Kariyer Yönetimi

Çok değil bundan otuz-otuz beş yıl öncesine kadar kişilerin, girdikleri işlerde emekli olana kadar çalışmaları beklenirdi. İş değiştirmeler, kişilerin çalışma yaşamlarıyla ilgili olumsuz giden bir şeylerin işaretiymiş gibi algılanır, sık iş değiştirenlere şüpheyle yaklaşılır ve istikrardan uzak oldukları düşünülürdü. Halbuki günümüzde hepimiz, hemen hemen her konuda istikrarsızlık ve belirsizliklerin hakim olduğu dinamik ve değişken koşullarla karşı karşıyayız. Bu belirsizliklerden, hem işletmeler hem de çalışanlar olarak payımıza düşeni alıyoruz. Örneğin; işletmeler, dünya çapında artan rekabet, ekonomik krizler, yavaşlayan büyüme oranları, hızla değişen müşteri talepleri gibi gelişmeler karşısında ayakta kalabilmek için geçmişe kıyasla çok daha rekabetçi ve çok daha esnek olmaya ihtiyaç duyuyorlar. Bu durum da  işletmelerin, karşılaştıkları belirsizliklerle mücadele ederken çalışanlarına eskisi gibi uzun süreli istihdam ve iş güvencesi sunmalarını zorlaştırıyor. Çalışanların ise iş güvencesizliğini kanıksadıklarını ve bir kere çalışmaya başladıkları işlerinde bir ömür geçiremeyeceklerinin bilincinde olduklarını görüyoruz. Yine çalışanların, işlerinde uzun süre terfi almayı beklemektense yeni fırsatlara her daim açık olduklarını, tek bir işletmede kariyerlerini sürdürmektense farklı işletmelere geçtiklerini, hatta gerekirse uzmanlık alanları ve mesleklerinde bile değişikliğe gitmekten çekinmediklerini gözlemliyoruz. Başka bir deyişle, eskiden bir istikrarsızlık işareti olarak algılanan iş değiştirmelerin, artık çalışma yaşamının bir parçası haline gelmesine şaşırmıyoruz. Bu bağlamda, geçmişte tek bir işletmede terfi ederek ilerleme ile özdeşleştirilen kariyer kavramının, geçerliliğini yitirdiği ve kariyere ilişkin kuralların günümüzde değişmekte olduğu gerçeği karşımıza çıkıyor. Tüm bunlar doğrultusunda; ilk olarak kariyerin ne anlama geldiğine odaklanan kitabımızda, geçmiş dönemlere hakim olan örgütsel kariyer olgusu üzerinde durularak kariyere ilişkin kuralların değişmesine neden olan faktörler ayrıntılarıyla açıklanmıştır. Devamında yeni kariyer yaklaşımları olan sınırsız (boundaryless), bağımsız (protean), portföy (portfolio) ve şirket sonrası (post-corporate) kariyer kavramları irdelenmiştir. Ayrıca kariyer başarısı kavramı ele alınmıştır. Son olarak değişen kariyer kuralları çerçevesinde önem kazanan istihdam edilebilirlik (employability), ilişki ağları (network) kurma, kariyer öz yönetimi (career self-management) konuları üzerinde durulmuştur. Kitapta yer alan konuların, daha rahat anlaşılabilmesi için örnek olaylara başvurulmuş ve açıklamalarıyla birlikte okuyucuya sunulmuştur. Kariyer konusuyla ilgilenen akademisyenlere, öğrencilere ve kariyerleriyle ilgili farkındalık kazanmak isteyen çalışanlara yararlı bir kaynak olması temennisiyle...

Öz: Araştırmanın amacı, iktisadi idari bilimler fakültesindeki son sınıf öğrencilerinin kariyer planlamasında ülkenin ekonomik itibarının ve kariyer kaygısının etkisinin belirlenmesidir. Araştırmanın örneklemi, bir devlet üniversitesinin kamu yönetimi, işletme ve iktisat programlarındaki 129 son sınıf öğrencisidir. Araştırmada veri toplama aracı olarak anket formu, verilerin analizi için ise SPSS 21 paket programı kullanılmıştır. Verilere faktör analizi, güvenilirlik analizi, tanımlayıcı istatistikler, korelasyon analizi ve regresyon analizi uygulanmıştır. Araştırmada öğrencilerin düşük düzeyde kariyer kaygısı yaşadıkları, ülkenin ekonomik itibarını olumsuz olarak algıladıkları ve bir örgütte sabit kariyer yapma planlarının olmadığı görülmüştür. Ülkenin ekonomik itibarının ve kariyer kaygısının öğrencilerin kariyer planları üzerinde düşük düzeyde etkisinin olduğu tespit edilmiştir.

