örgütsel Vatandaşlık Davranışı

Örgütsel Sessizlik olgusu literatürde geniş bir şekilde tartışılırken, aynı zamanda uygulamaya dönük deneysel çalışmalarda yapılmıştır. Morrison ve Milliken (2000) çalışmalarında örgütsel sessizliği iki ortak inanca bağlamışlardır.

Örgütlerde problemlerle ilgili konuşmanın çaba sarf etmeye değmeyeceği,

Birinin fikir ve inançlarını dile getirmenin tehlikeli olduğu. Ayrıca konuşmanın daha sonra onları da aynı şartlarda zor durumda bırakabileceği inancını da vurgulamışlardır.

The aim of this study is to examine the sexual discrimination perception and tendencies of organizational citizenship behavior and to determine the effect of sexual discrimination perception on organizational citizenship behavior. In the first chapter of the study, concept of sexual discrimination and in the second chapter of the study concept of organizational citizenship behavior was examined on the basis of related literature. In the last chapter, a field study (questionnaire) was conducted on specialists and administrative staff of a ministry’s central organization located in Ankara, in order to determine the relationship between sexual discrimination and organizational citizenship behavior. According to the findings of the study; sexual discrimination perceptions continues, organizational citizenship behaviors is frequently exhibited, and sexual discrimination perception does not affect organizational citizenship behavior.

Bu çalışmada, işe adanmışlığın örgütsel vatandaşlık ile ilişkisinde politik yetinin düzenleyici rolü, Türkiye’de faaliyet gösteren 26 bölgesel kalkınma ajansında görev yapan 297 personel üzerinden ele alınmaktadır.
Araştırmaya konu model hiyerarşik regresyon ile test edilmiş ve modelin anlamlı olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Buna göre politik yeti işe adanma ile örgütsel vatandaşlık davranışı arasındaki ilişkide düzenleyici rol üstlenmektedir, bu rol anlamlıdır ve pozitif etkilidir.
Araştırmada ilave olarak Türkiye’de 26 bölgesel kalkınma ajansı personeline ilişkin demografik değişkenlerinin araştırma konusu alanlara etkilerinde farklılıklar T-Testi ve ANOVA yöntemleri ile tespit edilmiş ve önemli olduğu düşünülen bulgulara ulaşılmıştır.

In this study, the moderator role of political skill on the relationship between work engagement and organizational citizenship is researched on 297 employees working at regional development agencies in Turkey. According to the findings, there was a significant and positive relationship between work engagement and organizational citizenship behavior and political skill has a moderator role at this relationship. The research model proposed in this study has been proved to be valid as a tested with stepwise regression method and acceptable model and the hypotheses supported.
Additionally; demographic variables of these employees such as age, gender, work experience, job position tested with T-Test and One Way ANOVA methods according to the effects on the research topic areas and reached the findings thought to be important.

Bu çalışmanın amacı, dönüşümsel liderlik (DL) ve alt boyutlarının örgütsel güven (ÖG) ve örgütsel vatandaşlık davranışı (ÖVD) üzerindeki etkisini ve DL ve alt boyutları ile ÖVD arasındaki ilişkide ÖG’nin aracı (mediator) rolünü incelemektir. Dönüşümsel liderlik, yapılan keşifsel faktör analizinde iki boyutta ortaya konmuş, analizlerde DL ve “karizmatik motivasyon” ile “geliştiren ilgi” adı verilmiş olan iki alt
boyut bağımsız değişken olarak alınmıştır. Sonuçta, DL ve saptanan alt boyutları ile örgütsel güven ve ÖVD arasında pozitif ve anlamlı ilişki bulunmuştur. Yapılan analizler, örgütsel güvenin dönüşümsel liderlik ve onun alt boyutlarının ÖVD’ye olan etkisinde kısmi olarak aracılık ettiğini (partial mediation) göstermektedir.

İnsan faktörü, örgütlerin hedeflerine ulaşmada ve rekabet gücü kazanmadaki en önemli etmenlerden birisidir. Bu noktadan hareketle, çalışmamızda örgütsel sinizmden hareketle yöneticilerin ve çalışanların örgütsel vatandaşlık davranışları karşılaştırılacaktır. Örgütsel sinizm; bireyin, çalıştığı örgütün uygulamalarının dürüstlükten yoksun olduğuna dair bir düşünceye sahip olması ve bunun sonucunda da örgüte karşı güvensiz, eleştirel ve aşağılayıcı bir şekilde davranma eğilimidir. Örgütsel sinizmin etkisindeki çalışanların davranışları, (bilişsel boyut)
hor görme, kınama, (duyuşsal boyut), kızgınlık, sıkıntı, bıkkınlık, nefret, utanç, (davranışsal boyut) küçümseme, eleştirme, alay etme, karamsar tahminlerde bulunma, şeklinde olabilmektedir. Örgütsel vatandaşlık davranışı ise; çalışanların hiçbir zorlayıcı güç olmadan isteyerek, samimi
duygularla, örgütün etkinliğinin arttırmaya yönelik bireysel çabalar bütünüdür. Çalışanların gönüllü katılımı ile gerçekleşir. Örgütün amaçlarına ulaşmayı sağlayacak faaliyetlere aktif olarak katılım ve
örgüte zarar verecek davranışlardan kaçınma şeklinde ortaya çıkabilir.

