Etik Liderlik

Bu çalışmanın amacı, ilköğretim okulu öğretmenlerinin algılarına göre okul yöneticilerinin etik liderlik davranışlarını gerçekleştirme düzeyi ile öğretmenlerin örgütsel sinizm algılarını bazı değişkenlere göre incelemek ve aralarındaki ilişki düzeyini belirlemektir. Çalışma grubunu 312 öğretmen oluşturmaktadır. Verilerin toplanmasında etik liderlik ve örgütsel sinizm ölçekleri kullanılmıştır. Verilerin analizinde, t-testi, tek yönlü varyans analizi ve Pearson Korelâsyon Katsayısı uygulanmıştır. Öğretmenlerin etik liderlik ve örgütsel sinizm algıları arasında orta düzeyde negatif yönlü anlamlı ilişkiler bulunmuştur.

The main purpose of this study which examines how it can be more effective in terms of
organizational and managerial aspects with chambers of commerce and industry connected
to The Union of Chambers and Commodity Exchanges of Turkey is to analyze the
relationships between ethical leadership, work engagement, intrapreneurship and service
innovation behavior. In addition, it is to determine the role of mediation of work
engagement effecting on intrapreneurship and service innovation behavior. For this
purpose, mixed research method which includes quantitative and qualitative analysis
methods has been adopted. Qualitative data were analyzed by interpretive
phenomenological research method. The data collected from 568 employees who were
employed in chambers of commerce and industry operating in Turkey was analyzed. For
the validity and reliability of the measurement tools, confirmatory factor analysis, the
model's good fit values and the AMOS Structural Equation Model were used. It was found
that ethical leadership had statistically significant effect on employee engagement,
intrapreneurship and the subscales of service innovation behavior (employee service
innovation behavior and new service development). The results showed that work
engagement partially mediated with ethical leadership effecting on intrapreneurship,
ethical leadership effecting on the subscales of service innovation behavior. The qualitative
analysis revealed that the most important results of chambers of commerce and industry in
Turkey were the necessity of ensuring the managers to be fair, providing
institutionalization of the chambers, establishment of human resources management
system. It is thought that the study is important in terms of providing empirical
contributions to the ethical leadership, service innovation, intrapreneurship and work
commitment literature. Finally, there are some limitations of the study and some
suggestions are offered for future studies.

Araştırmanın amacı, öğretmenlerin okul müdürlerinin etik ve otantik liderlik davranışlarına
ilişkin algıları ile örgütsel adalet algıları arasındaki ilişkiyi incelemektir. İlişkisel tarama yöntemi
kullanılan araştırmanın çalışma grubunu 2016-2017 eğitim-öğretim yılı 1. döneminde Bolu ili
Yeniçağa ilçesinde görev yapan 101 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmada verilerin toplanmasında
Etik ve Otantik Liderlik Ölçekleri ile Örgütsel Adalet Ölçeği kullanılmıştır. Toplanan verilere
yapılacak analizleri belirlemek için Kolmogorov-Smirnov testi yapılmıştır. Kolmogorov-Smirnov
testi sonucuna göre tüm değişkenlerin p<.05 normal dağılım göstermediği bulunmuş ve bu
nedenle çalışmada nonparametrik testler kullanılmıştır. Cinsiyet ve branş değişkenlerinde Mann-
Whitney U testi, yaş ve kıdem değişkenlerinde Kruskal-Wallis Testi, algı düzeylerini belirlemede
ortalama, kişisel değişkenler için yüzde, frekans, öğretmenlerin okul müdürlerinin etik liderlik
davranışları ile otantik liderlik davranışları algıları ve örgütsel adalet algıları arasındaki ilişkileri
belirlemek için Pearson korelasyon katsayısı yapılmıştır. Araştırma bulgularına göre
öğretmenlerin okul müdürlerinin etik liderlik davranışları ile otantik liderlik davranışları algıları
yüksek düzeyde, örgütsel adalet algılarının ise orta düzeyde olduğu; cinsiyet, branş, yaş ve kıdem
değişkenlerinin öğretmenlerin okul müdürünün etik ve otantik liderlik davranışlarına yönelik
algılarında ve örgütsel adalet algılarında anlamlı fark ortaya çıkarmadığı; öğretmenlerin okul
müdürlerinin etik liderlik davranışlarına yönelik algıları ile otantik liderlik davranışlarına yönelik
algıları, okul müdürlerinin etik liderlik davranışlarına yönelik algıları ile örgütsel adalet algıları
ve okul müdürlerinin otantik liderlik davranışlarına yönelik algıları ile örgütsel adalet algıları
arasında pozitif yönlü ve yüksek düzeyde anlamlı ilişkiler olduğu saptanmıştır.

