Przejdź do zawartości

Artur Śliwiński

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Artur Śliwiński
ilustracja
Data i miejsce urodzenia

17 sierpnia 1877
Ruszki, Królestwo Polskie

Data i miejsce śmierci

16 stycznia 1953
Warszawa, Polska

Prezes Rady Ministrów
Okres

od 28 czerwca 1922
do 7 lipca 1922

Poprzednik

Antoni Ponikowski

Następca

Julian Nowak

Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Wawrzyn Akademicki
Grób Artura Śliwińskiego na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie

Artur Śliwiński (ur. 17 sierpnia 1877 w Ruszkach, zm. 16 stycznia 1953 w Warszawie) – polski historyk, publicysta, polityk, premier Polski w 1922, senator IV i V kadencji w II RP w latach 1935–1939[1], wolnomularz[2].

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Urodził się w rodzinie ziemiańskiej jako syn Artura i Mani z Zielińskich, właścicieli folwarków Ruszki i Wyrów k. Żychlina. Miał liczne rodzeństwo – starsi bracia Stefan był lekarzem, Stanisław – inżynierem cukrownikiem, młodszy Tadeusz – technologiem cukrownikiem. Ukończył gimnazjum w Warszawie oraz studiował w Akademii Handlowej w Lipsku.

Od 1902 był członkiem Polskiej Partii Socjalistycznej. W latach 1900–1905 współpracował z lewicowymi czasopismami w Warszawie. W okresie rewolucji 1905 przebywał w Kijowie, gdzie kierował miejscową organizacją PPS. W 1905 ożenił się z Leokadią Czarnecką. W 1906 roku, będąc pod nadzorem policyjnym, wraz z żoną wyjechał do Galicji. W listopadzie 1906 został redaktorem teoretycznego dwutygodnika „Trybuna” w Krakowie, nieoficjalnego organu „starych”, po rozłamie w PPS – Frakcji Rewolucyjnej. Od 1907 członek Komitetu Zagranicznego PPS. W 1907 osiedlił się na stałe wraz z żoną w Warszawie. W tym okresie pracował w banku. Od 1908 wydawał dwutygodnik „Witeź”. W 1912 był jednym z założycieli, a następnie czołowych działaczy Związku Patriotów.

Podczas I wojny światowej, był jednym z najbliższych współpracowników starszej generacji Józefa Piłsudskiego. Inspirator powstania i jeden z przywódców działającego od sierpnia do października 1914 Zjednoczenia Organizacji Niepodległościowych[3] w którym reprezentował PPS. Po przekroczeniu linii frontu we wrześniu 1914 został jednym z inicjatorów a następnie działaczy Polskiej Organizacji Narodowej. W październiku 1914 przedostaje się powtórnie do Warszawy i tam współuczestniczy w odbudowie warszawskiej organizacji PPS. Następnie we władzach Unii Stronnictw Niepodległościowych z ramienia PPS. Od połowy 1915 roku wycofuje się całkowicie z działalności na terenie PPS i od tej pory działa w Związku Patriotów i USN. Jeden z inicjatorów a następnie członków utworzonego 5 sierpnia 1915 Komitetu Naczelnego Zjednoczonych Stronnictw Niepodległościowych.

Od 18 grudnia 1915 do 18 lutego 1917 przewodniczył Centralnemu Komitetowi Narodowemu w Warszawie. W 1917 został sekretarzem Tymczasowej Rady Stanu i prezesem Stronnictwa Niezawisłości Narodowej. Był jednym z czołowych działaczy Komisji Porozumiewawczej Stronnictw Demokratycznych[4].

Po wojnie, w latach 1918–1919 pełnił funkcję wiceprezesa Warszawskiej Rady Miejskiej, a w latach 1919–1922 był wiceprezydentem Warszawy. Został powołany na urząd premiera 28 czerwca 1922. Podał się do dymisji 7 lipca 1922. W 1925 został dyrektorem naczelnym Teatrów Miejskich w Warszawie[5], a w latach 1932–1939 był dyrektorem Polskiego Banku Komunalnego. W latach 30. wrócił do polityki, tym razem pełniąc mandat senatora (1935–1939), jako powoływany przez prezydenta[6].

Po wybuchu II wojny światowej był członkiem Komitetu Obywatelskiego w Warszawie. Był jednym z 12 zakładników[7] wskazanych Niemcom zgodnie z aktem kapitulacji miasta z 28 września „celem zabezpieczenia przed aktami sabotażu”[8]. W latach 1939–1941 prezesował Stołecznemu Komitetowi Samopomocy Społecznej.

Zmarł 16 stycznia 1953 w Warszawie, został pochowany na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 50-6-6/7)[9][10]. W 2022 z inicjatywy premiera Mateusza Morawieckiego, grób Artura Śliwińskiego został odnowiony. Cały projekt został zrealizowany przez Fundację Stare Powązki we współpracy z Kancelarią Prezesa Rady Ministrów[11].

Materiały archiwalne Artura Śliwińskiego znajdują się w PAN Archiwum w Warszawie pod sygnaturą III-59[12].

Życie prywatne

[edytuj | edytuj kod]

W 1905 ożenił się z Leokadią Czarnecką, z którą miał dwie córki[13].

Ordery i odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Profil na stronie Biblioteki Sejmowej.
  2. Forpoczty masonerii w Polsce, „Myśl Narodowa” z 1933, nr 30, s. 343.
  3. Jerzy Z. Pająk, Lewica niepodległościowa w Królestwie Polskim (sierpień 1914–sierpień 1915), [w:] „Czasy Nowożytne”, 1998, t. 5, s. 42.
  4. Jerzy Pająk: Zjazdy Okręgowej Komisji Porozumiewawczej Stronnictw Niepodległościowych w Kielcach w listopadzie 1917 roku, Między Wisłą a Pilicą. Studia i materiały historyczne, pod red. K. Brachy i S. Wiecha, t. 1, 2000, s. 305.
  5. Edward Krasiński: Warszawskie sceny 1918–1939. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1976, s. 37.
  6. Album-skorowidz Senatu i Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej oraz Sejmu Śląskiego. Kadencja 1935/1940, 1936, s. 197.
  7. Marian Marek Drozdowski: Alarm dla Warszawy. Ludność cywilna w obronie stolicy we wrześniu 1939 r.. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1969, s. 303.
  8. Tomasz Szarota: Okupowanej Warszawy dzień powszedni. Studium historyczne. Warszawa: Czytelnik, 2010, s. 15. ISBN 978-83-07-03239-9.
  9. Cmentarz Stare Powązki: ARTUR ŚLIWIŃSKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2019-12-23].
  10. Wielka księga Powązek [online], powazki.warsawguide.com.pl [dostęp 2019-07-10] [zarchiwizowane z adresu 2016-10-17].
  11. Nagrobki ministrów II RP – odnowione [online], fundacja.stare-powazki.pl, 3 kwietnia 2023 [dostęp 2023-05-29] [zarchiwizowane z adresu 2023-04-11].
  12. Spis inwentarzy, Polska Akademia Nauk Archiwum w Warszawie, [dostęp 2024-02-21].
  13. Katarzyna Czekaj-Kotynia, Artur Śliwński (1877–1953), [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 50, Warszawa-Kraków 2015, s. 602.
  14. Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 21.
  15. M.P. z 1935 r. nr 257, poz. 305 („za wybitną twórczość krytyczno-literacką, naukową i publicystyczną w dziedzinie literatury pięknej”).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]