‘‘İnsan Kaynakları Yönetimi’’ çalışma hayatında gün geçtikçe daha geniş alanda etkili olan bir yaklaşım olarak, tarihsel açıdan bakıldığında ‘‘Bilimsel Yönetim’’ yaklaşımından, ‘‘Personel Yönetimi’’ yaklaşımı ile devam eden süreç ile günümüzde de ‘‘İnsan Kaynakları Yönetimi’’ yaklaşımına evrildiği bir süreç olarak gözlemlenmektedir.  İnsan kaynakları yönetimi yaklaşımına geçiş uzun bir sürecin sonucu olarak ortaya çıkan bir yaklaşım olup, günümüzde örgüt yapısı içinde yer alan insan, sürekli gelişen ve değişen çevresel etmenlerin etkisiyle uyum açısından en önemli faktör olarak karşımıza çıkmaktadır (Doğan ve Demiral, 2008:147). Ortaya çıkan bu tablo ile örgütler çalışanlarının eğitimi, gelişimi ve yeteneklerin keşfedilmesi açısından insan kaynakları yönetimi yaklaşımı ile kariyer yönetimi ve gelişimi kavramlarına daha çok önem verilmesine neden olmaktadır.

Günümüz iş yaşamı içerisinde devamlı olarak faaliyetlerini sürdürmek ve başarı elde etmek isteyen işletmeler, sahip oldukları kaynaklarını etkili ve verimli bir şekilde kullanarak rekabet üstünlüğü sağlamak durumundadırlar. Rekabet üstünlüğünün sağlamasında etkili olan teknoloji, ürün, marka değeri gibi işletmenin maddi kaynaklarının yanı sıra işletmeye önemli bir avantaj sağlayacak olan insan kaynağına verilen önem her geçen gün artmaktadır. Çalışanlarının sahip oldukları bilgi, beceri, tecrübe, yeterlilik ve yetkinliklerinin neler olduğunun bilincinde olan, çalışanlarını yeteneklerine uygun şekilde yönlendirebilen ve onların yaptıkları işlerden tatmin olmalarını sağlayan işletmeler rakiplerine karşı rekabet üstünlüğü sağlayacaklardır.

Öz Bu çalışma örgütsel kariyer yönetimi, iş tatmini ve duygusal bağlılık arasındaki ilişkilere odaklanmaktadır. Çalışmanın amacı çalışanlar tarafından algılanan kariyer yönetimi uygulamalarının, çalışanların örgütleriyle aralarındaki duygusal bağlılık seviyesini nasıl etkilediğini belirleyebilmek ve bu etkiye iş tatminin herhangi bir aracılık etkisinin bulunup bulunmadığını tespit etmektir. Bu amaçla Konya ilinde hizmet ve üretim sektöründe faaliyet gösteren farklı işletmelerde çalışan 607 işgörenden yazılı soru sorma (anket) tekniği ile veri toplanmıştır. Hipotezleri test etmek için hiyerarşik regresyon analizi kullanılmıştır. Çalışmanın sonucunda hem genel iş tatmininin hem de içsel ve dışsal iş tatmininin, örgütsel kariyer yönetiminin duygusal bağlılık üzerindeki etkisinde kısmi aracılık rolüne sahip olduğu tespit edilmiştir. Abstract This study focuses on the relationship between organizational career management, job satisfaction and emotional commitment. The purpose of the study is to determine how career management practices perceived employees effect the level of emotional engagement with their organization and to determine whether the degree of job satisfaction mediates this relationship. For this purpose, data were collected from 607 employees working in different businesses of service and production sector in Konya via survey method. Hypotheses were tested by hierarchical regression analysis. As the result of the study it has been found that both general job satisfaction, internal job satisfaction and external job satisfaction have a partial mediating role in the effect of organizational career management on emotional commitment.

