Еўра

Еўра
англ.: Euro грэч. Ευρώ
БанкнотаМанета
Коды і сімвалы
Коды ISO 4217	EUR
Сімвалы	€
Тэрыторыя абарачэння
Краіна-эмітэнт	Еўрапейскі Саюз
Афіцыйнае выкарыстанне	Еўрапейскі Саюз
Вытворныя і паралельныя адзінкі
Дробныя	еўрацэнт (1⁄100)
Манеты і банкноты ў абарачэнні
Манеты	1, 2, 5, 10, 20, 50 cent, €1, €2
Банкноты	€5, €10, €20, €50, €100, €200, €500
Уведзена	1 студзеня 2002
Валюта-папярэднік	Austrian schilling[d], Belgian franc[d], Cypriot pound[d], Нідэрландскі гульдэн[d], Эстонская крона, Finnish markka[d], Французскі франк, нямецкая марка, Грэчаская драхма, Ірландскі фунт, Italian lira[d], Латвійскі лат, Літ, Luxembourg franc[d], Maltese lira[d], Monegasque franc[d], Portuguese escudo[d], Sammarinese lira[d], Славацкая крона, Slovenian tolar[d], песета, Ватыканская ліра, ЭКЮ і Куна
Эмісія і выраб монет і банкнот
Эмісійны цэнтр (рэгулятар)	Еўрапейскі цэнтральны банк
Курсы на 26 лістапада 2024 года
1 USD	0,9504 €
1 EUR	1 €
1 RUB	0,009046 €
1 GBP	1,196 €
1 JPY	0,006183 €
1 BYN	0,2685 €
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Е́ўра — афіцыйная валюта шэрага еўрапейскіх краін. Сімвал валюты: €, банкаўскі код: EUR. 1 еўра складаецца са 100 еўрацэнтаў. Валюта кіруецца і адмініструецца Еўрапейскім цэнтральным банкам (ЕЦБ) і Еўрапейскай сістэмай цэнтральных банкаў (ЕСЦБ).

Еўра быў уведзены ў безнаяўнае абарачэнне 1 студзеня 1999 года, а 1 студзеня 2002 года былі ўведзены ў наяўнае абарачэнне банкноты і манеты. Еўра замяніў у суадносінах 1:1 еўрапейскую валютную адзінку (ЭКЮ), якая выкарыстоўвалася ў еўрапейскай валютнай сістэме з 1979 па 1998 год.

Еўра кіруецца Еўрапейскай сістэмай цэнтральных банкаў (ЕСЦБ) на чале з Еўрапейскім цэнтральным банкам (ЕЦБ), размешчаным у Франкфурце-на-Майне (Германія). У ЕСЦБ, акрамя ЕЦБ, уваходзяць нацыянальныя цэнтральныя банкі ўсіх дзяржаў-членаў ЕС, незалежна ад таго, ці прынялі яны еўра ў якасці нацыянальнай валюты. ЕЦБ належыць выключнае права вызначаць грашова-крэдытную палітыку ў еўразоне. ЕСЦБ займаецца друкаваннем банкнот і чаканкай манет, размеркаваннем наяўных грошай па краінах еўразоны, а таксама забяспечвае функцыянаванне плацежных сістэм у еўразоне.

Усе члены Еўрасаюза маюць права ўвайсці ў еўразону, калі яны задавальняюць вызначаным патрабаванням да крэдытна-грашовай палітыцы, а для ўсіх новых членаў Еўрасаюза абавязак раней ці пазней перайсці на Еўра з’яўляецца абавязковай умовай уступлення.

Назва

Лацініцай назва валюты запісваецца як Euro (з вялікай ці маленькай літары — па-рознаму ў розных мовах), па-літоўску — euras, па-латышску — eiro, па-грэчаску — ευρώ. Кірылічнае напісанне ў балгарскай, македонскай, рускай і сербскай мовах — евро, у Чарнагорыі ўжываецца варыянт еуро, у беларускай мове — еўра, ва ўкраінскай — євро. На банкнотах назва валюты напісана вялікімі лацінскімі і грэчаскімі літарамі. Назва чытаецца ў адпаведнасці з арфаграфіяй канкрэтных моў, звычайна на ўзор таго, як вымаўляецца ў гэтай мове слова Еўропа: па-французску прыкладна ёро́, па-нямецку — о́йро, па-іспанску — э́уро, па-англійску — ю́ро і г. д.