Örgütsel vatandaşlık davranışları "herhangi bir emre dayalı olmayan ve örgüt için fayda sağlayan
davranışlar" olarak adlandırılmaktadır. Bu çalışmada örgütsel vatandaşlık olgusu öncelikle kuramsal
yönleriyle açıklanmış; müteakiben iki ayrı çalışmanın birleştirilmesi ile oluşturulan yeni bir örgütsel
vatandaşlık davranışı ölçeğinin Türkçe' ye çeviri, uyarlama, geçerlik ve güvenirlik çalışmalarına yönelik
olarak bir metodoloji sunularak elde edilen bulgular tartışılmıştır. Daha sonra elde edilen bulgular bu
konuda Türkiye'de yapılmış diğer çalışmalarla verilerin kaynağı bakımından karşılaştırılmıştır. Ölçeğin
tümü için Cronbach alfa katsayısı birinci örneklem grubunda .89, ikinci örneklem grubunda .94 olarak hesaplanmış; faktör analizi sonuçları ise Türkçe ölçeğin orijinal ölçekle benzer bir yapıda olduğunu ve yakınsama geçerliğine sahip olduğunu göstermiştir. Sonuçlar, oluşturulan örgütsel vatandaşlık davranışı ölçeğinin geçerlik ve güvenirliğinin yüksek olduğunu ve Türkiye'de yapılacak araştırmalarda başarı ile kullanılabileceğini göstermekte; verilerin kaynağı bakımından amir değerlendirmeleri ile kişisel yargıların birbirinden farklı olmadığını ve yapılacak çalışmanın özelliği göz önüne alınarak iki veri kaynağından birisinin seçilerek kullanılabileceğini ortaya koymaktadır.

Bu çalışmada, çalışanların psikolojik dayanıklılık düzeylerinin örgütsel vatandaşlık davranışı ve boyutları ile ilişkisinde iş doyumunun aracılık (tam/kısmi) rolü incelenmiştir. Araştırmanın örneklemi, havacılık sektöründe faaliyetlerini sürdüren bir işletmede görev yapan 263 çalışandan oluşmaktadır. Araştırmanın verileri anket tekniği kullanılarak toplanmıştır. Araştırmada; Psikolojik Dayanıklılık Ölçeği, Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Ölçeği ve İş Doyumu Ölçeği kullanılmıştır. Araştırmada değişkenler arasındaki ilişkiyi ölçmek için korelasyon analizi, nedenselliği ölçmek için regresyon analizi ve aracılık rolünü ölçmek için ise hiyerarşik regresyon analizinden yararlanılmıştır. Araştırmanın bulgularına göre; psikolojik dayanıklılık ile örgütsel vatandaşlık davranışı ve iş doyumu arasında pozitif ve anlamlı bir ilişki olduğu görülmüştür. Psikolojik dayanıklılığın örgütsel vatandaşlık davranışı ile ilişkisinde iş doyumunun kısmi aracılık etkisi olduğu saptanmıştır. Ayrıca, psikolojik dayanıklılığın örgütsel vatandaşlık davranışı alt boyutlarından vicdanlılık ve nezaket üzerindeki etkisinde iş doyumunun tam aracılık etkisi, diğerkâmlık, centilmenlik ve sivil erdem üzerindeki etkisinde iş doyumunun kısmi aracılık etkisi olduğu vurgulanmaktadır.

Örgütlerde çalışanların sergiledikleri davranış örneklerinden birisi rol ötesi olumlu davranışlardır. Mevcut çalışmada bu davranışlardan vatandaşlık davranışlarına odaklanılarak, bu davranışlara etkisi olan ortamsal ve tutumsal faktörlerin doğrudan ve dolaylı etkilerinin ortaya çıkarılması amaçlanmaktadır. Bu kapsamda özel bir bankanın 384 çalışanından Örgütsel Vatandaşlık Davranışları Ölçeği, Örgüt Kültürü Ölçeği ve Örgütsel Bağlılık Ölçeği’nin yer aldığı bir anket formuyla elde edilen veriler yapısal eşitlik modellemesi tekniğiyle değerlendirilmiştir. Elde edilen bulgular, çalışanların rol ötesi olumlu davranışlarından vicdanlılık ve nezaket davranışlarında klan ve gelişme eğiliminin, centilmenlik ve sivil erdem davranışlarında ise yalnızca gelişme eğiliminin etkileri olduğunu göstermiştir. Ayrıca tüm bu süreçlerde örgütsel bağlılığın kısmi bir aracılık rolünün olduğu ortaya çıkarılmıştır.

Araştırmanın amacı örgütsel sinizmin örgütsel vatandaşlık davranışı üzerindeki etkisini ortaya koymaktır. Bu amaç çerçevesinde kamu ve vakıf üniversitelerinde görev yapan 291 araştırma görevlisine anket çalışması uygulanmıştır. Elde edilen veriler yapısal eşitlik modellemesi aracılığıyla doğrulayıcı faktör analizi ve regresyon analizleri ile analiz edilmiştir. Yapılan analizler sonucunda örgütsel sinizmin örgütsel vatandaşlık davranışının alt boyutlarını negatif ve anlamlı bir şekilde etkilediği görülmektedir. Sinizmin davranışsal boyutunun örgütsel vatandaşlık davranışının boyutlarından diğergamlık, centilmenlik ve sivil erdem boyutlarını anlamlı ve negatif bir şekilde etkilediği tespit edilmiştir. Bununla birlikte duyuşsal sinizmin örgütsel vatandaşlık davranışının diğergamlık ve sivil erdem alt boyutları üzerinde anlamlı ve negatif bir etkisinin olduğu bulunmuştur. Bilişsel boyutun ise örgütsel vatandaşlık davranışını anlamlı bir şekilde etkilemediği görülmektedir. Araştırma olumsuz bir davranış biçimi olan sinizmin örgütsel vatandaşlık davranışı üzerindeki etkisini göstermesi ve akademisyenlik mesleğinin ilk adımı olan araştırma görevlilerinin örgütsel sinizm ve örgütsel vatandaşlık davranışına ilişkin algılarını ortaya koyması açısından literatüre katkı sağlamayı hedeflemektedir.

