19 Regiment Strzelców Koronnych
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
1794 |
| Dowódcy | |
| Pierwszy |
płk Michał Sokolnicki |
| Ostatni |
ppłk Franciszek Rymkiewicz |
| Działania zbrojne | |
| Powstanie kościuszkowskie | |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | |
| Rodzaj wojsk | |
19 Regiment Strzelców Koronnych – oddział piechoty armii koronnej wojska I Rzeczypospolitej.
Formowanie i zmiany organizacyjne
[edytuj | edytuj kod]Regiment ten został sformowany w kwietniu 1794 przez Michała Sokolnickiego z mieszkańców „województw wielkopolskich”[2]. W lipcu 1794 otrzymał nr 19.
Zalążkiem regimentu stał się batalion (legion) strzelców. Batalion miał być skierowany do prowincji wielkopolskiej w celu wywołania tam powstania. Sokolnicki uzyskał prawo wypełniania jednostki rekrutem i obsadzania stanowisk oficerskich według „100-tysięcznego etatu”.Do 4 maja batalion stacjonował w „domu murowanym w ogrodzie reformackim”, następnie przeniósł się do „dworku Gdańskiego” przy ul. Miodowej, a w lipcu koszarami jednostki stał się pałac marszałka nadwornego koronnego Kazimierza Raczyńskiego przy ul. Długiej[3].
Zalążkiem batalionu strzelców było 200 ochotników mieszczańskich wyekwipowanych przez konfraternię kupiecką Miasta Wolnego Warszawy. Później zabrano tę grupę Sokolnickiemu i przekazano do municypalnego batalionu płk. Jana Czyża. Sokolnicki rekrutował zaciągiem wolonterskim i przyjmował do wojska każdego, kto się zgłaszał. Dlatego prócz Wielkopolan do batalionu wcielono dużą liczbę mieszczan pochodzących z Warszawy. Podstawowym żołnierzem jednostki stał się ostatecznie rekrut 5-dymowy z księstwa mazowieckiego. Liczebność regimentu wynosiła w maju 277 żołnierzy[4]. 22 maja rząd polecił wydać Sokolnickiemu z ziemi czerskiej 100 kantonistów, z powiatu garwolińskiego – 100 i z ziemi warszawskiej też 100. Do 30 maja w Warszawie nie pojawił się żaden z wyznaczonych kantonistów[3].
24 czerwca w dokumentach pojawiła się po raz pierwszy nazwa – 19 regiment. Nowo powstały batalion liniowy posiadał wtedy 125 ludzi[5]. 10 września ponad 100 żołnierzy batalionu strzeleckiego pomaszerowało do Wielkopolski. Tam wzmocniono tę kompanię przeszło 200 ludźmi z pospolitego ruszenia województwa łęczyckiego. Maksymalny stan liczebny regiment osiągnął na przełomie września i października i wynosił on 1221 głów[6][7]. Na uzbrojeniu regiment posiadał 858 karabinów[8].
Żołnierze regimentu
[edytuj | edytuj kod]Organizatorem i dowódcą regimentu był Michał Sokolnicki – 33-letni inżynier wojskowy, wykształcony w kraju i za granicą. W kwietniu 1794 awansował z majora na pułkownika, a 13 listopada na generała majora. Zastępcą Sokolnickiego i dowódcą batalionu strzeleckiego był 37-letni ppłk Franciszek Rymkiewicz[9]. W batalionie strzeleckim służył też kpt. z kompanią Józef Drzewica Kowacz ( po odejściu Rymkiewicza–jego dowódca), a w batalionie liniowym dowódca ppłk Klaudiusz Billiot i zastępca dowódcy mjr Józef Jurkiewicz[10][2][1].
Walki regimentu
[edytuj | edytuj kod]Po 20 czerwca regiment walczył w oddziale gen. Sierakowskiego,
- Bitwy i potyczki[1]
- Warszawa
- pod Marymontem (24 lipca)
- bitwa pod Krupczycami (16 września)
- pod Brześciem (17 września)
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Gembarzewski 1925 ↓, s. 32.
- ↑ a b Wimmer 1978 ↓, s. 368.
- ↑ a b Bauer 1981 ↓, s. 155.
- ↑ Bauer 1981 ↓, s. 386.
- ↑ Bauer 1981 ↓, s. 155–156.
- ↑ Bauer 1981 ↓, s. 156.
- ↑ Ratajczyk i Teodorczyk 1987 ↓, s. 97.
- ↑ Bauer 1981 ↓, s. 278.
- ↑ Bauer 1981 ↓, s. 157.
- ↑ Bauer 1981 ↓, s. 158.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Krzysztof Bauer: Wojsko koronne powstania kościuszkowskiego. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1981. ISBN 83-11-06605-1.
- Bronisław Gembarzewski: Rodowody pułków polskich i oddziałów równorzędnych od r. 1717 do r. 1831. Warszawa: Towarzystwo Wiedzy Wojskowej, 1925.
- Leonard Ratajczyk, Jerzy Teodorczyk: Wojsko powstania kościuszkowskiego w oczach współczesnych malarzy. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1987. ISBN 83-11-07090-3.
- Jan Wimmer: Historia piechoty polskiej do roku 1864. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1978.