Гісторыя

Еўра для безнаяўных разлікаў быў уведзены ў 1999 годзе. 1 студзеня 2002 года з’явіліся банкноты і манеты. Наяўныя еўра замянілі нацыянальныя валюты 19 з 28 краін Еўрапейскага саюза.

У Швецыі і Даніі прайшлі рэферэндумы, на якіх большасць выказалася супраць прыняцця еўра. Вялікабрытанія таксама вырашыла не замяняць нацыянальную валюту. Латвія і Літва планавалі перайсці на еўра ў 2009 годзе, але з прычыны эканамічнага крызісу гэты пераход прыйшлося адкласці. У адрозненне ад Літвы і Латвіі, Эстонія змагла споўніць усе крытэрыі, неабходныя для пераходу на еўра, да 2011 года, і 12 мая 2010 года Еўракамісія выступіла з афіцыйнай прапановай аб далучэнні гэтай краіны да еўразоны 1-га студзеня 2011 года, што Эстонія і зрабіла. З 1 студзеня 2014 года да еўразоны далучылася Латвія, 1 студзеня 2015 года — Літва, а 1 студзеня 2023 года — Харватыя.

Манеты і банкноты

Манеты і банкноты еўра

Еўра складаецца са 100 цэнтаў (еўрацэнтаў). Усе манеты еўра, у тым ліку памятныя манеты вартасцю 2 еўра, маюць адзін агульны бок, на якім пазначана вартасць манеты на фоне схематычнай карты Еўропы. З другога, «нацыянальнага», боку знаходзіцца выява, абраная той краінай, дзе адчаканена манета. Усе манеты могуць выкарыстоўвацца ва ўсіх краінах, у якіх еўра з’яўляецца афіцыйнай валютай.

Выпускаюцца манеты еўра вартасцю 2 €, 1 €, 0,50 €, 0,20 €, 0,10 €, 0,05 €, 0,02 € и 0,01 €.

Усе банкноты еўра маюць агульны дызайн для кожнай вартасці на абодвух баках ва ўсіх краінах. Выпускаюцца банкноты вартасцю 500 €, 200 €, 100 €, 50 €, 20 €, 10 € и 5 €. Некаторыя банкноты вялікай вартасці, такія, як 500 € и 200 €, не выпускаюцца ў некаторых краінах, але ўсюды з’яўляюцца законным плацежным сродкам.

Вартасць	Памеры Вес	Стыль	Эпоха	Размяшчэнне кода	Асноўны колер
5 еўра	120 × 62 мм 0,63 г	Антычнасць / Класіка	Да XI стагоддзя	злева ля краю малюнка	серы
10 еўра	127 × 67 мм 0,72 г	Раманскі	XI—XII стагоддзі	зорачка на «8 гадзін»	чырвоны
20 еўра	133 × 72 мм 0,81 г	Готыка	XIII—XIV стагоддзі	зорачка на «9 гадзін»	сіні
50 еўра	140 × 77 мм 0,92 г	Рэнесанс	XV—XVI стагоддзі	справа ля краю малюнка	аранжавы
100 еўра	147 × 82 мм 1,02 г	Барока і ракако	XVII—XVIII стагоддзі	справа ад зорачкі на «9 гадзін»	зялёны
200 еўра	153 × 82 мм 1,07 г	Індустрыяльная эра / Жалеза і шкло	XIX стагоддзе	справа ад зорачкі на «8 гадзін»	жоўта-карычневы
500 еўра	160 × 82 мм 1,12 г	Сучаснасць	XX—XXI стагоддзі	зорачка на «9 гадзін»	ліловы

Еўразона

Асноўны артыкул: Еўразона

Еўразона — гэта тэрыторыя, на якой еўра з’яўляецца афіцыйным плацежным сродкам. На 2023 год у еўразону ўваходзяць Аўстрыя, Бельгія, Германія, Грэцыя, Ірландыя, Іспанія, Італія, Кіпр, Латвія, Літва, Люксембург, Мальта, Нідэрланды, Партугалія, Славакія, Славенія, Фінляндыя, Францыя, Харватыя і Эстонія.

Спасылкі

• ECB: European Central Bank home page (англ.) Афіцыйны сайт Еўрапейскага цэнтральнага банка
• Europedia: Guide to European policies and legislation Архівавана 16 кастрычніка 2018. (англ.) Еўрапедыя: праваднік у еўрапейскія прынцыпы і заканадаўства
• Еўра — банкноты і гісторыя (англ.) (ням.)