloletni inkwizytor, poświęcił swój pontyfikat zadaniom reformy Kościoła w duchu soboru trydenckiego. Zamierzał wprowadzić w Watykanie rygory klasztorne.

W swojej pierwszej mowie papieskiej stwierdził, że Rzym wydaje mu się tak niemoralny, jak w czasach rozkwitu renesansu. Zażądał usunięcia z Rzymu prostytutek. Nakazał, aby wszystkie rzymskie nierządnice wyszły za mąż. Decyzję tę oprotestowali senatorowie, którzy podnosili, że celibat powoduje powstanie prostytucji, a w przypadku jej zakazania księża zaczną napastować cnotliwe kobiety. Pius V odrzucił te argumenty, prostytutki zaczęły być ścigane i publicznie chłostane, co przyczyniło się do śmierci wielu z nich. Te działania spowodowały szybki wzrost ilości zachowań homoseksualnych, w związku z czym ostatecznie Pius zezwolił prostytutkom na funkcjonowanie w Rzymie, jednak ograniczając ich poruszanie się do wyznaczonego obszaru.

Wydał też bullę zabraniającą kapłańskim dzieciom z nieprawego łoża dziedziczenia własności Kościoła. Chciał także zniszczyć wszystkie starożytne budowle i pomniki w okolicach Rzymu, jako że były dziełem pogan. Zabronił też Rzymianom wchodzić do karczm. Zaprowadził porządek w Rzymie, wydając nakaz rezydującym przy Kurii biskupom powrotu do swoich diecezji. Wygnani zostali z Rzymu także mnisi pozostający przez lata poza macierzystymi klasztorami wbrew regułom zakonnym. W oczach jednego z posłów weneckich Pius uchodził za człowieka, który chciał zmienić Rzym w jeden wielki klasztor. Pomimo zatwierdzania wyroków Inkwizycji, był uważany za władcę sprawiedliwego. Dwa razy w tygodniu osobiście przyjmował skargi ubogich, zaś raz w miesiącu (również osobiście) przyjmował zażalenia na urzędników papieskich oraz na wyroki sądów i rozstrzygał je na korzyść poszkodowanych. Dzięki niemu powstało wiele szkół, szpitali i przytułków. Jego sukcesem było również uzdrowienie administracji w Państwie Kościelnym. Powołał do życia Kongregację Indeksu, zajmującą się cenzurą publikacji. W okresie pontyfikatu Piusa przeprowadzono trzy lokalne synody w państwach włoskich, m.in. w Neapolu i Mediolanie. Powołał także komisję do zrewidowania Wulgaty.

Pius V zdecydowanie wspierał katolików we Francji i poparł regentkę Katarzynę Medycejską w walce z hugenotami. Jednakże w 1570 roku zawarto traktat pokojowy, zapewniający hugenotom wolność religijną. Był także inicjatorem Świętej Ligi przeciwko Turcji i krótko przed śmiercią świętował sukces – flota Ligi złożona z okrętów weneckich i hiszpańskich 7 października 1571 odniosła pod Lepanto zwycięstwo nad siłami sułtana Selima II. Ustanowił dzień 7 października, świętem Matki Boskiej Różańcowej (początkowo pod nazwą „Matki Boskiej Zwycięskiej”). W 1570 papież ekskomunikował królową Anglii Elżbietę I. Działanie takie spowodowało ochłodzenie stosunków z Hiszpanią i Francją i wręcz zantagonizowanie stosunków z cesarzem Maksymilianem II, który dodatkowo nie opowiedział się stanowczo przeciw protestantom, na co papież odpowiedział nominacją na księcia Toskanii dla Kosmy Medyceusza. Sam Pius V skazał na śmierć 40 włoskich protestantów.

W 1567 Pius V ogłosił św. Tomasza z Akwinu Doktorem Kościoła oraz nakazał w 1570 publikację dzieł wszystkich teologa (17 tomów). Staraniem tego papieża wydane zostały odnowione, główne księgi liturgiczne rytu rzymskiego: mszał (Missale Romanum, 1570) i brewiarz (Breviarium Romanum, 1568) oraz pierwszy katechizm katolicki (Catechismus Romanus, 1566). W 1567 potępił 75 tez wyłożonych przez Michała Bajusa, prekursora jansenizmu.

Papież zmarł w maju 1572 po chorobie nerek. Pochowany pierwotnie w bazylice watykańskiej, 9 stycznia 1588 jego relikwie zostały przeniesione do bazyliki Matki Bożej Większej. Papież Klemens X ogłosił go 1 maja 1672 (w 100-lecie śmierci) błogosławionym, a Klemens XI świętym (22 maja 1712). Dniem jego pamięci liturgicznej w Kościele katolickim jest od reformy kalendarza liturgicznego w 1969 roku 30 kwietnia (poprzednio 5 maja).

Pius V jest patronem Malty oraz Kongregacji Nauki Wiary.

Ciało Piusa V w grobowcu w Santa Maria Maggiore

Kreował 21 kardynałów na trzech konsystorzach.

Ważniejsze dokumenty papieskie

• Konstytucja apostolska Quo primum z 14 lipca 1570, ustanawiająca Wieczny Kanon Mszy Świętej.
• Konstytucja apostolska Ex omnibus afflictionibus z 1567 roku, potępiająca naukę Bajusa na temat łaski Bożej.
• Bulla Regnans in Excelsis z 27 kwietnia 1570 roku, ekskomunikująca królową Anglii Elżbietę I.

Zobacz też

• kult świętych
• modlitwa za wstawiennictwem świętego
• święci i błogosławieni Kościoła katolickiego

Bibliografia

• Jan Wierusz Kowalski, Poczet papieży, Warszawa 1986.
• Święty Pius V, papież. Internetowa Liturgia Godzin. [dostęp 2013-08-19]. (pol.).
• Pope St. Pius V. Catholic Encyclopedia. [dostęp 2013-08-19]. (ang.).

Linki zewnętrzne

• Pius V [online], catholic-hierarchy.org [dostęp 2011-07-26]  (ang.).
• Pius V w bazie opoka.org.pl (pl.)