Gaan na inhoud

Hondagtiges

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Weergawe deur Oesjaar (besprekings | bydraes) op 20:51, 18 Julie 2024 (→Indeling en bou: Ai OCR!)
(verskil) ← Ouer weergawe | bekyk huidige weergawe (verskil) | Nuwer weergawe → (verskil)

Hondagtiges[1]
Tydperk: 39.75–0 m. jaar gelede
Late Eoseen – Onlangs
Verskeie Hondagtiges
Wetenskaplike klassifikasie
Koninkryk:
Animalia
Filum:
Chordata
Klas:
Mammalia
Orde:
Carnivora
Suborde:
Caniformia
Familie:
Canidae

Genera en spesies

Sien teks

Hondagtiges (Canidae) is 'n familie soogdiere wat tot die orde roofdiere (Carnivora) behoort. Daar is ongeveer 35 spesies Hondagtiges, wat die vosse, wolwe en jakkalse insluit.

Hondagtiges (familie Canidae) is roofdiere met 'n uitstekend ontwikkelde reuk- en gehoorsin. Wat liggaamsbou betref, lyk hulle baie na 'n ander groep roofdiere, die bere. Hondagtiges maak staat op hul uithouvermoë eerder as vaart wanneer hulle jag. Daar word tans drie subfamilies onderskei: die bakoorjakkalse (subfamilie Otocyoninae), met net een genus en een spesie; die boshonde (subfamilie Simocyoninae), en die ware of egte Hondagtiges (subfamilie Caninae). Hondagtiges word hoofsaaklik op grond van uiterlike kenmerke in twee groepe verdeel, naamlik wolwe en vosse (jakkalse).

Indeling en bou

[wysig | wysig bron]

Die Hondagtiges vorm 'n besonder homogene groep roofdiere. Hoewel geen eenstemmigheid nog oor die indeling bereik is nie, word die Hondagtiges gewoonlik in drie afsonderlike subfamilies ingedeel. Die bakoor- of silwerjakkals (Otocyon megalotis) word op grond van die aard van sy gebit as 'n selfstandige subfamilie beskou (Otocyoninae). Die dier kom in Oos- en Suid-Afrika voor: Sy groot ore is 'n aanpassing by die woestynklimaat.

Die groot, goed beaarde ooroppervlak bevorder die verwerking van oortollige hitte. Die bakoorjakkals is 'n inseketer en sy gebit lyk meer na dié van 'n inseketer as dié van 'n roofdier. Hy het baie (40 tot 46), maar relatief klein tande. Die tweede subfamilie is dié van die boshonde (Simocyoninae). Die Indiese wildehond (genus Cuon), die wildehond (genus Lycaon) en die egte boshond (genus Speothos) is deel van die subfamilie.

'n Verdere elf genera maak die subfamilie Caninae, die egte Hondagtiges, uit. Alle Hondagtiges het lang koppe en rompe en lang, wollerige sterte; die naels aan die pote kan nie ingetrek word nie en hulle het vier skeurtande, wat by die meeste spesies baie groot is. Die reuk- en gehoorsintuie van die Hondagtiges is baie goed ontwikkel. Die diere is redelik vinnig, maar die welslae van 'n jagtog hang af van die dier se uithouvermoë: die prooi word na 'n uitputtende jagtog platgetrek, maar daar word nooit voluit gehardloop nie.

Die liggaamsbou van die Hondagtiges kan met die van bere vergelyk word: daar is geen groot verskille tussen die twee groepe roofdiere nie. Hondagtiges word gewoonlik verdeel in wolwe en jakkalse. Jakkalse het meestal langer snoete en relatief lang sterte en hulle jag ook nie so veel in groepsverband as wolwe nie. Andersins berus die indeling meer op uiterlike kenmerke as op verwantskap. Die willekeurigheid van die indeling is duidelik merkbaar in 'n benaming soos weerwolf vir ʼn dier wat uiterlik soos 'n jakkals lyk en ook as 'n maanhaarjakkals bekend staan.