ÖZET İşletmelerin günümüz yoğun rekabet koşulları altında varlıklarını sürdürebilmeleri örgütsel etkinlik ve verimliliği ön plana çıkartmaktadır. İşletmelerde, etkinlik ve verimliliği sağlamanın araç ve yöntemlerine ilişkin özellikler örgütten örgüte farklılıklar gösterebilmektedir. Yapılan akademik araştırmalar, bu özelliklerin neler olduğu/olabileceği üzerine yoğunlaşmaktadır. Bu kapsamda, örgütsel yapı ve işgören davranışına ilişkin yapılan araştırmalara dayanılarak, örgüt iklimi ve örgütsel vatandaşlık davranışı gibi özelliklerin örgütlerin etkinlik ve verimliliğine pozitif yönde katkılar sağladığını göstermiştir. Bu yönüyle, örgüt ikliminin, işgörenler tarafından sergilenen örgütsel vatandaşlık davranışlarıyla olan ilişkinin tespiti, yöneticiler için insan kaynakları politikaları oluşturma sürecinde büyük önem taşımaktadır. Bu çalışmanın konusu, örgüt iklimi ve boyutlarının işgörenler tarafından sergilenen örgütsel vatandaşlık davranışı boyutları arasında bir ilişki olabileceği düşüncesinden hareketle belirlenmiştir. Araştırmada örgüt iklimi ve alt boyutları bağımsız değişken olarak ele alınırken, örgütsel vatandaşlık davranışı bağımlı değişken şeklinde ele alınmıştır. Veriler Ankara ilinde bulunan Kalkınma Bakanlığı'nda basit tesadüfi örneklem yöntemiyle belirlenen katılımcılardan anket yoluyla toplanmıştır. Araştırma yapılan kurumda dolu kadro sayısı 456'dır. Mevcut personelin yurt içi ve yurt dışı görevlendirmeler, izinler vb. nedenlerle 300 kişiden oluştuğu tespit edilmiştir. Anketlerin 159 tanesi geriye dönmüş ve değerlendirmeye alınmıştır. anketlerin geri dönüş oranı % 53 ve örneklem sayısı evrenin %34,8' i şeklinde hesaplanmıştır. Araştırmada, Podsakoff ve arkadaşları (1990) tarafından geliştirilen örgütsel vatandaşlık davranışı ölçeği ve Litwin ve Stringer (1968) tarafından geliştirilen örgüt iklimi ölçeği kullanılmıştır. Araştırmanın analizi SPSS 17.0 programıyla yapılmış, ilişkiye yönelik kurulan hipotezler test edilmiş ve örgüt iklimi ile örgütsel vatandaşlık davranışları arasında pozitif yönlü bir ilişki saptanmıştır (r= 0.475; p< .05).

Çalışanların örgüt içerisindeki tutum ve davranışları üzerinde bağlı oldukları kültürün doğrudan, belirleyici etkisi vardır. Kültür, örgütsel ya da toplumsal kökenli olabilir. Diğer taraftan, örgüt kültürünün toplumsal kültürün bir alt unsuru olduğu da iddia edilebilir. Ancak, her iki kültürel kaynağın, sürekli etkileşimin sonucunda geçişken olduğu da unutulmamalıdır. Örgüt kültürleri de, halkla ilişkiler faaliyetleriyle, organizasyon üyelerini dönüştürerek ya da diğer çıktılar yoluyla toplumsal kültürü etkiler. Bireyler, örgütsel kültürden etkilendikleri gibi ait oldukları toplumsal ya da mesleki kültürü örgüt içine taşıyarak örgüt kültürünü etkilerler. Örneğin, toplumsal kültürün bireyci ya da toplumlu niteliklere sahip oluşu, bireyin örgüt kültürüne etkisinin yönünü de belirleyecektir. Bu çerçevede, açık bir sistem olan örgütlerin amaçlarına ulaşmasını sağlayacak nitelikte, etkili yönetimin gerçekleşebilmesi için kültürün kökenlerinin ve bileşenlerinin bilimsel bir yaklaşımla araştırılıp ortaya konması son derece önemlidir.
Bu kitap, örgüt kültürü, örgütsel adalet, örgütsel bağlılık, örgütsel vatandaşlık, iş tatmini ve örgütsel performans konularında literatüre katkıda bulunacaktır.

Bu araĢtırmanın amacı Bolu ili merkez ilçe ilköğretim okullarında görevli öğretmenlerin örgütsel vatandaĢlık davranıĢları ile problem çözme becerilerine yönelik görüĢlerini tespit etmektir. AraĢtırma tarama modelindedir. Tabakalı örnekleme yöntemi kullanılan araĢtırmada, 373 öğretmene ulaĢılmıĢtır. Veri toplama aracı olarak "Örgütsel VatandaĢlık DavranıĢı Ölçeği" ve "Problem Çözme Envanteri" kullanılmıĢtır. AraĢtırma sonucunda öğretmenlerin örgütsel vatandaĢlık davranıĢına yönelik görüĢleri fedakârlık, nezaket, vicdanlılık boyutlarında "tamamen katılıyorum", üyelik erdemi ve sportmenlik boyutlarında "katılıyorum" düzeyindedir. Problem çözme becerilerine yönelik görüĢleri ise düĢünen, değerlendirici, kendine güvenli ve planlı yaklaĢım boyutlarında "çoğunlukla", kaçıngan yaklaĢım boyutunda "sık sık", aceleci yaklaĢım boyutunda ise "ara sıra" düzeyindedir. Öğretmenlerin kiĢisel özellikleri hem örgütsel vatandaĢlık davranıĢı hem de problem çözme becerilerine yönelik görüĢlerinde bazı boyutlarda anlamlı fark ortaya çıkarmıĢtır. Öğretmenlerin örgütsel vatandaĢlık davranıĢı ile problem çözme becerilerine iliĢkin görüĢleri arasında anlamlı iliĢkiler saptanmıĢtır Anahtar sözcükler: örgütsel vatandaĢlık davranıĢı, problem çözme becerisi, ilköğretim öğretmenleri.

Bu araştırmada kamu ilkokullarında görev yapan yönetici ve öğretmenlerin görüşlerine göre, öğretmenlerin sergiledikleri üretkenlik karşıtı iş davranışlarının düzeyini ve bu tür davranışların örgütsel vatandaşlık davranışları ve örgütsel adalet algıları ile ilişkisini belirlemek amaçlanmıştır. Nicel araştırma yaklaşımlarından olan “ilişkisel tarama modeli” ile yürütülen araştırmanın hedef evrenini Ankara ili kamu ilkokullarında görev yapmakta olan tüm yönetici ve öğretmenler; örneklemini ise oranlı tabakalı yöntemle seçkisiz olarak belirlenen 360 yönetici ve 430 öğretmen oluşturmuştur.

