Tuliszków (gmina)

Tuliszków
	gmina miejsko-wiejska
	Herb
Państwo	Polska
Województwo	wielkopolskie
Powiat	turecki
TERC	3027073
Burmistrz	Ewelina Piwońska-Kubiak
Powierzchnia	149,44 km²
Populacja (30.06.2016); • liczba ludności	; 10 678
• gęstość	71,3 os./km²
Nr kierunkowy	63
Tablice rejestracyjne	PTU
	Adres urzędu:pl.Powstańców Styczniowych 1; 62-740 Tuliszków
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba sołectw	15
Liczba miejscowości	23
	Położenie na mapie powiatu;
	52°04′00″N 18°17′00″E/52,066667 18,283333
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa
	Biuletyn Informacji Publicznej

Tuliszków – gmina miejsko-wiejska w województwie wielkopolskim, w powiecie tureckim. W latach 1975–1998 gmina położona była w województwie konińskim.

Sieć osadniczą gminy tworzy 15 wsi sołeckich. Siedzibą gminy jest Tuliszków (dawniej Zadworna)^[3].

Według danych z 30 czerwca 2010^[4] gminę zamieszkiwały 10 504 osoby. Natomiast według danych z 31 grudnia 2017 roku^[5] gminę zamieszkiwały 10 654 osoby.

Według danych z 31 grudnia 2019 roku^[6] gminę zamieszkiwało 10 537 osób.

Za Królestwa Polskiego gmina Tuliszków należała do powiatu konińskiego w guberni kaliskiej. 19 maja^?/31 maja 1870 do gminy przyłączono pozbawiony praw miejskich Tuliszków^[7]. Gminą miejską Tuliszków stał się ponownie 7 lutego 1919 roku^[8].

W 1927 roku pisarzem gminnym był Roman Nowaczyk, w 1928 roku został odznaczony Brązowym Krzyżem Zasługi za „zasługi w pracy społecznej i samorządowej”^[9].

Położenie

Gmina Tuliszków znajduje się we wschodniej części województwa wielkopolskiego, w północno-zachodniej części powiatu tureckiego, na południe od Konina.

Graniczy z gminami:

od północy – Krzymów i Stare Miasto
od wschodu – Turek i Władysławów
od zachodu – Rychwał
od południa – Malanów
od południowego zachodu – Mycielin

Północno-zachodnia granica gminy stanowi granicę powiatu.

Gospodarka przestrzenna

Powierzchnia gminy wynosi 149,44 km², w tym^[10]:

użytki rolne 67,6%
użytki leśne 29,1%,
grunty zabudowane i zurbanizowane 2,5%
nieużytki 0,7%.

Struktura powierzchni wskazuje na rolniczy charakter gminy, prawie 68% jej powierzchni stanowią użytki rolne, z których prawie 70% wykorzystywana jest jako grunty orne, 22,5% łąki i pastwiska, a ok. 6% sady.

Stopień zalesienia gminy jest powyżej średniej dla województwa (25,3%) i nieznacznie poniżej średniej dla Polski (29,2%).

Gmina stanowi 16,08% powierzchni powiatu.

Środowisko przyrodnicze

Rzeźba terenu

Rzeźba powierzchni terenu gminy jest stosunkowo zróżnicowana. Charakterystyczne są izolowane pagóry zlodowacenia środkowopolskiego, porozdzielane szerokimi dolinami rzecznymi o płaskim, zazwyczaj podmokłym dnie. Dość liczne są utrwalone wydmy poprzeczne (na południowy zachód od Tuliszkowa) oraz wielki wał wydmowy, utworzony przez utrwalone wydmy paraboliczne, długości 6–7 m i spadkach dochodzących do 30%. Na terenach występowania pagórów spadki wynoszą 5–20%, a wysokości względne bardziej zróżnicowane. Najniżej położony punkt znajduje się w pobliżu północno-zachodniej granicy gminy, na brzegu rzeki Powy. Jego wysokość bezwzględna wynosi 98,2 m n.p.m. Najwyżej położony punkt, ok. 171 m n.p.m., znajduje się na południowej granicy gminy^[10].

Wody powierzchniowe i podziemne

Obszar gminy usytuowany jest w zlewni Warty, odwadniany jest przez jej lewe dopływy Powę i kanał Topiec. Na terenie gminy brak jest większych, naturalnych zbiorników wodnych, występują jedynie niewielkie stawy naturalne oraz większe, utworzone wskutek spiętrzenia wód Powy, Pokrzywnicy i Topca^[10].

