Markt biobased bouwmaterialen in ontwikkeling

Biobased bouwmaterialen

Het is een flinke uitdaging om de klimaatdoelstellingen voor een duurzame gebouwde omgeving te halen. Het gebruik van biobased bouwmaterialen
en  -systemen is een van de oplossingen die kunnen bijdragen. Biobased materialen vinden hun oorsprong in de natuur. Het zijn materialen die gemaakt zijn van hernieuwbare grondstoffen zoals hout, vlas en stro. Biobased materialen groeien op korte termijn terug en zijn opnieuw te gebruiken in hun oorspronkelijke vorm, maar ook recyclebaar voor een ander doel of composteerbaar.

Houten gebouwen

De reden dat biobased materialen steeds vaker worden ingezet in plaats van staal of beton, is de komst van dragende elementen zoals ‘cross laminated timber’ (CLT). Dat zorgt voor een belangrijke ontwikkeling in een markt die zich tot nu toe vooral richtte op houtskeletbouw, kozijnen, deuren en daken. De eerste pioniers leveren inmiddels hun houten gebouwen op in Nederland.

Onzekerheden wegnemen

Ondanks de potentie is er nog veel onzekerheid bij marktpartijen en daardoor blijven de investeringen achter. Samen met partners doen we daarom onderzoek naar het optimaliseren van bouwelementen voor gebouwen die deels of volledig van hout worden gemaakt. Ook zijn verdere kennisontwikkeling en innovatie nodig om de kostprijs van biobased bouwmaterialen te verlagen en de circulaire potentie te versterken. Dit zal bovendien onzekerheden wegnemen. Zo kan er opgeschaald worden en kan biobased bouwen optimaal worden benut.

Onderzoeksprogramma 'Emissieloos Bouwen'

Binnen het onderzoeksprogramma ‘Emissieloos Bouwen’ werken we samen met marktpartijen aan diverse onderzoeksprojecten rondom hout en andere biobased bouwmaterialen. We richten ons daarbij op de volgende 3 onderdelen:

• bouwkundige innovaties (bouwmateriaal, bouwsystemen en kostprijs)
• het verbeteren van rekenmethoden met betrekking tot duurzaamheid
• industrialisatie en prefabricage voor opschaling

Het programma draagt daarmee bij aan de onderliggende doelstellingen van het cluster Bouwinnovatie, namelijk het verbeteren, versnellen en verduurzamen van de bouwsector in Nederland.

Bouwkundige innovaties

Voor bouwkundige innovaties werken we samen met aannemers, leveranciers, architecten en ingenieurs in projecten rondom 3 onderwerpen:

• Optimalisaties van CLT-achtige producten via materiaalonderzoek (bijvoorbeeld het toepassen van zachtere houtsoorten en afvalhout in CLT), lijmverbindingen en de geometrie van de elementen.
• Het ontwikkelen van houten en hybride gebouwelementen zoals vloeren, wanden en verbindingen die geoptimaliseerd zijn voor eisen rondom akoestiek, brand, vocht, trillingen, draagvermogen, druksterkte, duurzaamheid en prijs.
• Circulair ontwerpen.

We werken aan deze onderwerpen in ons moderne Bouwlab in Delft. Dit lab is volledig ingericht om de bovenstaande projecten te ondersteunen. Daarnaast worden er testen en proeven gedaan in fieldlabs, zoals de Green Village, en in bouwprojecten.

Voor- en nadelen van hout als bouwmateriaal

Hout heeft het grote voordeel dat het uit een hernieuwbare bron komt. Bij duurzaam beheer zijn bossen een onuitputtelijke bron. Dit voordeel ten opzichte van andere materialen wordt alleen onvoldoende gewaardeerd in de huidige duurzaamheidsystematieken. Dat geldt ook voor de tijdelijke CO2-opslagcapaciteit. Maar ook nadelen van hout, zoals het grondgebruik, worden niet meegenomen in de berekeningen. Onafhankelijkheid ontbreekt vaak nog in de maatschappelijke discussie. We proberen dit samen met andere onderzoekinstellingen te doorbreken.

Eerlijke vergelijking

We willen ervoor zorgen dat biobased materialen en andere materialen op een eerlijkere, wetenschappelijk onderbouwde wijze, met elkaar kunnen worden vergeleken. Daarom onderzoeken we verbeterde rekenmethoden. Daarin worden biobased materialen op een eerlijkere manier meegenomen in de milieuprestatie rekenmethoden, zoals de Milieu Prestatieberekening voor Gebouwen (MPG).

Prefabricage en industrialisatie

Omdat biobased materialen licht en goed bewerkbaar zijn, lenen ze zich goed voor prefabricage. Daarbij worden elementen in de fabriek gemaakt en op de bouwplaats in elkaar gezet. We ondersteunen bedrijven bij het industrialiseren van de bedrijfsprocessen via platformtechnologie, maar ook het optimaliseren van bouwsystemen en bewerkingsprocessen. Vergaande industrialisatie van de bouw is een belangrijke voorwaarde om aan de grote bouwvraag in Nederland te kunnen voldoen. Biobased materialen kunnen hier een belangrijke rol in spelen.