Turizm endüstrisinde yaşanan hızlı gelişim ve değişimle birlikte önemli istihdam olanaklarının ortaya çıktığı görülmektedir. Bu doğrultuda turizm sektörünün ihtiyaç duyduğu kalifiye iş gücünün eğitimli olması gerektiği kaçınılmaz bir gerçektir. Türkiye’de turizm sektörünün ara eleman ihtiyacını karşılayan Turizm ve Otelcilik Meslek Yüksekokullarında eğitim gören öğrencilerin, turizm sektörüne ilişkin görüşleri ile kariyer planlamaları hem kendileri hem de sektör açısından önem arz etmektedir.
Yapılan bu araştırmanın temel amacını, Gaziantep Üniversitesi Turizm ve Otelcilik Meslek Yüksekokulunda turizm eğitimi alan ön lisans öğrencilerinin kariyer planlarını yaparken hangi unsurlara dikkat ettikleri ile turizm sektörüne ilişkin görüşlerinin belirlenmesi oluşturmaktadır. Bununla birlikte, öğrencilerin mezuniyet sonrası çalışmak istedikleri işletmeden beklentilerini ve turizm sektörüne ilişkin görüşlerini belirleyerek bu görüşlerin demografik ve tanıtıcı özelliklerine göre farklılaşıp farklılaşmadığının analiz edilmesi bu araştırmanın diğer amaçlarını oluşturmaktadır. Bu amacın gerçekleştirilebilmesi için 01.05.2017-19.05.2017 tarihleri arasında Gaziantep Üniversitesi Turizm ve Otelcilik Meslek Yüksekokulunda eğitim gören 165 öğrenciye anket uygulanmıştır.
ii
Araştırmada öğrencilerin sektöre ilişkin görüşlerini değerlendirmek üzere hazırlanan sorular, “iş sağlığı ve güvenliği, performans nitelikleri, eğitim, sektörün niteliği, sektörün itibarı, sektörde çalışma koşulları, ücret, sosyal haklar ve sektörün iş zorluğu” olmak üzere 9 boyuttan oluşmaktadır. Öğrencilerin mezuniyet sonrası çalışmak istedikleri işletmeden beklentilerine yönelik hazırlanan sorular ise, “iş yerinin kurumsallığı, ücret ve sosyal haklar, işin manevi tatmini, çalışma koşulları ve etkili motivasyon” olmak üzere 5 boyut altında sınıflandırılmıştır. Yapılan bu araştırma sonucunda, öğrencilerin mezuniyet sonrası kariyer planlamalarında, çalışacakları işletmedeki manevi tatmine önem verdikleri ve öğrencilerin sektöre ilişkin görüşlerinde sektörün çalışma koşullarına dikkat ettikleri tespit edilmiştir. Bununla beraber, öğrencilerin sosyal haklar ve ücret konularını yetersiz buldukları, öğrencilerin büyük bir bölümünün daha önce turizm sektöründe hiç çalışmadığı, çalışan öğrencilerin ise yiyecek-içecek işletmeleri ile otel işletmelerinde çalıştıkları, öğrenciler turizm okulunda eğitim görmeyi kendileri seçmiş olmalarına rağmen, imkân olması durumunda turizm dışında bir okulda eğitim görmeyi istedikleri ve öğrencilerin yarısından fazlasının turizm sektöründeki kariyer olanakları hakkında kısmen bilgi sahibi olduğu tespit edilmiştir. Son olarak, öğrencilerin büyük çoğunluğu mezun olduktan hemen sonra ve mezun olduktan 10 yıl sonra kendi iş yerini kurmak istedikleri araştırmadan elde edilen bir sonuçtur.