Gleby

Gmina posiada niekorzystne warunki gospodarowania. Brak jest gruntów klas I i II, grunty III klasy zajmują ok. 6%, a klasy IV niecałe 10% ogólnej powierzchni. Prawie połowę gruntów stanowi klasa najmniej żyzna VI, a wraz z klasą VIz – zajmują 54% powierzchni gminy^[10].

Klimat

Klimat gminy charakteryzuje się częstszym niż na terenach pozostałych występowaniem dni słonecznych lub z małym zachmurzeniem (41,8 dni w roku) oraz dni z przymrozkami – 78 razy w roku. Występuje względnie duża liczba dni bez opadu – 209,4. W regionie występuje najwięcej dni bardzo ciepłych (średnia dobowa temp. 15,1–25 °C), przeciętnie 88. Średnia roczna temp. wynosi 8 °C. Okres wegetacyjny trwa 210–220 dni. Suma opadów jest niska, wynosi 550–600 mm/rok.^[10]

Fauna i flora

Na terenie gminy zinwentaryzowano 28 gatunków roślin objętych ochroną ścisłą i 14 gatunków pod ochroną częściową. Wśród nich są gatunki uznane za wymierające w Wielkopolsce, np.: dziewięćsił bezłodygowy, mieczyk dachówkowaty, widłak wroniec, kosaciec syberyjski i gnieździk leśny. Gatunki narażone to: goździk pyszny, lilia złotogłów, stoplamek szerokolistny, widłak spłaszczony, rojnik pospolity, sasanka łąkowa, pełnik europejski i bagno zwyczajne. Gatunki uznane za rzadkie to m.in.: goździk piaskowy, widłak jałowcowaty i widłak goździsty. Zinwentaryzowano również stanowiska 16 gatunków roślin chronionych uznanych jako niezagrożone na terenie Wielkopolski.

Na obszarze gminy występują m.in. łosie, jelenie, sarny, dziki, zające, bażanty, kuropatwy, lisy, borsuki, króliki, piżmaki i tchórze^[10].

Demografia

Dane z 30 czerwca 2010^[4]:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
Jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
Populacja	10 504	100	5307	50,5	5197	49,5
Gęstość zaludnienia [mieszk./km²]	70,3		35,5		34,8

Piramida wieku mieszkańców gminy Tuliszków w 2014 roku^[1].

Ochotnicza Straż Pożarna

Ochotnicza Straż Pożarna w Gadowskich Holendrach,
Ochotnicza Straż Pożarna w Grzymiszewie,
Ochotnicza Straż Pożarna w Kiszewach,
Ochotnicza Straż Pożarna w Krępie,
Ochotnicza Straż Pożarna w Nowym Świecie,
Ochotnicza Straż Pożarna w Ogorzelczynie,
Ochotnicza Straż Pożarna w Piętnie,
Ochotnicza Straż Pożarna w Rudzie,
Ochotnicza Straż Pożarna w Sarbicku,
Ochotnicza Straż Pożarna w Smaszewie,
Ochotnicza Straż Pożarna w Tarnowej,
Ochotnicza Straż Pożarna w Tuliszkowie,
Ochotnicza Straż Pożarna w Wielopolu,
Ochotnicza Straż Pożarna w Wróblinie^[11]

Sąsiednie gminy

Krzymów, Malanów, Mycielin, Rychwał, Stare Miasto, Turek, Władysławów

Przypisy

↑ ^a ^b Gmina Tuliszków w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-17] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
↑ ^a ^b Raport_SVS_2019_gm_s1.rdl [online], stat.gov.pl [dostęp 2024-04-26] .
↑ Główny Urząd Statystyczny w Warszawie: Województwa centralne i wschodnie Rzeczypospolitej Polskiej – podział na gminy według stanu z dnia 1 IV 1933 roku, Książnica-Atlas, Lwów 1933.
↑ ^a ^b LUDNOŚĆ.STAN I STRUKTURA W PRZEKROJU TERYTORIALNYM Stan w dniu 30 VI 2010 r.. www.stat.gov.pl. [dostęp 2011-04-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-05-15)]. (pol.).
↑ Gmina Tuliszków w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-04-06] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
↑ Gmina Tuliszków w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2021-01-11] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
↑ Postanowienie z 30 grudnia (11 stycznia) 1869/1870, ogłoszone 19 (31) maja 1870 (Dziennik Praw, rok 1870, tom 70, nr 241, s. 67).
↑ Dz.U. z 1919 r. nr 13, poz. 140.
↑ Monitor Polski, t. 34, 10 lutego 1928, s. 1 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Plan Rozwoju Lokalnego. Urząd Gminy i Miasta Tuliszków, 2006. [dostęp 2012-07-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].
↑ Jednostki OSP [online], archiwum.tuliszkow.pl [dostęp 2023-09-07] .

