Алоэ
| Алоэ | ||||||||||||||
 Алоэ дрэвападобнае (Aloe arborescens) | ||||||||||||||
| Навуковая класіфікацыя | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||||||||||
| Міжнародная навуковая назва | ||||||||||||||
|
Aloe L., 1753 | ||||||||||||||
| Сінонімы | ||||||||||||||
| Тыпавы від | ||||||||||||||
|
Aloë perfoliata L., 1753
| ||||||||||||||
| ||||||||||||||
Алоэ, Альяс (Aloe) — род сукулентных раслін сямейства асфадзелавых. Віды — шматгадовыя травяністыя расліны з доўгім гладкім мясістым лісцем, пакрытым па краі шыпамі. Кветкі чырвоныя або жоўтыя, сабраныя ў верхавую гронку. Назва роду ў перакладзе з арабскай мовы горкі.
Апісанне
[правіць | правіць зыходнік]Вядома каля 400 відаў. Найбольш вядомыя — алоэ дрэвападобнае (Aloe arborescens)[3] і алоэ вера (Aloe vera), якое ўваходзіць у склад шматлікіх лекавых і касметычных прэпаратаў. Знешні выгляд алоэ вельмі разнастайны — сярод іх ёсць дрэвападобныя формы і ліяны; а таксама гіганцкія і мініяцюрныя расліны.
Сцябло прамастойнае, галінастае. Лісце сакаўное, мясістае, шаравата-зялёнае з васкавым налётам, зубчастае па краях, мае гліказід алаін. Кветкі трубчастыя, чырвона-аранжавыя, сабраныя ў гронку. Плод — сухая трохгнёздавая каробачка. На ніжняй частцы сцёблаў штогод утвараюцца бакавыя парасткі («дзеткі»), якія таксама выкарыстоўваюцца для размнажэння.
Распаўсюджанне
[правіць | правіць зыходнік]Гістарычная «радзіма» алоэ — засушлівыя вобласці Афрыкі, Мадагаскара, Макаранезіі і поўдзень Аравійскага паўвострава. Але дзякуючы дэкаратыўным і лекавым ўласцівасцям, а таксама параўнальна лёгкаму і хуткаму прыстасаванню, шматлікія віды алоэ былі натуралізаваныя ў краінах Міжземнамор’я, Індыі, Мексіцы, на Кубе. Алоэ было завезена іспанцамі ў Еўропу, адкуль распаўсюдзілася на востраў Барбадос і ў шматлікія краіны Паўднёва-усходняй Азіі. Некаторыя віды вырошчвалі ў Закаўказзі як лекавыя расліны. На Беларусі культывуюць у пакоях, аранжарэях, дзе расліна квітнее вельмі рэдка і дасягае вышыні не больш за 70 см.
Некаторыя віды
[правіць | правіць зыходнік]- Aloe arborescens — Алоэ дрэвападобнае
- Aloe aristata — Алоэ асцюковае
- Aloe saponaria — Алоэ мыльнае
- Aloe striata — Алоэ паласатае
- Aloe variegata — Алоэ стракатае
Выкарыстанне
[правіць | правіць зыходнік]Высушаны сок з лісця некаторых відаў алоэ (сабур) ужываюць пераважна ў ветэрынарыі як слабіцельны і жаўцягонны сродак, мясцова — для дэзінфекцыі і паскарэння эпітэлізацыі[4]. У некаторых выпадках сок з лісця алоэ можа выклікаць дэрматыты[5]
Зноскі
- ↑ Ужываецца таксама назва Пакрытанасенныя.
- ↑ Пра ўмоўнасць аднясення апісванай у гэтым артыкуле групы раслін да класа аднадольных гл. раздзел «Сістэмы APG» артыкула «Аднадольныя».
- ↑ Назва паводле Я. П. Шмярко, І. П. Мазан. Лекавыя расліны ў комплексным лячэнні. — Мн: Навука і тэхніка, 1989. — С. 388. — 399 с. — ISBN 5-343-00120-3.
- ↑ Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 14: Рэле — Слаявіна / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 14. — 512 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0238-5 (т. 14).
- ↑ Бесараб С. В. АЛОЭ или Разрушаем иллюзии детства // Хабр — habr.com, 14 октября 2021, 00:52
Літаратура
[правіць | правіць зыходнік]- Богдан Н. Алоэ // Энцыклапедыя прыроды Беларусі. У 5-і т. Т. 1. Ааліты — Гасцінец / Рэдкал. І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ імя Петруся Броўкі, 1983. — 575 с., іл. — 10 000 экз.
Спасылкі
[правіць | правіць зыходнік]- Алоэ: інфармацыя пра таксон у праекце «Плантариум» (вызначальнік раслін і ілюстраваны атлас відаў). (руск.)
Слоўнікі і энцыклапедыі | Біблейская · Вялікая каталанская · Вялікая нарвежская · Вялікая расійская (навукова-адукацыйны партал) · Вялікая савецкая (1 выд.) · Бракгаўза і Эфрона · Бракгаўза і Эфрона · Яўрэйская Бракгаўза і Эфрона · Малы Бракгаўза і Эфрона · Энцыклапедычны лексікон · Britannica (11-th) · Britannica (онлайн) · Brockhaus · Pauly-Wissowa |
|---|---|
| Таксанамія | APNI · EOL · GBIF · iNaturalist · IPNI · IRMNG · ITIS TSN · NCBI · POWO · Plantarium · Tropicos · WFO · Флора Кітая |
| Нарматыўны кантроль |
