Gubernia erywańska
| gubernia | |||
| 1849–1918 | |||
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Siedziba | |||
| Powierzchnia |
27 830 km² | ||
| Populacja (1897) • liczba ludności |
| ||
| • gęstość |
29,8 os./km² | ||
| Szczegółowy podział administracyjny | |||
| |||
| Liczba ujezdów |
7 | ||
Położenie na mapie
| |||
.png)
Gubernia erywańska lub erewańska (ros. Эриванская губернія) – jednostka administracyjna Imperium Rosyjskiego w składzie Namiestnictwa Kaukaskiego. Powierzchnia – 27 830 km², liczba mieszkańców – 829 556 osób (według spisu z 1897). Siedziba władz – Erywań.
Gubernia erywańska została utworzona 9 kwietnia 1849 roku z istniejącego wcześniej obwodu armeńskiego (1828–1840), utworzonego z ziem oderwanych w 1828 od Persji mocą traktatu turkmenczajskiego. Zajmowała centralną część dzisiejszej Republiki Armenii, dzisiejszą turecką prowincję Iğdır i azerbejdżański dziś Nachiczewan. Graniczyła od zachodu z obwodem karskim, od południa z Imperium Osmańskim i Persją, od wschodu i północnego wschodu z gubernią jelizawietpolską, od północy z gubernią tyfliską. Gubernia erywańska była jedyną gubernią Imperium Rosyjskiego zamieszkałą w większości przez Ormian. W 1905 jej ziemie były miejscem zamieszek ormiańsko-azerskich. W 1918 większość jej ziem weszła w skład niepodległej Demokratycznej Republiki Armenii, a następnie Armeńskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej.
W 1872 gubernia armeńska składała się z siedmiu powiatów.
| powiat | siedziba władz | powierzchnia w km² | ludność w tys. (1897) | |
|---|---|---|---|---|
| 1 | aleksandropolski | Aleksandropol | 3.759,8 | 168.435 |
| 2 | nachiczewański | Nachiczewan | 3.858,8 | 86.878 |
| 3 | nowobajazydzki | Nowo-Bajazyd | 6.123,8 | 112.111 |
| 4 | surmalijski | Iğdır | 3.245,0 | 88.844 |
| 5 | szarursko-daralageski | Basz-Noraszen | 2.972,3 | 76.551 |
| 6 | erywański | Erywań | 3.032,0 | 127.072 |
| 7 | eczmiadzyński | Wagharszapat | 3.858,0 | 124.643 |
Według danych spisu powszechnego z 1897 56% ludności guberni stanowili Ormianie, 37,5% – Azerowie (zwani wówczas "Tatarami azerbejdżańskimi"), 5,9% – Kurdowie, 2,1% – Rosjanie, poza tym gubernię zamieszkiwali Grecy, Gruzini, Żydzi i Cyganie. Azerowie przeważali w powiatach erywańskim, nachiczewańskim, szarursko-daralageskim i surmalijskim, Ormianie – w trzech pozostałych.
| powiat | Ormianie | Azerowie | Kurdowie | Rosjanie | Asyryjczycy |
|---|---|---|---|---|---|
| aleksandropolski | 85,5% | 4,7% | 3,0% | 3,4% | ... |
| nachiczewański | 34,4% | 63,7% | ... | ... | ... |
| nowobajazydzki | 66,3% | 28,3% | 2,4% | 2,2% | ... |
| surmalijski | 30,4% | 46,5% | 21,4% | ... | ... |
| szarursko-daralageski | 27,1% | 67,4% | 4,9% | ... | ... |
| erywański | 38,5% | 51,4% | 5,4% | 2,0% | 1,5% |
| eczmiadzyński | 62,4% | 29,0% | 7,8% | ... | ... |
| łącznie | 53,2% | 37,8% | 6,0% | 1,6% | ... |
Gubernatorzy erywańscy
[edytuj | edytuj kod]- 1849–59 Iwan Nazarow
- 1860–62 Michał Astafjew
- 1862–63 Nikołaj Kolubakin
- 1863–65 Aleksiej Charitonow
- 1869–73 Nikołaj Karmalin
- 1873–80 Michaił Rosławlew
- 1880–90 Michaił Szalikow
- 1891–95 Aleksandr Frese
- 1896–1916 Władimir Tiesenhausen
- 1905 Louis Joseph Jérôme Napoléon
- 1905–06 Maksud Alichanow-Awarski
- 1916–17 Arkadij Strielbicki
- 1917 W.A. Charłamow
- 1917 Awetis Agarian
- 1917 Sokrat Tiurosjan
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Эриванская губерния Энциклопедия Брокгауза Ф.А. и Ефрона И.А..
- Mirosława Zakrzewska-Dubasowa, Historia Armenii, Wrocław 1990.