Bibliografia

Gmina i Miasto Tuliszków. [dostęp 2012-07-05].

[populacja2016-1] Gmina Tuliszków w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-17] , liczba ludności na podstawie danych GUS.

[autonazwa3-2] Raport_SVS_2019_gm_s1.rdl [online], stat.gov.pl [dostęp 2024-04-26] .

[3] Główny Urząd Statystyczny w Warszawie: Województwa centralne i wschodnie Rzeczypospolitej Polskiej – podział na gminy według stanu z dnia 1 IV 1933 roku, Książnica-Atlas, Lwów 1933.

[autonazwa1-4] LUDNOŚĆ.STAN I STRUKTURA W PRZEKROJU TERYTORIALNYM Stan w dniu 30 VI 2010 r.. www.stat.gov.pl. [dostęp 2011-04-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-05-15)]. (pol.).

[5] Gmina Tuliszków w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-04-06] , liczba ludności na podstawie danych GUS.

[6] Gmina Tuliszków w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2021-01-11] , liczba ludności na podstawie danych GUS.

[7] Postanowienie z 30 grudnia (11 stycznia) 1869/1870, ogłoszone 19 (31) maja 1870 (Dziennik Praw, rok 1870, tom 70, nr 241, s. 67).

[8] Dz.U. z 1919 r. nr 13, poz. 140.

[9] Monitor Polski, t. 34, 10 lutego 1928, s. 1 .

[UGM-10] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Plan Rozwoju Lokalnego. Urząd Gminy i Miasta Tuliszków, 2006. [dostęp 2012-07-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].

[11] Jednostki OSP [online], archiwum.tuliszkow.pl [dostęp 2023-09-07] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

Miasta	Tuliszków
Wsie	Dryja Gadowskie Holendry Grabowiec Grzymiszew Imiełków Kępina Kiszewy Krępa Nowy Świat Ogorzelczyn Piętno Ruda Sarbicko Smaszew Tarnowa Wielopole Wróblina Zadworna
Kolonia	Smaszew Wymysłów
Osady leśne	Dęby Ogorzelczyn
Integralne części wsi	Babiak Bugaj Gozdów Józinki Krótkie Huby Paluszek Wygoda

Miasta	Dobra Tuliszków Turek
Gminy miejskie	Turek
Gminy miejsko-wiejskie	Dobra Tuliszków
Gminy wiejskie	Brudzew Kawęczyn Malanów Przykona Turek Władysławów

Przynależność wojewódzka	gubernia kaliska (1867–1915) woj. łódzkie (II RP) (1919–38) woj. poznańskie (II RP) (1938–39) woj. poznańskie (1945–75)
Miasta	Golina (do 1870 i od 1921) Kleczew (← od 1932) Konin (do 1973 →) Pyzdry (← 1932–48 →) Rychwał (do 1870 i od 1921) Słupca (← 1932–55 →) Ślesin (do 1870 i od 1921) Tuliszków (do 1870 i 1919–39 →) Władysławów (do 1870 i 1919–34) Zagórów (← 1932–55 →)
Gminy wiejskie (1867–1954 i 1973–75)	Brzeźno (do 1954) Ciążeń (← 1932–48 →) Dąbroszyn (do 1954) Dłusk (← 1932–48 →) Golina Golina (191?–21) Gosławice Grodziec (← od 1923) Kazimierz Biskupi (← od 1932) Kleczew (← 1932–54) Kramsk Krzymów (od 1973) Lądek (← 1932–54) Młodojewo (← 1932–54) Oleśnica (← 1932–54) Ostrowite (← 1932–54) Piorunów (do 1939) Piotrkowice (← 1922–54) Russocice (do 1870 i 1877–19??) Rychwał (191?–21) Rychwał (od 1973) Rzgów Skulsk (od 1973) Skulska Wieś (← 1932–54) Sławoszewek (do 1954) Stare Miasto Szymanowice (← 1932–48 →) Ślesin (191?–21) Ślesin (od 1973) Trąbczyn (← 1932–54) Tuliszków (do 1939 →) Wilczogóra (Wilcza Góra) (← 1932–54) Wilczyn (od 1973) Władysławów (1870–77 i 19??–1939 →) Wysokie (do 1954)
Gromady (1954–72)	Białobłoty (1954–55 →) Biela (1954–57) Biskupice (1954–61) Borowiec Stary (1954–58) Brzeźno (1954–72) Budzisław Kościelny (1954–72) Cienin Kościelny (1954–55 →) Cienin Zaborny (1954–55 →) Cukrownia Gosławice (1954–67) Dobrosołowo (1954–71) Drążna (1954–55 →) Giewartów (1954–55 →) Golina (1954–72) Gosławice (1954–72) Grabienice (1954–57) Grabina (1954–55 →) Grodziec (1954–72) Ignacewo (1954–57) Jabłków (1954–57) Kaliska (1954–57) Kawnice (1954–72) Kazimierz Biskupi (1954–72) Kijowiec (1954–59) Kleczew (1954–72) Kopojno (1954–55 →) Kowalewo Sołectwo (1954–55 →) Kramsk (1954–72) Królików (1954–59) Krzymów (1954–72) Kuchary Kościelne (1954–61) Lądek (1954–55 →) Licheń Stary (1954–72) Lisiec Wielki (1954–71) Łukom (1954–55 →) Młodojewo (1954–55 →) Modlibogowice (1954–59) Modła (1954–59) Morzysław (1958–67) Niesłusz (1954–57) Ostrowąż (1954–61) Ostrowite (1954–56 →) Paprotnia (1954–59) Piaski (1954–57) Piotrkowice (1954–71) Potaźniki (1954–57) Radolina (1954–57) Rudzica (1954–57) Rychwał (1954–72) Rzgów (1954–72) Siąszyce (1954–57) Siernicze Wielkie (1954–56 →) Skulsk (1954–72) Sławęcinek (1954–57) Sławsk (1954–72) Stare Miasto (1954–72) Ślesin (1954–72) Święte (1954–61) Trąbczyn (1954–55 →) Wilczyn (1954–72) Wysokie (1954–72) Zagórów (1954–55 →) Złotków (1954–59)