ÖZ
Çalışma hayatına kadının etkin katılımı ile gündeme gelen çift kariyerli eşler, yapısı gereği sorunlu bir aile yaşantısını da beraberinde getirmektedir. Literatürde farklı şekillerde tanımlanan çift kariyerli eşler bu çalışmada; farklı ya da aynı kurumda çalışan ve kariyer seçimleri birbirine benzeyen çiftler olarak ele alınmıştır. 2007 yılından beri Türkiye gündeminde olan " erkek hemşire " olgusu bu çalışmada çift kariyerli eşler bağlamında analiz edilecektir. Her geçen gün sayıları artan erkek hemşirelerin meslektaşları ile yaptıkları evlilikler sonucu ortaya çıkan durumu çift kariyerli eşler bağlamında değerlendiren araştırmanın örneklemini araştırmacılar tarafından kariyer yönetimi amaçlı boylamsal olarak (2008-2017 yılları arasında) takip edilen hemşirelik bölümü öğrencisi iken evlenme kararı alan ve mezuniyet sonrası evlenen çiftler oluşturmaktadır. Araştırmaya dâhil olmayı kabul eden toplam 16 çifte ait veriler Haziran 2017 tarihinde yarı yapılandırılmış ve tamamı açık uçlu 16 sorudan oluşan bir form ile toplanmıştır. Gerek katılımcıların her birinin farklı şehirde olması gerekse çalışma koşullarından dolayı veriler elektronik olarak toplanmıştır. Araştırmadan elde edilen nitel veriler içerik analizi ve betimsel analiz kullanılarak yorumlanmıştır. Metinlerin analizi sonucu eşler; kariyer ortaklıklarından dolayı, çocuklarını daha sağlıklı yetiştirdiklerini, aynı dili kullanabildiklerini, eş zamanlı nöbet tutup izinli olabildiklerini, eşine yardımı birlikte yaşamın sıradan bir hali olarak gördüklerini belirtmiştir. Bunun yanı sıra kariyer planlamasında erkekler eşleriyle kendileri eşit olarak algılarken kadınlar anneliğin ister istemez önceliği değiştirdiğini belirtmişlerdir. Çiftler, kurumda sosyal desteğin azlığını, ebeveyn ve kurum desteğinin olmadığı durumlarda çocuk bakımının ilişki üzerinde hasarlar oluşturduğunu, toplumun hala alışamadığını, ev içinde rollerin karıştığını belirterek aile ve toplumsal yaşama olumsuz yansımalarına dikkat çekmişlerdir. Bedensel ve zihinsel çaba gerektiren bir meslek olan hemşirelik mesleğini sürdüren eşlerin iş ve aile yaşantısında mesleğin özelliklerinden kaynaklı sorunlar yaşadığı ancak çiftlerin olumlu bir bakış açısına sahip olduğu tespit edilmiştir. Bu doğrultuda, kurumsal sosyal desteğin aile ve çocuk lehine bir çaba olacağı gerçektir.

Doğru meslek yolunu seçmek bugün genç öğrenciler için gittikçe önem kazanmaktadır. Öğrenciler bir kariyer ve üniversite büyük seçerken pek çok faktörü dikkate almak zorundadırlar. Ebeveynler, öğretmenler veya bir öğrencinin hayatındaki herhangi bir rol modeli de dâhil olmak üzere birçok faktör öğrencilerin kararlarını etkileyebilir.
Üniversite öğrencileri pek çok faktörleri göz önünde bulundurarak meslek seçimini yaparlar. Meslek seçimini etkileyen başlıca faktörlerin arasında bireyin büyüdüğü aile, istekleri, maaş, ailenin maddi durumu, rol model, etkilemektedir. Buna ek olarak ırk ve cinsiyeti de etkileyici faktörlerin arasında yer alabilir. Bazı mesleklerde kadınların oranı erkeklerden yüksek ya da tersine erkeklerin oranı kadınlardan yüksektir. Bazı öğrenciler küçükken büyüdüğünde kim olmayı bilirler ve gerçek hayata atıldığında hayal ettiklerini ya da istediklerini yaparlar. Bazıları ise kendilerini keşfetmek için uzun yol yürümek zorundadırlar. Ama insanın hayatında kontrol dışı olan pek çok faktör bulunmaktadır ve bundan dolayı sadece bir yoldan değil bir kaç yoldan gitmeyi düşünebilir. Öğrenci seçeceği kariyer yolu araştırır ve detaylı bilgi edinir. Bu aşamada ona meslekten kazanılacak maaş ve diğer yararlar pek de önemli değildir. Araştırma sırasında öğrenci ilgi alanına uyan ve kişisel özelliklerine denk gelen, seçtiği meslekten edinecek psikolojik, sosyolojik kazançları göz önünde bulundurur (Arslan, 2002: 1-11). 
Bu araştırmanın amacı, Kırgızistan- Türkiye Manas Üniversitesi'nde öğrencilerin meslek seçimini hangi faktörlerin etkilediğini belirlemektir. Öğrencilerin meslek seçimini etkileyebilecek ilgi alanlarını ve özelliklerini incelemek üzere bir anket çalışması yapılmıştır. Anket, İdari Bilimler ve İşletme Fakültesi'nin 3 ve 4.sınıfında okuyan 278 öğrenciden 150’si tarafından doldurulmuştur. SPSS'deki betimleyici istatistiğinin frekansında öğrencilerin meslek seçiminde etkili faktörlerini belirlemek için kullanılmıştır.