Özet Bu çalışmanın temel amacı etik liderlik yaklaşımını, bu yaklaşımla ilgili temel kavramlar ve kuramlar temelinde ele almak, var olan bilgiler çerçevesinde analiz etmektir. Çalışmanın alt amacı, etik liderliğe ilişkin ulaşılan sonuçları okul yönetimine yansıtmak ve okul yönetimine bütüncül bir bakış açısı oluşturmaktır. Çalışmada etik liderliğe ilişkin bilgiler kaynaklara dayalı olarak literatür taraması yöntemiyle toplanmıştır. Etik liderlik hakkında belirlenen kavramlar ve kuramlar üzerinden, konunun çeşitli veri tabanlarında taraması yapılmış ve toplanan bilgiler ayıklamaya tabi tutulmuştur. Bilgilerin sunumunda çoklu referans yolu tercih edilmiştir. Kavramsal analiz sonuçları etik liderliğin okul yönetimi alanında hızla önem kazandığını ortaya koymaktadır. Çalışmada etik liderlik yaklaşımının, okul liderliğinde benimsenmesi önerilmektedir. Abstract The purpose of this study is to handle the approach of ethical leadership under the skin of the basic concept and theory, and also to analyze within the frame of existing information. The sub-goal is to reflect the conclusions reached on ethical leadership to the school management and to form a holistic view to the school management. In this study the information on ethical leadership has been obtained by means of literature survey. In terms of theories and notions determined on ethical leadership, the issue has been examined in various data base and information gathered has been subjected to sorting. Multiple reference method is preferred in representation of information. Conceptual analysis results put down the fact that ethical leadership gains importance in the field of school leadership. In this study; the adoption of ethical leadership approach is suggested in the school leadership.

Öz: Bu çalışmanın amacı öğretmenlerin algılarına ve görüşlerine göre okul yöneticilerinin etik
liderlik davranışlarını değerlendirmektir. Araştırmada, nicel ve nitel yöntemleri içerisine alan açıklayıcı
(explanatory) desen kullanılmıştır. Araştırmanın nicel bölümü ilişkisel tarama modelinde desenlenmiştir.
Veriler, Sivas ilinde görev yapan 420 öğretmenden, Etik Liderlik Algısı Ölçeği aracılığıyla toplanmıştır.
Araştırmanın nitel bölümü ise durum çalışması desenine uygun olarak yürütülmüştür. Veriler, nicel
bölümde kullanılan ölçeklerin içeriğine uygun olarak hazırlanan 3 adet açık uçlu sorudan oluşan yarı
yapılandırılmış görüşme formu aracılığıyla Sivas ilinde görev yapan 10 öğretmenden yüz yüze yapılan
görüşmelerle elde edilmiştir. Araştırmanın nicel bulguları öğretmenlerin, yöneticilerin etik liderlik
davranışlarını yüksek düzeyde olumlu algıladıklarını; nitel bulgular ise öğretmenlerin, yöneticilerin etik
liderlik davranışlarına yüksek düzeyde önem verdiklerine yönelik görüş bildirdiklerini göstermektedir. Bu
bağlamda nitel bulguların nicel bulguları açıkladığı ve desteklediği söylenebilir.
Anahtar kelimeler: Etik, Etik Liderlik, İlköğretim Okulu Öğretmenleri, Okul Yöneticisi, Etik
Liderlik Davranışları