Przynależność wojewódzka	gubernia kaliska (1867–1915) woj. łódzkie (II RP) (1919–38) woj. poznańskie (II RP) (1938–39) woj. poznańskie (1945–75)
Miasta	Dobra (do 1870, 1919–4? i od 194?) Tuliszków (← od 1939) Turek Uniejów (do 1870, 1919–4? i 194?–55 →) Warta (do 1886 →)
Gminy wiejskie (1867–1954 i 1973–75)	Bartochów (do 1886 →) Biernacice (do 1937) Brudzew (← od 1939) Dobra (1870–1919) Dobra (od 1937) Dziadowice (1937–54) Goszczanów Grzybki (do 1937) Jeziorsko (1937–54) Kawęczyn (od 1973) Kościelnica (do 1937) Kowale Pańskie (do 1954) Lubola (do 1937) Malanów (do 1937 i od 1973) Niemysłów (do 1937) Niewiesz (do 1954) Orzeszków (1937–54) Ostrów Wartski (do 1937) Pęcherzew (do 1937) Pęczniew (1937–54) Piekary (do 1937) Piętno (do 1937) Przykona (od 1937) Skarżyn (do 1937) Skotniki (do 1937) Strzałków (do 1922 →) Świnice (1937–54) Tokary (do 1937) Tuliszków (← od 1939) Turek (od 1973) Uniejów (1870–1919) Ustków (od 1973) Wichertów (do 1937) Władysławów (← od 1939) Wola Świniecka (do 1937) Zelgoszcz (do 1937)
Gromady (1954–72)	Biernacice (1954–55 →) Brudzew (1954–72) Chlebów (1954–59) Chlewo (1954–71) Cielce (1954–72) Cisew (1954–58) Człopy (1954–56 →) Dąbrowica (1954–59) Dobra (1954–72) Dominikowice (1954–55 →) Dziadowice (1954–71) Galew (1954–59) Goszczanów (1954–72) Grzymiszew (1954–71) Jeziorsko (1954–72) Kaczki Średnie (1954–59) Karolina (1954–59) Kawęczyn (1954–59) Kowale Pańskie (1954–72) Koźmin (1954–71) Krwony (1954–59) Lubola (1954–55 →) Ładawy (1954–55 →) Malanów (1954–72) Międzylesie (1954–59) Miniszew (1954–55 →) Natalia (1954–59) Niemysłów (1954–55 →) Niewiesz (1954–55 →) Orzeszków (1954–55 →) Pęczniew (1954–55 →) Piaski (1954–55 →) Piekary (1954–71) Poniatów (1954–59) Przykona (1954–72) Saków (1954–55 →) Siedlątków (1954–55 →) Skarżyn (1954–59) Słodków (1954–71) Słomów Kościelny (1954–71) Smaszew (1954–59) Smulsko (1954–59) Strachocice (1954–59) Szadów Pański (1960–71) Świnice Warckie (1954–55 →) Tarnowa (1954–58) Tokary (1954–72) Tuliszków (1954–72) Turek (1971–72) Ustków (1954–71) Wilamów (1954–55 →) Wilczków (1954–55 →) Władysławów (1954–72) Wyszyna (1954–71) Ziemięcin (1954–72)