Kobylin

Kobylin
	miasto w gminie miejsko-wiejskiej
	Herb
Państwo	Polska
Województwo	wielkopolskie
Powiat	krotoszyński
Gmina	Kobylin
Prawa miejskie	przed 1303
Burmistrz	Tomasz Lesiński
Powierzchnia	4,87 km²
Wysokość	104 m n.p.m.
Populacja (30.06.2016); • liczba ludności; • gęstość	; 3288; 675,2 os./km²
Strefa numeracyjna	+48 65
Kod pocztowy	63-740
Tablice rejestracyjne	PKR
	Położenie na mapie gminy Kobylin Kobylin
	Położenie na mapie Polski Kobylin
	Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Kobylin
	Położenie na mapie powiatu krotoszyńskiego Kobylin
	51°42′58,14″N 17°13′36,05″E/51,716150 17,226681
TERC (TERYT)	3012024
SIMC	0954478
	Urząd miejskiRynek Marszałka J. Piłsudskiego 1; 63-740 Kobylin
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku
	Strona internetowa

Kobylin – miasto w woj. wielkopolskim, w powiecie krotoszyńskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Kobylin.

Według danych z 31 grudnia 2009 miasto miało 3130 mieszkańców^[2].

Prywatne miasto szlacheckie lokowane w 1303 roku położone było w XVI wieku w województwie kaliskim^[3].

Położenie

Położony jest nad strumieniem Radęca (dawniej Rzedziąca), u zbiegu linii kolejowych Krotoszyn-Leszno i Kobylin-Rawicz (nieczynna), przy drodze krajowej nr 36: Ostrów Wielkopolski-Krotoszyn-Rawicz-Lubin-Prochowice, około 16 km na zachód od Krotoszyna i około 45 km na zachód od Ostrowa. Historycznie leży w Wielkopolsce.

Historia

Z 1303 roku pochodzi pierwsza wzmianka o Kobylinie jako mieście. Data samej lokacji pozostaje nieznana, doszło do niej jednak z pewnością wskutek starań ówczesnego właściciela, wojewody kaliskiego, Mikołaja Przedpełkowica z rodu Łodziów - być może doszło do niej jeszcze za panowania Przemysła II^[4].

Pierwszą nazwą miasta była Wenecja. W przeszłości liczne jarmarki (do dziewięciu rocznie). Od 1456 roku w Kobylinie prowadzono szkołę przyklasztorną oo. Bernardynów. Jej absolwenci kierowali się zazwyczaj na studia do Krakowa. Byli wśród nich:

Maciej z Kobylina - nauczyciel Mikołaja Kopernika,
Piotr z Kobylina - profesor Uniwersytetu Krakowskiego, autor pierwszego znanego polskiego podręcznika, wydanego w 1541 roku O nauce ratowania położnic,
Andrzej Glaber - profesor Uniwersytetu Krakowskiego, lekarz.

W czasie wojny trzynastoletniej Kobylin wystawił w 1458 roku 10 pieszych na odsiecz oblężonej polskiej załogi Zamku w Malborku^[5].

W czasie zaboru pruskiego Kobylin należał do powiatu Krotoszyn (1793-1919)^[6]. Według spisu urzędowego z 1837 roku miasto liczyło 2 226 mieszkańców, którzy zamieszkiwali 261 dymów (domostw)^[6].

Podczas powstania wielkopolskiego mieszkańcy zorganizowali kompanię ochotniczą, która brała udział w walkach o Zduny i Rawicz. Podczas II wojny światowej w mieście i okolicy toczyły się zacięte boje. Kobylin został zajęty przez Armię Czerwoną 23 stycznia 1945 roku, ale już następnego dnia Wehrmacht ponownie zajął miasto na kilka godzin. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. leszczyńskiego.

