Бикипиэдьийэ диэн сиртэн ылыллыбыт
Тохсунньу 15 диэн Григориан халандаарыгар сыл 15-с күнэ. Сыл бүтүө 350 күн (ордук хонуктаах сылга 351 күн) баар.
- 1541 — Франция хоруола Франциск I Саҥа Франция диэн ааттаммыт Хотугу Америкаҕа баар сири (билигин Канаада) баһылыырга уонна онно «ытык католическай итэҕэли» тарҕатарга Жан-Франсуа Роберваль диэн киһиэхэ сорудахтаабыт[1].
- 1582 — Ям-Запольскайдааҕы эйэлэһии: Уордаах Уйбаан ыраахтааҕылаах Нуучча саарыстыбата Ливонияны Речь Посполитайаҕа биэрбит. Ливония 1558—1583 сыллардааҕы сэриитэ түмүктэниитин докумуоннарыттан биирдэстэрэ. Бу сэрии кэнниттэн онно сэриилэспит казаактар Ермак салалталаах Сибиири сэриилээһиҥҥэ кыттыбыттара.
- 1759 — Лондоҥҥа аатырбыт баай кэллиэксийэлээх Британия түмэлэ аһыллыбыт.
- 1885 — Үөһээ Дьааҥыга метеостанцияҕа −67,1 °C кыраадыс бэлиэтэммит. Кээмэйдээһини көскө олорор учуонай Сергей Ковалик (1846-1926) оҥорбут, метеостанцияны Александр Бунге (1803-1890) диэн Билим акадьыамыйатын эспэдиисийэтин салайааччыта кэлэ сылдьан тэрийбит. 1892 сыллаахха эмиэ манна олунньуга өссө тымныы −67,6 °C кыраадыс бэлиэтэммитэ. Үөһээ Дьааҥы кыһын уонна сайын ыккардыларыгар ордук улахан ураты тымныылаах-итиилээх сир быһыытынан Гиннес рекордун кинигэтигэр киирбитэ.
- 1889 — АХШ Атланта куоратыгар Coca-Cola хампаанньа бэлиэтэммит(регистрацияламмыт), ол саҕанааҕы аата Пембертон мэдиссиинэ хампаанньата диэн эбит.
- 1892 — Джеймс Нейсмит диэн киһи баскетбол быраабылатын аан бастаан бэчээттээбит.
- 1919 — Роза Люксембург уонна Карл Либкнехт диэн Германия ол саҕана саамай биллэр хомуньуустарын Фрайкор диэн байыаннай наемниктар тэрилтэлэрин чилиэннэрэ үлтү кырбаабыттар уонна ытан өлөрбүттэр.
- 1933 — Саха национальнай байыаннай учуулуссатын (ЯНВШ) 6 курсаана Дьокуускайтан Хабаровскайга диэри хайыһарынан аттаммыттар, ол күн сарсыарда салгын тэмпэрэтиирэтэ -55 °С турбут. Айан кистэлэҥ эбит. Хайыһардьыттар хотугу кыраайга саллаат таҥаһа-саба тымныыны төһө тулуйар кыахтааҕын, ытар сэп-сэбиргэл тымныыга хайдах үлэлиирин, уустук айаҥҥа күннээҕи аһылык нуормата төһө буоларын уонна хайыһары, сааны-саадаҕы табыгастаахтык хайдах туттуохха сөбүн билээри айаннаабыттар. Хабаровскайга диэри 58 күн устата күҥҥэ ортотунан 45—59 км баран, кулун тутар 15 күнүгэр этэҥҥэ биэтэккэ тиийбиттэр. Уһук Илиннээҕи аармыйа хамаандыссайа Василий Блюхер бу бохуот ситиһиилээхтик түмүктэммитин кэннэ хас биирдиилэригэр Махтал сурук туттарбыта уонна бинтиэпкэ бэлэхтээбитэ.
- 1934 — 8,0 баал амплитудалаах Непал-Бихар сирин хамсааһына буолбут, сыанабылынан 6000–10 700 киһи өлбүт. Непал диэн Гималай хайаларыгар баар дойду, Бихар диэн онтон чугас Ииндийэ илиҥҥи штаата.
- 1943 — Аан дойду иккис сэриитэ: Сэбиэскэй аармыйа Воронеж анныгар утары кимэн киириитин саҕалаабыт.
- 1943 — АХШ-ка Пентагон диэн ааттаммыт Оборуона министиэристибэтин штаб-кыбартыырата аһыллыбыт.
- 1962 — Дервени папируһа Греция хоту өттүгэр булуллубут, Дьобуруопаҕа көстүбүт рукописьтартан саамай эргэлэрэ, биһиги эрабыт иннинэ 340 сыллаахха суруллубут.
- 1969 — Сэбиэскэй Сойуус «Сойуус-5» хараабылы халлаан куйаарга көтүппүт.
- 2001 — Бикипиэдьийэ ситимҥэ тахсыбыт.
- 2020 — Япония былаастара дойдуга COVID-19 түбэлтэтин бигэргэппиттэр.
- 1622 — Мольер — Франция драмалааччыта уонна актёра, Арҕаа литература комедиятын ордук улуу уустарыттан биирдэстэрэ.
- 1873 — Иван Бабушкин — нуучча идэтийбит өрөбөлүссүйүнүөрэ, Саха сиригэр Дьааҥыга көскө ыытыллыбыта. 1973 сыллаахха Дьокуускайга Иван Бабушкин аатынан уулусса ааттаммыта.
- 1909 — Иосиф Туманов (дьиҥнээх араспаанньата — Туманишви́ли) — сэбиэскэй артыыс, тыйаатыр уонна маассабай туруоруу биллиилээх режиссера, уһуйааччы, ССРС народнай артыыһа (1964).
- 1915 — Гаврил Боескоров (06.06.1983 өлб.) — Кыыл Уолун, Ньукулай Ностуруруойап, Амма Аччыгыйын, Бүөтүр Тобуруокап айар үлэлэрин чинчийбит учуонай, билэлигия билимин хандьыдаата.
- 1923 — Игнатий Каратаев — саха тылын учуобунньуктарын ааптара, Аҕа дойду Улуу сэриитин кыттыылааҕа, педагогическай үлэ бэтэрээнэ, Саха АССР оскуолаларын үтүөлээх учуутала, РСФСР норуотун үөрэҕириитин туйгуна, педагогика билимин хандьыдаата, С. Новгородов аатынан бириэмийэ лауреата, Бүлүү улууһун ытык киһитэ.
Арассыыйа — Силиэстийэлиир кэмитиэт тэриллибит күнэ (2011)
Венесуэла — Учуутал күнэ
Ииндийэ — Аармыйа күнэ
Индонезия — Далайга дьуһуурустуба күнэ
Малави — Джон Чилембве күнэ
Нигерия — Сэбилэниилээх күүстэр күннэрэ
Хотугу Кэриэйэ — Кэриэй алпаабытын күнэ
Эгиипэт — Мас олордуу күнэ
