Kasteel Byland

Kasteel Byland
	Byland als ruïne door Jan de Beijer.
Locatie	Tolkamer (Zevenaar), Nederland
Algemeen
Kasteeltype	waterburcht
Bouwmateriaal	baksteen
Gebouwd in	voor 1275
Gesloopt in	+- 1726

Kasteel Byland kan verwijzen naar twee verschillende huizen. Ten zuiden van Pannerden, in de Nederlandse provincie Gelderland, stond Huis Scathe en bij Keeken in Duitsland, stond Huis Haelt. Beide werden ook aangeduid als 'huis' of 'kasteel' Bylandt. Beide zijn uiteindelijk door de verandering van de loop van de rivier weggespoeld. Op een oude kaart uit 1638 (Rijksarchief Arnhem) staat het huis Scathe al aangegeven als weggespoeld.
De coördinaten voor Huis Scathe zijn bij benadering 51°53'10.26"N 6° 2'31.60"O.
De coördinaten voor Huis Haelt zijn bij benadering 51°50'41"N 6° 5'41"O.

Geschiedenis

De oudste vermelding stamt uit 1275 toen Willem Doys als Heer van Pannerden het kasteel als leengoed krijgt van hertog Diederik VIII van Kleef. Het huis valt in die tijd onder het Prinsbisdom Luik. Tien jaar later kregen de bewoners van dit kasteel ook het erfpacht over curtis Pannerden van het kapittel van Emmerik. Naast het kasteel was ook een kerkje of kapel aanwezig. Het geslacht Van Bylandt stamt af van Willem Doys. Zijn zonen Dirk en Otto van Byland verklaarden in 1303 en 1304, hun bezit tot lenen van Kleef. De achterkleinzoon van voornoemde Dirk krijgt in 1412 het huis Halt van de Hertog van Gelre in leen. Rond 1726 moet dit huis, dat ook bekendstond als 'Byland' zijn weggespoeld door de rivier. Op een prent van Jan de Beijer uit 1734 staat echter nog een gedeelte als ruïne weergegeven. De plaats waar het kasteel stond is niet bekend. Veel bronnen maken melding van zuidelijk gelegen van Pannerden, op een 18e-eeuwse kaart De Rijn van Schenkenschans tot Herwen en Aerdt staat bij Tolkamer een vermelding "Hier stond het huis Byland" vermeld. Deze plaats ligt ten noorden van de Boven-Rijn ter hoogte van de Schenkenschanz.

Afbeeldingen

Kasteel Bylandt in 1735 door Jan de Beijer
Kasteel Bylandt in 1735 door Jan de Beijer

Bronnen, noten en/of referenties

Pannerden, op liemershistorie.nl
Locatie op kaart:De Rijn van Schenkenschans tot Herwen en Aerdt, op archieven.nl
H. Martinus te Pannerden blz 10, op sint-willibrordusparochie.nl (PDF)
C L Verkerk: Coulissen van de macht : een sociaal-instiutionele studie betreffende de samenstelling van het bestuur van Arnhem in de middeleeuwen en een bijdrage tot de studie van stedelijke elitevorming blz. 125 Google books
De moordzaak Dirk van Kleef:Onderzoek naar de eerste moord in de stad Amsterdam op, archieftonoosterhuis.nl
Bijdragen en mededelingen, Volume 56 blz. 34 Door Gelre, Vereeniging tot Beoefening van Geldersche Geschiedenis, Oudheidkunde, en Recht. Uitgever: Arnhem : S. Gouda Quint, D. Brouwer en Zoon