Araştırma verileri araştırmacı tarafından geliştirilen Üretkenlik Karşıtı İş Davranışı Ölçeği (ÜKİDÖ), Basım ve Şeşen (2006) tarafından geliştirilen Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Ölçeği (ÖVDÖ) ve Yaylacı (2004) tarafından geliştirilen Örgütsel Adalet Ölçeği (ÖAÖ) ile toplanmıştır. ÜKİDÖ’nin geliştirilmesi için ön uygulama yapılmıştır. Ön uygulama verileri Ankara ilinde resmi ilkokul ve ortaokullarda görev yapan 331’i öğretmen ve 82’si yönetici olmak üzere toplam 413 katılımcıdan toplanmıştır. Ölçeğin yapı geçerliğinin kontrolü için açımlayıcı faktör analizi yapılmıştır. ÖVDÖ’nin ve ÖAÖ’nin yapısını eğitim kurumlarında çalışan öğretmen ve yöneticilerde de koruyup korumadığını test etmek amacıyla birinci düzey doğrulayıcı faktör analizi yapılmış ve uyum indekslerinin yeterli düzeyde olduğu görülmüştür. Verilerin analizinde aritmetik ortalama, standart sapma, t-testi, tek yönlü ANOVA ve çoklu doğrusal regresyon analizi kullanılmıştır. 

Araştırma sonuçlarına göre öğretmenlerin okulda sergiledikleri ÜKİD; başkalarına zarar verme, yönetsel işleyişe zarar verme, kundaklama, çalma, geri çekilme, okulun imajına zarar verme ve eğitim-öğretime zarar verme olmak üzere yedi alt boyuta ayrılmaktadır. Bu türden davranışların okullarda çok yaygın olmadığı saptanmıştır. Bununla birlikte, öğretmenler okulda mesai dışında zaman geçirmeme, dedikodu, yok sayma gibi yüz yüze etkileşimi gerektirmeyen pasif davranışları, aktif olanlara kıyasla daha fazla sergilemektedir. Okullarda çalma, baskı uygulama, alay etme gibi somut ve birebir etkileşimi gerektiren davranışlarla ise pek karşılaşılmamaktadır. 

Öğretmenler örgütsel vatandaşlık davranışlarını ise okullarda oldukça yaygın olarak sergilemektedir. Başkalarının haklarına saygı duyma, sorun çıkarmama gibi nezaket davranışları okullarda en yaygın örgütsel vatandaşlık davranışlarıdır. Yine yaygın olarak yaşanmakla birlikte okul için ekstra zaman harcama, başkalarının işlerine yardım etme gibi vicdanlılık davranışları görece seyrek sergilenmektedir.

Okullarda dağıtımcı, düzeltici, süreçsel ve etkileşimsel adalete ilişkin uygulamalar genellikle adaletli şekilde gerçekleşmektedir. Okul yöneticilerinin öğretmenlerle iletişimi ve kararlarla ilgili öğretmenlerin bilgilendirilmesi süreçleri diğer süreçlere kıyasla daha adildir. Fazla çabanın ödüllendirilmesi ve yanlış ödüllendirmelerin iptal edilmesi ise okullarda gerçekleşen görece en adaletsiz uygulamalardır. 

Örgütsel vatandaşlık davranışının nezaket alt boyutunun ÜKİD alt boyutlarının tamamını anlamlı şekilde yordadığı saptanmıştır. Vicdanlılık alt boyutu ÜKİD’in geri çekilme, okulun imajına zarar verme ve eğitim-öğretime zarar verme alt boyutlarını; sivil erdem alt boyutu ise ÜKİD’in yönetsel işleyişe zarar verme ve geri çekilme alt boyutları anlamlı düzeyde yordamaktadır. Bu nedenle okullarda sergilenen nezaket, vicdanlılık ve sivil erdem davranışlarının ÜKİD üzerinde önleyici veya azaltıcı etki yarattığından söz edilebilir. Aynı durum okulun maddi ve manevi kaynaklarının dağıtımının adil şekilde gerçekleştiği okullarda da geçerlidir. Nitekim araştırma sonuçlarına göre örgütsel adaletin dağıtımcı adalet alt boyutu, ÜKİD’in çalma hariç diğer tüm alt boyutlarını anlamlı düzeyde yordamaktadır. Örgütsel adaletin diğer alt boyutlarını teşkil eden düzeltici, süreçsel ve etkileşimsel adaletin ise ÜKİD alt boyutlarını yordama düzeyleri anlamlı değildir.

The purpose of this research is to determine the level of counterproductive work behaviors exhibited by teachers based on public primary school administrators’ and teachers' opinions and to explore the relationship between such behaviors and organizational citizenship behaviors and organizational justice perceptions. This study employed a qualitative research approach and used the correlational survey model. The target population of the study consisted of public primary school administrators and teachers who worked in public primary schools located in Ankara. The study sample included 360 administrators and 430 teachers who were selected using the stratified sampling method.

Data for this study were collected using the Counterproductive Work Behavior Scale (CWBS) developed by the researcher, Organizational Citizenship Behavior Scale (OCBS) developed by Basım and Sesen (2006) and Organizational Justice Scale (OJS) developed by Yaylacı (2004). A pre-implementation was performed to improve the CWBS. Pre-implementation data were collected from 413 participants including 331 teachers and 82 administrators who worked in official primary and secondary schools located in Ankara province. The exploratory factor analysis method was used to control the construct validity of the scale. A first-level confirmatory factor analysis was performed to control whether structures of OCBS and OJS were maintained for teachers and administrators who work in educational institutions and the fit indices were found at an adequate level. In the data analysis, arithmetic mean, standard deviation and multilinear regression analysis were used.