Lewenswyse en verspreiding

[wysig | wysig bron]

Die Hondagtiges kom oor die hele wêreld voor, met uitsondering van Madagaskar en Nieu-Seeland; die dingo of Australiese wildehond (Canis dingo) is na die land ingevoer. Die diere grawe gate waarin die kleintjies, wat na ʼn draagtyd van ongeveer twee maande gebore word, grootgemaak word. Alle Hondagtiges jag nie op dieselfde manier nie. Daar is verskeie graadverskille tussen die jagmetodes van byvoorbeeld die Europese jakkals (genus Vulpes), wat sy prooi snags alleen bekruip, en die jagmetodes van wolwe en hiënas, wat in groepe jag.

Die metode om in groot groepe te jag, is waarskynlik 'n verskynsel wat weens die voedselskaarste ontstaan het eerder as wat dit 'n natuurlike verskynsel is. Wolwe jag meestal in groepe van 6, maar groter troppe is 'n uitsondering. Die Kaapse wildehond (Lycaon pictus) leef gewoonlik in groepe van 10 tot 12. Anders as by wolwe, waar daar wel 'n sosiale rangorde voorkom, is daar by die wildehond geen rangverskil tussen die volwasse diere in die groep nie. 'n Ander kenmerkende verskynsel by die wildehond is die georganiseerde wyse waarop die jonges opgepas word: wanneer daar gejag word (twee maal per dag) bly 'n paar volwasse diere agter om die kleintjies te versorg. Navorsing het getoon dat die wildehond se jagmetode 'n perfekte voorbeeld van samewerking is.

Elke lid van die jagspan kry 'n beurt om die prooi aan te jaag. Die voorloper word tel kens deur 'n ander dier afgelos, terwyl die ander kortpad neem om hul kragte te spaar. Skape en bokke is gunsteling-prooidiere. In teenstelling met wolwe en wildehonde, wat hoofsaaklik bedags jag, jag die boshond (Speothos venaticus) by voorkeur in die nag. Hulle jag in groot troppe, terwyl die ander nagdiere onder die Hondagtiges almal alleen of hoogstens in pare jag.

Honde van die Ou Wêreld

[wysig | wysig bron]

Die klein poolvos (Afopex Jagopus) leef in die toendras van Eurasië en Noord-Amerika. Sy dik, gelerige pels word in die winter spierwit. In die somer leef hy van lemmings, voëls en voëleiertjies. In die winter teer hy op die voorraad wat hy gedurende die somer opgebou het, of hy agtervolg die ysbere om die oorskiet van hul maaltye te vreet. Die pels (bont) van die blouvos, 'n kleurvariëteit van die poolvos, is een van die mees gesogte pelse. In Kanada is die variëteit baie skaars, maar in die weste van Groenland is ongeveer die helfte van die vosbevolking blou en op die Pribilof-Eilande kom uitsluitlik blouvosse voor.

Die ander variëteit, die witvos, het gedurende die winter heeltemal 'n wit pels terwyl die punt van die stert swart is. Naas die wolwe, die prêriewolwe en die afstammelinge van die wolf, die huishond, behoort die vier jakkalsspesies ook tot die genus Canis. Ondanks hulle slegte reputasie as aasvreters jag die jakkals tog dikwels, of alleen, of in pare. Daar word veral op gaselle jag gemaak. Die goudjakkals (Canis aureus) kom veral in Noord-Afrika en Suid-Asië, tot in Birma, voor.

Noordwaarts kom hulle tot in Hongarye en die Balkan voor, en weswaarts word die jakkals tot in Senegal aangetref. Die rooijakkals (Canis mesomefas) kom in Oos- en Suid-Afrika voor, asook die grysjakkals (Canis adustus), waarvan 'n subspesie ook in Wes-Afrika voorkom. Die Abessynse wolf (Canis simensis) word in die ooste van Afrika aangetref. Die belangrikste verskille tussen die spesies is die patroon en kleur van die flanke en sterte. In die laaste paar dekades het die getal jakkalse aansienlik afgeneem.