Özet Örgüt ve çalışan arasındaki istihdam ilişkisini belirleyen beklentiler, karşılıklı yükümlülükler ve değerler üzerinde, tarafların isteklerini ifade etmek için kullanılan psikolojik sözleşmelere ilişkin, taraflardan birinin verdiği sözleri yerine getirmemesi neticesinde psikolojik sözleşme ihlalleri ortaya çıkmaktadır. Bu ihlaller neticesinde çalışanların iş tatmin ve motivasyon düzeyleri düşebilir, örgüte olan bağlılıkları zayıflayabilir, tükenmişlikleri, işten ayrılma istekleri artabilir. Peki bu olumsuzlukların yaşanmaması adına örgütsel amaçlara ulaşırken yürürlükte bulunan yasa ve yönetmeliklere, mesleki etik ilkelere uygun davranış gösteren, adil, dürüst ve güven telkin eden yöneticilerin bir etkisi var mıdır? Bu çalışmanın temel amacı, yöneticilerin etik liderlik davranışları ile psikolojik sözleşme ihlalleri arasındaki ilişkiyi ortaya koymaktır. Yöneticilerin etik değerlere uygun davranışlarının psikolojik sözleşme ihlallerine engel olup olamayacağı irdelenmiştir. Ayrıca psikolojik sözleşme türlerine göre (işlemsel ve ilişkisel) etik liderlerin bu ihlaller üzerindeki etki düzeyleri arasında bir farklılık oluşup oluşmadığı da incelenmiştir. Bu amaç doğrultusunda bir anket çalışması ile veriler toplanmış ve elde edilen verilerin SPSS programı aracılığıyla analizi yapılmıştır.

Bu araştırma, otel işletmelerinde yöneticilerin sergilemiş oldukları etik liderlik
davranışlarının çalışanların örgütsel vatandaşlık davranışı üzerine etkileri üzerine
odaklanmaktadır. Araştırmanın amacı, yöneticilerin sergiledikleri etik liderlik
davranışlarının çalışanların ÖVD üzerinde etkili olup olmadığını belirlemektir. Bu
amaçla Kastamonu ve Sinop illerinde faaliyet gösteren otel işletmelerinde 40
çalışandan yazılı soru sorma (online anket) tekniği ile veriler toplanmıştır.
Araştırmada uygulanan anket 41 sorudan oluşmakta olup 5 soru çalışanların
demografik özellikleri ile ilgili, 17 soru etik liderlik ölçeği ve 19 soru ise örgütsel
vatandaşlık davranış ölçeğini kapsamaktadır. Araştırma kapsamında belirlenen
hipotezleri test etmek için regresyon analizinden faydalanılmıştır. Araştırma
sonuçlarına göre, etik liderliğin diğerkâmlık, vicdanlılık, nezaket ve sivil erdem
boyutu üzerinde pozitif yönlü ve anlamlı bir etkiye sahip olduğu, centilmenlik
boyutu üzerinde ise anlamlı bir etkiye sahip olmadığı görülmüştür.

Yönetim alanında geliştirilen liderlik yaklaşımları, liderlik alanında farklı bakış açıları geliştirmişlerdir. Etik liderlik de son yıllarda üzerinde çok fazla durulan bir liderlik yaklaşımıdır. Okul yönetiminde etik ilkeler, genel olarak okul yöneticilerinin davranışları şeklinde algılanmaktadır. Yöneticilerin etik değerlere uygun davranışlar göstermeleri, okul örgütünün havasını olumlu yönde etkilemektedir.
Eğitim sistemi, bireysel, sosyal, vb. özelliklerinden bağımsız olarak herkesin eğitimden eşit olarak yararlanmasını sağlamalıdır. Bu da adaletle sağlanabilir. İnsan yaşadığı çevre içinde sürekli bir adalet arayışı içindedir.  En basit şekliyle adalet, herkesin hak ettiğini almasıdır.  Adalet insanın yaşadığı çevrede ihtiyaç duyduğu düzeni ve güvenliği sağlayan bir gerekliliktir. Özellikle kamu da çalışanların maaşlarının merkezi hükümet tarafından belirlenmesi ve sadece ek ders gibi olguların yarattığı maddi güdülemenin yanında örgütsel adalet algısının sağlayacağı iş motivasyonu daha ön plana çıkmaktadır. Örgütsel adalet algısının olumlu yönde geliştiği örgütlerde işgörenlerin motivasyonunun ve dolayısıyla kurumsal başarının arttığı söylenebilir.
Açıklanan bu bilgiler ışığında okullarda örgütsel adaletin sağlanması,  etkili bir etik liderlik davranışıyla gerçekleşeceği söylenebilir.  Farklı ırk,  cinsiyet,  etnik köken ve sosyo-ekonomik durum gibi farklılıklara sahip insanlara adil davranmak ve adaletli davranmanın önemini benimsetmek noktasında okulların ve okul yöneticilerinin sorumlulukları büyüktür. Bu çalışma okul yöneticilerin etik liderlik tarzı ile öğretmenlerin örgütsel adalet algılamaları ve motivasyonları arasındaki ilişkiyi araştırması nedeniyle önem taşımaktadır.