According to the study results, CWBs exhibited by teachers in schools were analyzed under seven dimensions: abuse toward others, abuse toward administrative functioning, sabotage, theft, withdrawal, abuse toward school image and abuse toward schooling. The study findings revealed that such behaviors were not common in schools. Furthermore, passive behaviors exhibited by teachers such as spending extra time in school, gossiping and ignoring were more common in comparison to active behaviors. On the other hand, behaviors that require one-to-one interaction such as theft, putting pressure on others and mocking were not common.

In contrast, organizational citizenship behaviors were frequently exhibited in schools. Courtesy behaviors such as showing respect to others and avoiding problems are among the most common organizational citizenship behaviors. Similarly, while organizational citizenship behaviors were frequently exhibited in schools, conscientiousness behaviors such as spending extra time and helping others were relatively rare.

In schools, practices related to distributive, corrective, processual and interactional justice were generally actualized in a just manner. The processes ‘communication between school administrators and teachers’ and ‘informing teachers about decisions’ were found more just in comparison to the other processes. ‘Rewarding extra efforts’ and ‘canceling false rewards’ were relatively the most unjust practices actualized in schools.

The study findings have shown that the courtesy sub-dimension of the organizational citizenship behavior significantly predicted the sub-dimensions of CWBs. The conscientiousness sub-dimension significantly predicted the withdrawal, abuse toward school image abuse toward schooling sub-dimensions of CWBs; and the civic courtesy sub-dimension significantly predicted the abuse toward administrative functioning and withdrawal sub-dimensions of CWBs. Therefore, it could be argued that courtesy, conscientiousness and civic courtesy behaviors exhibited in schools make a preventative or mitigating impact on CWBs. The same situation is also relevant for schools where pecuniary and non-pecuniary sources are distributed justly. Thus, the research findings demonstrated that the distributive justice sub-dimension of organizational justice significantly predicted all of the sub-dimensions of CWBs except the ‘theft’ sub-dimension. On the other hand, corrective, processual and interactional justice that represented the sub-dimensions of organizational justice did not significantly predict the sub-dimensions of CWBs.

Bu araştırma, otel işletmelerinde yöneticilerin sergilemiş oldukları etik liderlik
davranışlarının çalışanların örgütsel vatandaşlık davranışı üzerine etkileri üzerine
odaklanmaktadır. Araştırmanın amacı, yöneticilerin sergiledikleri etik liderlik
davranışlarının çalışanların ÖVD üzerinde etkili olup olmadığını belirlemektir. Bu
amaçla Kastamonu ve Sinop illerinde faaliyet gösteren otel işletmelerinde 40
çalışandan yazılı soru sorma (online anket) tekniği ile veriler toplanmıştır.
Araştırmada uygulanan anket 41 sorudan oluşmakta olup 5 soru çalışanların
demografik özellikleri ile ilgili, 17 soru etik liderlik ölçeği ve 19 soru ise örgütsel
vatandaşlık davranış ölçeğini kapsamaktadır. Araştırma kapsamında belirlenen
hipotezleri test etmek için regresyon analizinden faydalanılmıştır. Araştırma
sonuçlarına göre, etik liderliğin diğerkâmlık, vicdanlılık, nezaket ve sivil erdem
boyutu üzerinde pozitif yönlü ve anlamlı bir etkiye sahip olduğu, centilmenlik
boyutu üzerinde ise anlamlı bir etkiye sahip olmadığı görülmüştür.

Çalışmanın amacı, dönüşümsel liderlik ve her bir alt boyutunun örgütsel güven ve örgütsel vatandaşlık davranışı üzerindeki etkisini ve dönüşümsel liderlik ve her bir alt boyutu ile örgütsel vatandaşlık davranışı arasındaki ilişkide örgütsel güvenin aracı (mediator) rolünü incelemektir. Dönüşümsel liderlik, yapılan keşifsel faktör analizinde iki boyutta ortaya konmuş, çalışmadaki analizlerde dönüşümsel liderlik ve “karizmatik motivasyon” ile “geliştiren ilgi” adı verilmiş olan iki alt boyutu bağımsız değişken olarak alınmıştır. Sonuçta, dönüşümsel liderlik ve saptanan her iki alt boyutu ile örgütsel güven ve örgütsel vatandaşlık davranışı arasında pozitif ve anlamlı ilişki bulunmuştur. Yapılan analizler, örgütsel güvenin dönüşümsel liderlik ve onun her bir alt boyutunun örgütsel vatandaşlık davranışına olan etkisinde kısmi olarak aracılık ettiğini göstermektedir.

The aim of this study is to investigate the effect of transformational leadership and each of its sub-dimensions on organizational trust and organizational citizenship behavior and the mediator role of organizational trust in relation to transformational leadership and each of its sub-dimentions and organizational citizenship. Transformational leadership has been introduced in two sub-dimensions in the exploratory factor analysis, In the following analyzes, the two sub-dimensions labeled as "charismatic motivation" and "improving interest" and transformational leadership itself were taken as independent variables. As a result, there was a positive and significant relationship between transformational leadership along with each of its two sub-dimensions and organizational trust and organizational citizenship. Analyzes show that organizational trust partially mediates the effect of transformational leadership and each of its sub-dimensions on organizational citizenship behavior.