Odnowienie dokumentu lokacyjnego dla Kobylina z 1303 r. (miejsce przechowywania: Archiwum Państwowe w Poznaniu).
Zygumnt II August zezwala miastu Kobylin pobierać opłaty, 1570 r. (miejsce przechowywania: Archiwum Państwowe w Poznaniu).
Stefan Batory potwierdza poprzednie przywileje Kobylina, 1578 r. (miejsce przechowywania: Archiwum Państwowe w Poznaniu).
Zygmunt III Waza potwierdza poprzednie przywileje Kobylina, 1589 r. (miejsce przechowywania: Archiwum Państwowe w Poznaniu).
Piotr Sienuta nadaje przywileje miastu Kobylinowi, 1622 (ze zbiorów Archiwum Państwowego w Poznaniu).
Dokument cechowy z Kobylina, 1639 (miejsce przechowywania: Archiwum Państwowe w Poznaniu).
August II nadaje miastu Kobylin prawo odbywania jarmarków, 1714 r. (miejsce przechowywania: Archiwum Państwowe w Poznaniu).

Demografia

Piramida wieku mieszkańców Kobylina w 2014 roku^[1].

Zabytki

ratusz miejski na Rynku, z herbem miasta nad wejściem,
zabytkowe domy,
wieża d. kościoła ewangelickiego wpisana do rejestru zabytków w 1969 roku^[7]
kościół parafialny pw. św. Stanisława - kościół późnogotycki wzniesiony w latach 1512 – 1518 i przebudowany w 1782 roku:
- w ołtarzu głównym kościoła mieści się renesansowy tryptyk z około 1518 roku. Wykonany w drewnie lipowym i malowany temperą przez mistrza Franciszka z Sierakowa. Tryptyk przedstawia legendę o św. Stanisławie biskupie męczenniku. Na lewym skrzydle ukazano kupno wsi od Piotrowina i świadczenie przed królem, w środku zabójstwo, a po prawej oskarżenie i poćwiartowanie zwłok biskupich. W środkowej części znajduje się także wizerunek klęczącego biskupa Jana Konarskiego z Kobylina, fundatora ołtarza,
- na wyposażeniu wczesnorenesansowa kropielnica z 1518 roku,
zespół klasztorny franciszkanów (OFM - Zakon Braci Mniejszych), pod wezwaniem Matki Bożej przy Żłóbku, którzy osiedlili się w Kobylinie w 1456 roku. Ufundowany przez Katarzynę, Wojciecha, Klimka i Mikołaja Kobylińskich, ówczesnych właścicieli miasta. Początkowo arcybiskup gnieźnieński Jan Sprowski był przeciwny tej fundacji, wyraził na nią zgodę dopiero w 1463 roku. Pierwsze budynki, zbudowane z drewna były usytuowane nad rzeką Rdęcą. Murowany gotycki kościół powstał pod koniec XV wieku. Najpierw zbudowano prezbiterium (które zachowało się do dziś), następnie powstał korpus kościoła (pod koniec XVI w.). W 1707 roku wojska rosyjskie walcząc przeciwko Szwedom zrabowali i spalili klasztor Benedyktynów. Klasztor odbudowano po zakończeniu działań wojennych, prace ukończono w 1720 roku. Świątynia jest budowlą wzniesioną z cegły, nawa główna została otynkowana, prezbiterium natomiast pozostało w stanie surowym. Od strony południowej do kościoła przylega klasztor, zbudowany w XVI wieku i rozbudowany w XVII i XVIII. To budynek w stylu barokowym, z cegły, otynkowany, jednopiętrowy, częściowo podpiwniczony. Składa się z trzech skrzydeł, otaczających prostokątny wirydarz. Czwarte skrzydło jest wydłużone w kierunku północnym. Zarówno kościół, jak i klasztor były wyposażone w cenne naczynia i liczne dzieła sztuki:
- na uwagę zasługuje kolekcja prowincjałów wielkopolskich, składająca się z ośmiu obrazów późnobarokowych z końca XVIII wieku. W kruchcie (przedsionku kościoła) znajdują się nagrobek Jana Konarskiego, kasztelana kaliskiego (rzeźba z czerwonego marmuru – postać rycerza w zbroi), drewniany krucyfiks i zabytkowe prowadzące do wnętrza kościoła dwuskrzydłowe, rzeźbione, drewniane drzwi z 1726 roku,
- w podziemiach kościoła pochowano m.in. Jana Konarskiego (1599); poetę i historyka Samuela ze Skrzypna Twardowskiego (1661); starostę bielskiego, ojca generała J.N. Umińskiego i dziadka błogosławionego Edmunda Bojanowskiego, Hilarego Umińskiego (1791),
- obok kościoła klasztornego znajdują się barokowa dzwonnica z pierwszej połowy XVIII wieku, drewniana, zbudowana według konstrukcji słupkowej oraz kapliczka (również z XVIII wieku), murowana i otynkowana. Znajdują się w niej dwie figurki gotyckie: Matki Bożej Bolesnej i Chrystusa Frasobliwego,
- cmentarz przykościelny.