Bu çalışmada sağlık çalışanlarının etik liderlik algılarının örgüt kültürü üzerindeki etkilerini araştırmak amaçlanmıştır. Çalışmanın evrenini Ankara'da yer alan özel bir hastanede görev yapmakta olan sağlık çalışanları oluşturmaktadır (N=450). Çalışmada örneklem seçilmemiş, 266 kişiden kullanılabilir anket elde edilmiştir. Veriler, 6 Ocak-30 Ocak 2020 tarihleri arasında toplanmıştır. Verilerin analizinde tanımlayıcı analizler, güvenirlik analizi, faktör analizi, korelasyon analizi ve regresyon analizi kullanılmıştır. Çalışmadan elde edilen sonuçlara göre katılımcıların etik liderlik ve örgüt kültürü algılarının orta seviyede olduğu belirlenmiştir. Örgüt kültürü alt boyutlarından klan kültürü ve adhokrasi kültürünün etik liderlik ile olan korelasyonları pozitif yönde ve orta düzeyde; hiyerarşi kültürü boyutu ile olan korelasyonları pozitif yönde ve zayıf düzeyde tespit edilmiştir. Gerçekleştirilen regresyon analizi sonuçlarına göre ise etik liderlik, hiyerarşi kültürü algısındaki toplam varyansın %14,8'ini; klan kültürü algısındaki toplam varyansın %27,7'sini ve adhokrasi kültürü algısındaki toplam varyansın %30,8'ini açıkladığı bulunmuştur.

Bu araştırmanın amacı, ortaokullarda görev yapan okul müdürlerinin fen bilimleri eğitimindeki yeni yaklaşımlara ilişkin bilgi düzeylerini ve bu yaklaşımları görev yaptıkları eğitim kurumlarında uygulama düzeylerini liderlik stilleri açısından belirlemektir. Araştırma Ankara'da görev yapmakta olan 12 ortaokul müdürü ile yürütülmüştür. Çalışmada nitel araştırma benimsenmiş ve durum çalışması tercih edilmiştir. Bu bağlamda okul müdürlerinin tamamı ile görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Okul müdürlerine geçerliği ve güvenirliği sağlanmış yarı yapılandırılmış görüşme formu eşliğinde 14 soru yöneltilmiştir. Görüşmelere paralel olarak okul müdürlerinin görev yaptıkları kurumlardaki fen bilimleri dersleri her bir okul için iki ders saati süresince gözlemlenmiştir. Görüşmelerden ve gözlemlerden elde edilen bulgulara göre okul müdürlerinin fen bilimleri eğitiminde gerçekleşen değişikliklerin içeriğini ve kullanılan yeni yaklaşımları tam olarak bilmedikleri ortaya çıkmıştır. Bunun yanında okul müdürlerinin çeşitli liderlik stillerine sahip oldukları belirlenmiştir. Araştırma sonuçlarına göre; okul müdürlerine yenilenmiş Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programı ile ilgili seminerlerin ve kursların verilmesi, okul müdürlerinin okuldaki fen bilimleri dersi zümresi ile öğrencilerin ders başarı durumları ile ilgili değerlendirme toplantılarını belirli periyotlarda yapmaları önerilebilir. Anahtar sözcükler: Fen eğitimi, fen eğitiminde yeni yaklaşımlar, liderlik stilleri ortaokul müdürleri, okul lideri