Özet Bu çalışmanın amacı, takım kolektivizmi inancının, takım vatandaşlık davranışı ile takım görev performansı üze-rindeki etkisini test etmek ve bu ilişkide takım arkadaşı işlem adaletinin aracı rolünün bulunup bulunmadığını ince-lemektir. Bu araştırma, İstanbul, İzmir, Kocaeli ve Mersin illerinde faaliyet gösteren işletmelerin üretim ve hizmet takımlarında görev alan 560 kişi (N = 93 takım) üzerinde kısmi en küçük kareler yapısal eşitlik modellemesi (PLS-YEM) kullanılarak yapılmıştır. Kuram düzeyi takım olduğundan dolayı araştırmaya dâhil olan bütün yapılar takım düzeyinde kavramsallaştırılmıştır. Elde edilen bulgular, takım kolektivizmi inancının hem takım arkadaşı işlem ada-leti hem de takım görev performansı ile takım vatandaşlık davranışı üzerinde anlamlı etkiye sahip olduğunu gös-termektedir. Buna ek olarak, takım kolektivizmi inancı ile takım görev performansı ve takım vatandaşlık davranışı arasındaki ilişkide takım arkadaşı işlem adaletinin kısmi aracılık etkisi olduğu bulunmuştur. Anahtar kelimeler: Takım kolektivizmi inancı, takım arkadaşı işlem adaleti, takım görev performansı, takım vatan-daşlık davranışı Abstract The purpose of this cross-sectional study was to test the effects of team collectivism on team citizenship behavior and team task performance and examine whether peer procedural justice had a mediating role in the relationships of team collectivism with team citizenship behavior and team task performance. The research design was based on survey data collected from 560 employees in 93 production and service teams from companies located in Istanbul, Izmir, Kocaeli, and Mersin provinces in Turkey. The hypotheses in the model were tested using partial least squares structural equation modeling (PLS-SEM). Since the theoretical level is team, all the structures involved in the research were conceptualized at the team level. The results showed that team collectivism was positively related to peer procedural justice, team citizenship behavior, and team task performance. Additionally, it was found that peer procedural justice had a partial mediating role in the relationships of team collectivism with team citizenship behavior and team task performance.

Öz Bu çalışmada; otel işletmeleri çalışanlarının iş doyumu ile gösterdikleri örgütsel vatandaşlık davranışı (ÖVD) arasındaki ilişki durumu ve iş doyumunun ÖVD üzerine etkisinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Bunun yanı sıra otel işletmeleri çalışanlarının demografik özelliklerine göre iş doyumu ve ÖVD düzeylerinin farklılaşıp farklılaşmadığını saptamak amacıyla analizler yapılmıştır. Alan araştırmasında anket tekniği kullanılmıştır. 321 anketin değerlendirme kapsamına alınması ile yapılan analizler sonucunda, otel işletmeleri çalışanlarının iş doyum düzeyleri ile ÖVD arasında pozitif yönlü ve anlamlı bir ilişki olduğu saptanmıştır. Ayrıca çalışanların bazı demografik özellikleri ile iş doyumu ve ÖVD sergileme düzeyleri arasında farklılık olduğu, buna karşın çalıştıkları departmanlara göre bir farklılık olmadığı saptanmıştır. Abstract Aim of this research is to determine the relationship between job satisfaction and organizational citizenship behavior (OCB), and to identify the effects of job satisfaction on OCB of hotel employees. In addition to this, it was analyzed whether demographic characteristics of hotel employees differentiate their job satisfaction and OCB level. A survey was conducted and according to results obtained from 321 valid questionnaires there is a significant positive relationship between job satisfaction and OCB. Besides it is 1 Bu makale, Hülya Yeşilyurt'un " Otel işletmelerinde iş doyumu ve örgütsel vatandaşlık davranışı arasındaki ilişkinin analizi: İzmir il merkezinde bir araştırma " başlıklı yüksek lisans tezinden (Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2013) türetilmiştir..tr 2 This article is derived from Hülya Yeşilyurt's master thesis titled " The analysis of relationship between job satisfaction and organizational citizenship behavior in the hotel operations: A research in the city center of İzmir " (Dokuz Eylül University, Graduate School of Social Sciences, 2013).

Öz: Bu çalışmanın temel amacı, duygusal emek ile örgütsel vatandaşlık davranışı arasındaki ilişkiyi ortaya koymaktır. Üç ana bölümden oluşan çalışmanın birinci bölümünde duygusal emeğin kavramsal çerçevesi ele alınmıştır. İkinci bölümde örgütsel vatandaşlık davranışı kavramı incelenmiştir. Çalışmanın üçüncü bölümünde ise, öğretmenlerin duygusal emek davranışları ile örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişkiyi ortaya koymak amacıyla gerçekleştirilen araştırmaya yer verilmiştir. Araştırmaya; Tokat il merkezinde İl Milli Eğitim Müdürlüğüne bağlı okullarda çalışan toplam 598 öğretmen katılmıştır. Anket yöntemi ile elde edilen veriler, Gazi Üniversitesi Lisanslı IBM SPSS 20 programı kullanılarak, değişkenlerin özelliğine uygun istatistiksel analizler aracılığıyla değerlendirilmiştir. Araştırma sonucuna göre, öğretmenlerin duygusal emek ve örgütsel vatandaşlık davranışları arasında pozitif yönde anlamlı bir ilişki bulunmaktadır. Ayrıca duygusal emeğin alt boyutlarından yüzeysel davranış ile örgütsel vatandaşlık davranışı arasında derinden davranış ve samimi davranış boyutlarına nazaran daha düşük bir ilişki bulunmaktadır. Bununla birlikte, örgütsel vatandaşlık davranışı ve duygusal emeğin öğretmenlerin cinsiyet, yaş, medeni durum ve hizmet süresine göre gruplar arasında anlamlı bir farklılaşma olduğu görülürken, eğitim durumuna göre gruplar arası farklılaşma görülmemektedir. Bu makale Prof. Dr. Enver AYDOĞAN danışmanlığında Yunus BIYIK' ın Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü'nde hazırladığı, makale ile aynı başlıklı yüksek lisans tezinden üretilmiştir.

Örgütsel adalet algısı, çalışanların örgütsel vatandaşlık davranışlarını etkileyen önemli bir değişkendir. Bu çalışmada iki değişken arasındaki ilişkide iş tatminin aracılık rolü olup olmadığı araştırılmıştır. Araştırma bulguları, örgütsel adalet algısı örgütsel vatandaşlık davranışı ilişkisinde, iş tatmininin örgüte yönelik örgütsel vatandaşlık davranışları ile örgütsel adalet algısı arasındaki ilişkide aracılık rolü olduğunu; ancak örgütsel adalet algısının bireye yönelik örgütsel vatandaşlık davranışları üzerindeki etkisinde aracılık rolü oynamadığını göstermektedir.