Sport

KS Piast Kobylin, klub piłkarski założony w 1924 roku, grający w sezonie 2023/2024 w klasie A, gr. wielkopolskiej VIII^[8].
UKS " SAMSON " - sekcje zapasów-styl wolny oraz sumo, klub odnosi sukcesy na arenie krajowej oraz międzynarodowej.

Ludzie związani z Kobylinem‎ ‎

Z tym tematem związana jest kategoria: ‎‎Ludzie związani z Kobylinem‎.

Zobacz też

Przypisy

↑ ^a ^b Kobylin w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-12] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
↑ Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2009 r.). Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2010-06, s. 104. ISSN 1734-6118. [dostęp 2010-07-16].
↑ Zenon Guldon, Jacek Wijaczka, Skupiska i gminy żydowskie w Polsce do końca XVI wieku, w: Czasy Nowożytne, 21, 2008, s. 179.
↑ Zbyszko Górczak: Najstarsze lokacje miejskie w Wielkopolsce (do 1314 r.), Poznań 2002, s. 110.
↑ Kodex dyplomatyczny Wielkiej Polski; Codex diplomaticus Majoris Poloniae zawierający bulle papieżów, nadania książąt, przywileje miast, klasztorów i wsi, wraz z innemi podobnéj treści dyplomatami, tyczącemi się historyi téj prowincyi od roku 1136 do roku 1597; zebrany z materyałow przez Kaźmierza Raczyńskiego byłego Generała W. Polskiego i Marszałka nadwornego koronnego przysposobionych; wydany przez Edwarda Raczyńskiego, Poznań 1840, s. 182.
↑ ^a ^b Leon Plater: Opisanie historyczno-statystyczne Wielkiego Ksie̜ztwa Poznańskiego. Lipsk: Jan Nepomucen Bobrowicz, Ksie̜garnia Zagraniczna (Librairie Étrangère), 1846, s. 248.
↑ Rejestr zabytków. Woj. wielkopolskie - pow. chodzieski [online] [dostęp 2022-02-15] .
↑ Skarb - Piast Kobylin [online], www.90minut.pl [dostęp 2024-01-11] .

Linki zewnętrzne

Kobylin 3 (1), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 215 .

[populacja2016-1] Kobylin w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-12] , liczba ludności na podstawie danych GUS.

[2] Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2009 r.). Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2010-06, s. 104. ISSN 1734-6118. [dostęp 2010-07-16].

[3] Zenon Guldon, Jacek Wijaczka, Skupiska i gminy żydowskie w Polsce do końca XVI wieku, w: Czasy Nowożytne, 21, 2008, s. 179.

[4] Zbyszko Górczak: Najstarsze lokacje miejskie w Wielkopolsce (do 1314 r.), Poznań 2002, s. 110.

[5] Kodex dyplomatyczny Wielkiej Polski; Codex diplomaticus Majoris Poloniae zawierający bulle papieżów, nadania książąt, przywileje miast, klasztorów i wsi, wraz z innemi podobnéj treści dyplomatami, tyczącemi się historyi téj prowincyi od roku 1136 do roku 1597; zebrany z materyałow przez Kaźmierza Raczyńskiego byłego Generała W. Polskiego i Marszałka nadwornego koronnego przysposobionych; wydany przez Edwarda Raczyńskiego, Poznań 1840, s. 182.

[Bobrowicz-6] Leon Plater: Opisanie historyczno-statystyczne Wielkiego Ksie̜ztwa Poznańskiego. Lipsk: Jan Nepomucen Bobrowicz, Ksie̜garnia Zagraniczna (Librairie Étrangère), 1846, s. 248.

[7] Rejestr zabytków. Woj. wielkopolskie - pow. chodzieski [online] [dostęp 2022-02-15] .