Die kleinste van die Hondagtiges, die fennek (Fennecus zerda), behoort tot die genus Fennecus. Die jakkalsie is gelerig van kleur en word van 35 tot 40 cm groot. Net soos by die bakoorjakkals is die fennek se ore geweldig groot in verhouding tot sy liggaam. Sy ore is ook aangepas by die woestynklimaat. Die fennek kom in die woestyne van Noord-Afrika en die Arabiese skiereiland voor. Die wasbeerhond (Nyctereutes procyonoides) uit Noord-China en Japan het 'n bonkige liggaamsbou en 'n lang pluimstert. Sy naam kom van die maskeragtige patrone op sy gesig. Hy is vanuit sy oorspronklike verspreidingsgebied na Rusland en Skandinawië ingevoer omdat sy grysbruin tot bruinswart pels 'n gesogte artikel vir pelsjagters geword het. Die dier het hom egter goed gehandhaaf en kom vandag selfs in Wes-Duitsland voor. Die Falkland-vos of Antarktiese wolf (Dusicyon australis) het jag gemaak op ingevoerde skape op die Falklandeilande en is in 1876 heeltemal uitgeroei.

Wildehonde (genus Lycaon) kom in Afrika suid van die Sahara voor. Die dier se naam, wat letterlik "geverfde wolfhond" beteken, is afgelei van sy bont pels. Die Asiatiese rooihond (genus Cuon) swerf in groot troppe deur Suid- en Oos-Asië en Siberië. Drie spesies word onderskei: die Siberiese wildehond (Cuon alpinus), die Indiese wildehond (Cuon drukhunensis) en die Maleisiese rooihond of adjak (Cuon javanicus). Hulle getalle daal vinnig.

Honde van die Nuwe Wêreld

[wysig | wysig bron]

Oor die sewe Suid-Amerikaanse honde is baie min bekend. Tot die familie van die boshonde behoort onder meer die kortoorjakkals (Atelocynus microtis), 'n rooi-swart jakkals met kort pote en hoektande wat ver by sy bek uitsteek. Die dier woon in die oerwoude van die Amasonegebied en die aangrensende riviernetwerk. Die "zorro de monte" of savanne-vos (Cerdocyon thous) kom in die woude van Sentraal- en noordelike Suid-Amerika voor. Die azara-vos (Dusicyon azarae) kom in Argentinië en Paraguay voor en leef hoofsaaklik van insekte en klein gewerwelde diere. Hy is ook versot op suikerriet. Die colpeo, ook die Andesjakkals of jakkals van Magellaan (Cerdocyon magellanicus), kom in Patagonië voor.

Die Falklandvos was waarskynlik verwant aan die colpeo. Die maanhaarwolf (Chrysocyon brachyurus) se kop en romp is 1,28 m lank, en sy pels is geel-rooi van kleur, maar hy het swart pote en 'n swart stertpunt. Sy agterpote is ʼn bietjie langer as sy voorpote. Die jakkals kom in die savannas van Suid-Brasilië, Paraguay en Noord-Argentinië voor, waar hy jag maak op pacas en agoeti's. Die voortbestaan van die maanhaarwolf word bedreig omdat die plaaslike bevolking op hom jag maak. Die boshond (Speothos venaticus) is ʼn oranje-bruin hond wat bale soos ʼn jakkals lyk. Hy is ongeveer 30 cm hoog, en kom in die oerwoude van Panama en Suid-Brasilië voor. Die Indiane hou hom as huisdier aan.

Taksonomie

[wysig | wysig bron]

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ Wozencraft, W. Christopher (16 November 2005). "Order Carnivora (pp. 532-628)". In Wilson, Don E.; Reeder, DeeAnn M. (reds.). Mammal Species of the World: A Taxonomic and Geographic Reference] (3de uitg.). Baltimore: Johns Hopkins University Press, 2 vols. (2142 pp.). ISBN 978-0-8018-8221-0. OCLC 62265494.

Bron

[wysig | wysig bron]

Eksterne skakels

[wysig | wysig bron]
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Hondagtiges&oldid=2685685"