Örgütsel vatandaşlık davranışı (ÖVD) verimli, etkili ve yüksek performanslı çalışmayı kolaylaştıran önemli bir faktördür. ÖVD, bireylerin örgüte karşı tutum, davranış ve algılarından etkilenmekte olup, bu bağlamda anılan davranışları etkileyen birçok öncülden söz edilebilmektedir. Bu çalışmada, söz konusu öncüllerden biri olan örgütsel adalet algısının ÖVD ile ilişkisi 116 kamu yönetici adayı üzerinde değerlendirilmiş ve daha önce yapılmış çalışmalarda görülen, değişkenlerin boyutlandırılması yönündeki eksikler tamamlanmaya çalışılmıştır. Elde edilen bulgular, örgütsel adalet algısı ile ÖVD’ nin örgüte yönelik boyutları (vicdanlılık, centilmenlik ve sivil erdem) arasında bir ilişki olduğunu; ancak, kişilere karşı yapılan ÖVD’ nin (diğergamlık ve nezaket) örgütsel adalet algısından etkilenmediğini ortaya koymuştur.

İnsan faktörü, örgütlerin hedeflerine ulaşmada ve rekabet gücü kazanmadaki en önemli etmenlerden birisidir. Bu noktadan hareketle, çalışmamızda örgütsel sinizmden hareketle yöneticilerin ve çalışanların örgütsel vatandaşlık davranışları karşılaştırılacaktır. Örgütsel sinizm; bireyin, çalıştığı örgütün uygulamalarının dürüstlükten yoksun olduğuna dair bir düşünceye sahip olması ve bunun sonucunda da örgüte karşı güvensiz, eleştirel ve aşağılayıcı bir şekilde davranma eğilimidir. Örgütsel sinizmin etkisindeki çalışanların davranışları, (bilişsel boyut) hor görme, kınama, (duyuşsal boyut), kızgınlık, sıkıntı, bıkkınlık, nefret, utanç, (davranışsal boyut) küçümseme, eleştirme, alay etme, karamsar tahminlerde bulunma, şeklinde olabilmektedir. Örgütsel vatandaşlık davranışı ise; çalışanların hiçbir zorlayıcı güç olmadan isteyerek, samimi duygularla, örgütün etkinliğinin arttırmaya yönelik bireysel çabalar bütünüdür. Çalışanların gönüllü katılımı ile gerçekleşir. Örgütün amaçlarına ulaşmay...

Özet Bu çalışmanın amacı, bireyin ve çalışma arkadaşlarının psikolojik sermaye, örgütsel sinizm ve örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişkileri, çeşitli sektör ve örgütlerde çalışan 202 kişilik bir örneklem üzerinde incelemektir. Kurulan doğrusal hiyerarşik model sonucuna göre bireyin çalışma arkadaşlarının psikolojik sermayesi ile kendi örgütsel sinizmi arasında negatif, kendi örgütsel vatandaşlık davranışları arasında pozitif ilişki tespit edilmiştir. Bu ilişkilerde bireyin kendi psikolojik sermayesi aracı rol oynamaktadır. Bireyin çalışma arkadaşlarının örgütsel sinizmi ile kendi psikolojik sermayesi arasında ise anlamlı ilişki bulunmamakla birlikte, kendi örgütsel sinizmi arasında pozitif ilişki tespit edilmiştir. Bütün bulgular birlikte değerlendirildiğinde, çalışma arkadaşlarına ilişkin algıların, arzu edilen ve edilmeyen iş çıktıları üzerindeki etkisinden ötürü psikolojik sermaye ve örgütsel sinizmin önemi ortaya çıkmaktadır. Sonuç bölümünde bu bulguların olası gerekçeleri tartışılmış ve daha önce yapılan araştırma bulgularıyla kıyaslaması yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler: Çalışma arkadaşlarının psikolojik sermayesi, çalışma arkadaşlarının örgütsel sinizmi, örgütsel vatandaşlık davranışı

Abstract Using a sample of 202 employees from a broad cross section of organizations, this study investigated the relationships of employees' and their coworkers' organizational citizienship behavior, cyncism and psychological capital. Hierarchical linear modeling results revealed that coworkers' psychological capital was negatively related to employees' self organizational cynicism and positively related to organizational citizienship behaviors, with these relationships mediated by employees' psychological capital. We also found that coworkers' organizational cyncism was not related to employees' psychological capital but was positively related to employees'

ÖZET Örgütlerin insan kaynakları yönetiminde niteliğin artırılması, yeni bilgi ve uygulamaların transfer edilmesi ve sosyalleşmenin sağlanması için başvurduğu temel araç eğitimdir. Bu nedenle, günümüz iş dünyasında hayatboyu öğrenme kavramı ön plana çıkmış ve iş tabanlı eğitimler önem kazanmıştır. Ancak eğitim yönetimi ihtiyaçların tespitinden kazanımların sürdürülebilirliğine değin işlemleri içeren bir süreç olmasına karşın eğitimlerden bilgi, beceri ve davranış düzeyinde elde edilen bireysel ve örgütsel kazanımları ölçecek bir yönetim yapılmadığı tespit edilmiştir. Buradan hareketle bu çalışmada Kirkpatrick modeline uygun bir şekilde eğitimlerin örgütsel tutum ve davranışlar üzerindeki etkileri araştırılmıştır. Bir kamu kurumunun ilişkili kuruluşu olan bir sermaye şirketinde gerçekleştirilen çalışmada eğitimlerin etkinliğinin iş tatmini, örgütsel bağlılık ve örgütsel vatandaşlık davranışını ne derecede etkilediği çalışmanın sorunsalını oluşturmuştur. Sonuç olarak, hizmetiçi eğitimler örgütsel tutum ve davranışları olumlu etkilemekte, eğitimlerin örgütsel vatandaşlık davranışı üzerindeki etkisinde iş tatmininn tam, örgütsel bağlılığın kısmi aracılık etkisi bulunmaktadır. Anahtar Kelimeler: Hizmetiçi Eğitim, İş Tatmini, Örgütsel Bağlılık, Örgütsel Vatandaşlık Davranışı GİRİŞ Örgütlerin insan kaynakları yönetiminde niteliğin artırılması, yeni bilgi ve uygulamaların transfer edilmesi ve sosyalleşmenin sağlanması için başvurduğu temel araç eğitimdir. Bu nedenle, günümüz iş dünyasında hayatboyu öğrenme kavramı ön plana çıkmış ve iş tabanlı eğitimler önem kazanmıştır. Bu doğrultuda bilgilendirilen ve bilinçlendirilen çalışanlar arasında iletişim ve koordinasyon güçlenmekte, nitelikli elemanlar örgüte kazandırılabilmekte ve elde tutulabilmekte, hata ve kayıplarda azalma olduğu için kalite maliyetleri azalmaktadır. O halde hizmetiçi eğitimi; örgütlerin hedeflerine ulaşabilmesi için işgücüne yetkinlik kazandırılması olarak tanımlamak yerinde olacaktır. Hizmetiçi eğitimin örgütlere faydaları arasında kalite maliyetlerinin azalması, müşteri memnuniyetinin artması, kişiler arası ve birimler arası iletişimin güçlendirilmesi, insan