[8] Skarb - Piast Kobylin [online], www.90minut.pl [dostęp 2024-01-11] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

Miasta na prawach powiatu	Kalisz Konin Leszno Poznań
Miasta powiatowe	Chodzież Czarnków Gniezno Gostyń Grodzisk Wielkopolski Jarocin Kępno Koło Kościan Krotoszyn Międzychód Nowy Tomyśl Oborniki Ostrów Wielkopolski Ostrzeszów Piła Pleszew Rawicz Słupca Szamotuły Śrem Środa Wielkopolska Turek Wągrowiec Wolsztyn Września Złotów
Miasta gminne	Bojanowo Borek Wielkopolski Budzyń Buk Chocz Czempiń Czerniejewo Dąbie Dobra Dobrzyca Dolsk Golina Gołańcz Grabów nad Prosną Jaraczewo Jastrowie Jutrosin Kaczory Kleczew Kłecko Kłodawa Kobylin Kostrzyn Koźmin Wielkopolski Koźminek Kórnik Krajenka Krobia Krzywiń Krzyż Wielkopolski Książ Wielkopolski Luboń Lwówek Łobżenica Margonin Miasteczko Krajeńskie Miejska Górka Mieścisko Miłosław Mikstat Mosina Murowana Goślina Nekla Nowe Skalmierzyce Obrzycko Odolanów Okonek Opalenica Opatówek Osieczna Ostroróg Pniewy Pobiedziska Pogorzela Poniec Przedecz Puszczykowo Pyzdry Rakoniewice Raszków Rogoźno Rychtal Rychwał Rydzyna Sieraków Skoki Sompolno Stawiszyn Stęszew Sulmierzyce Swarzędz Szamocin Ślesin Śmigiel Trzcianka Trzemeszno Tuliszków Ujście Wieleń Wielichowo Witkowo Wronki Wyrzysk Wysoka Zagórów Zbąszyń Zduny Żerków

Miasto	Kobylin
Wsie	Długołęka Fijałów Górka Kuklinów Łagiewniki Nepomucenów Raszewy Rębiechów Rojew Rzemiechów Smolice Sroki Starkówiec Stary Kobylin Starygród Targoszyce Wyganów Zalesie Małe Zalesie Wielkie Zdziętawy
Kolonia	Smolice-Kolonia
Osady	Berdychów Franków Lipówiec
Osady leśne	Biała Róża Kuklinów
Części wsi	Huby Marianów Stanisławów
Osada leśna wsi	Kuklinów

Miasta	Kobylin Koźmin Wielkopolski Krotoszyn Sulmierzyce Zduny
Gminy miejskie	Sulmierzyce
Gminy miejsko-wiejskie	Kobylin Koźmin Wielkopolski Krotoszyn Zduny
Gminy wiejskie	Rozdrażew

Przynależność wojewódzka	woj. poznańskie (II RP) (1919–39) woj. poznańskie (1945–75)
Miasta (1919–75)	Borek (← 1932–34 →) Dobrzyca (do 1934) Kobylin Koźmin (← od 1932) Krotoszyn Pogorzela (← od 1932) Sulmierzyce (← 1934–72 i od 1973) Zduny
Gminy wiejskie zbiorowe (1934–54 i 1973–75)	Dobrzyca (do 1954) Kobylin Koźmin Krotoszyn Ligota (do 1954) Pogorzela Rozdrażew Zduny
Gromady (1954–72)	Baszków (1954–59) Benice (1954–59) Biadki (1954–71) Borzęciczki (1954–59) Bułaków (1954–59) Dobrzyca (1954–55 →) Gorzupia (1954–59) Kobierno (1954–59) Kobylin (1954–72) Koźmin (1958–72) Koźmin-Zachód (1960–71) Koźminiec (1954–55 →) Kromolice (1954–59) Krotoszyn (1971–72) Krotoszyn-Południe (1960–71) Krotoszyn-Północ (1960–72) Krotoszyn Stary (1954–59) Kuklinów (1954–59) Ligota (1954–55 →) Lipowiec (1954–57) Lutogniew (1954–59) Mokronos (1954–59) Nowawieś (1954–61) Orpiszew (1954–71) Pogorzela (1954–72) Rozdrażew (1954–72) Smolice (← 1958) Sośnica (1954–55 →) Staniew (1954–57) Trzebin (1954–55 →) Trzemeszno (1954–58) Wałków (1954–59) Zalesie Wielkie (1954–59) Zduny (1954–72)