Bu araştırmanın amacı çalışanların algıladıkları liderlik
stili ile örgütsel vatandaşlık davranışı ve işten ayrılma niyeti
arasındaki ilişkide güvenin bu ilişkiyi farklılaştıcı (moderatör)
bir etkisi olup olmadığını araştırmaktır. Bu ilişkiyi test etmek
üzere hazırlanan anket formu 200 çalışan üzerinde
uygulanmıştır. Verilerin analizinde SPSS 13,0 paket programı
kullanılmış ve ilişkileri test etmek üzere, faktör analizi,
regresyon ve hiyerarşik regresyon analizlerinden
yararlanılmıştır. Araştırma sonucunda liderlik ve işten ayrılma
niyeti arasındaki ilişkide güvenin moderatör etkisi
saptanmazken, liderliğin alt boyutu olan dönüşümcü liderlik
ile örgütsel vatandaşlığın alt boyutları arasındaki ilişkide
güvenin bazı alt boyutlarının bu ilişkiyi farklılaştıcı
(moderatör) etkiye sahip olduğu görülmüştür.

Bu çalışma, ilköğretim okulu öğretmenlerinin örgütsel vatandaşlık davranışı ile okul müdürlerinin dönüşümsel ve etkileşimsel liderliğinin ve öğretmenlerle geliştirdikleri etkileşimin bu davranış üzerindeki etkisini incelemektedir. Çalışmaya Ankara ili merkez ilçelerindeki ilköğretim okullarında görev yapan 659 öğretmen katılmıştır. Değişkenler arasındaki doğrudan ve dolaylı ilişkileri açıklamak için Path analizi kullanılmıştır. Ulaşılan bulgular öğretmenlerin orta düzeyde örgütsel vatandaşlık davranışı sergilediğini göstermektedir. Dönüşümsel liderlik müdür ile öğretmenler arasındaki ilişkinin niteliğini ve öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık davranışını güçlü bir biçimde olumlu etkilemektedir. Etkileşimsel liderliğin müdür-öğretmen arasındaki etkileşim ve öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık davranışı üzerindeki etkisi anlamlı ve olumsuzdur. Müdür-öğretmen etkileşiminin öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık davranışı üzerindeki etkisi anlamlı ve olumludur.

Bu araştırmayla yönetici ve öğretmenlerin değer tercihleri ile örgütsel vatandaşlık davranışı arasındaki ilişkinin ortaya çıkarılması amaçlanmıştır. Araştırmanın evrenini İstanbul ili Avrupa Yakası’ndaki resmî ortaöğretim kurumlarında görev yapan 252 yönetici ve öğretmenden oluşmaktadır. Ayrıca bu araştırmada; demografik değişkenlerin toplanmasına yönelik kişisel bilgi formu, Schwartz Değerler Ölçeği ve Yücel Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Ölçeği yer almaktadır. Yönetici ve öğretmenlerin değer tercihleri, demografik özellikleri ile örgütsel vatandaşlık davranışı arasındaki ilişkinin var olduğu bu araştırmanın sonuçlarıyla ortaya konmuştur. Yönetici ve öğretmenlerin değer tercihleri ile örgütsel vatandaşlık davranışı arasında anlamlı bir ilişki vardır.
ABSTRACT:
The main purpose of this research is to investigate the relationship between organizational citizenship behaviours and value preferences of teachers and principals. The participants of this research includes 252 principals and teachers who are on duty in state schools in west side of Istanbul province. In addition, in the research personal information form, Schwartz value scale and Yücel organizational citizenship behaviours scale are used for collecting data. As result of the analyses, there is a meaningful relationship between the value preferences the organizational citizenship behaviours. As the importance given to the organizational citizenship behaviours increases, also the organizational citizenship behaviour increases.

Örgütsel vatandaşlık davranışı (ÖVD) verimli, etkili ve yüksek performanslı çalışmayı kolaylaştıran önemli bir faktördür. ÖVD, bireylerin örgüte karşı tutum, davranış ve algılarından etkilenmekte olup, bu bağlamda anılan davranışları etkileyen birçok öncülden söz edilebilmektedir. Bu çalışmada, söz konusu öncüllerden biri olan örgütsel adalet algısının ÖVD ile ilişkisi 116 kamu yönetici adayı üzerinde değerlendirilmiş ve daha önce yapılmış çalışmalarda görülen, değişkenlerin boyutlandırılması yönündeki eksikler tamamlanmaya çalışılmıştır. Elde edilen bulgular, örgütsel adalet algısı ile ÖVD’ nin örgüte yönelik boyutları (vicdanlılık, centilmenlik ve sivil erdem) arasında bir ilişki olduğunu; ancak, kişilere karşı yapılan ÖVD’ nin (diğergamlık ve nezaket) örgütsel adalet algısından etkilenmediğini ortaya koymuştur.