Bitwa pod Gołkowem

Bitwa pod Gołkowem
	Insurekcja kościuszkowska
	; Pomnik bitwy pod Gołkowem w Zalesiu Dolnym odsłonięty w 2008
Czas	9–10 lipca 1794
Miejsce	Gołków k. Piaseczna, Mazowsze
Terytorium	Rzeczpospolita Obojga Narodów
Przyczyna	działania odwrotowe wojsk polskich, koncentrujących się dla obrony Warszawy
Wynik	nierozstrzygnięta
Strony konfliktu
I Rzeczpospolita	Imperium Rosyjskie
Dowódcy
Józef Zajączek	Iwan Fersen
Siły
7600 żołnierzy	około 13 000 żołnierzy
Straty
180 zabitych, 136 rannych i około 100 zaginionych
	Położenie na mapie Polski w 1794 miejsce bitwy
	52°02′35″N 20°58′28″E/52,043056 20,974444

Bitwa pod Gołkowem – bitwa stoczona w dniach 9–10 lipca 1794 roku podczas powstania kościuszkowskiego.

Stosując się do ustalonych wcześniej planów, według których wojska Rzeczypospolitej miały stoczyć główną bitwę na przedpolach Warszawy, generał Józef Zajączek, który dowodził dywizją liczącą 7600 żołnierzy, miał osłaniać drogę prowadzącą do Raszyna. W tym celu 7 lipca zajął pozycje obronne na północ od Gołkowa - dywizja zwrócona została frontem na południe, oparta lewym skrzydłem o bagnistą dolinę Jeziorki, a prawym skrzydłem o las. Większość jazdy znalazła się na prawym skrzydle, reszta jazdy umieszczona została na lewym. Całą piechotę Zajączek umieścił w centrum i uszykował ją w trzy linie.

W ślad za Dywizją Zajączka posuwał się rosyjski korpus (około 13 000 żołnierzy) dowodzony przez generała Iwana Fersena. Idąca na czele tego korpusu grupa Fiodora Denisowa 9 lipca maszerowała w kierunku Piaseczna. Około południa Denisow ruszył ze swą jazdą do szarży na polskie prawe skrzydło, jednak polski kontratak odrzucił Rosjan. Gdy około godziny 17 nadciągnął z resztą sił Fersen, Rosjanie ruszyli do kolejnego natarcia, w większości skierowanego na prawe skrzydło polskiej dywizji. Także i tym razem Polacy odparli Rosjan. Zapadające ciemności przerwały walkę, jednak jeszcze przed świtem Denisow zaatakował lewe skrzydło Zajączka, zdobywając leżący przed polskim frontem Gołków. Dalsze natarcie Rosjan powstrzymał celny ogień polskiej artylerii. Gdy około godziny 6 nadeszła rosyjska grupa Chruszczowa, Fersen uzyskał niemal dwukrotną przewagę liczebną i starając się to wykorzystać skierował siły Chruszczowa do obejścia obu polskich skrzydeł. W tej sytuacji Zajączek około godziny 7:30 wydał rozkaz do odwrotu.

Tadeusz Kościuszko później zrezygnował ze stoczenia bitwy na przedpolach Warszawy i zdecydował się stoczyć walkę za linią umocnień miasta.

Bibliografia

Mała Encyklopedia Wojskowa, 1967, Wydanie I
Andrzej Grabski, Jan Wimmer i inni, Zarys dziejów wojskowości polskiej do roku 1864. Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej. Warszawa 1966.
Marian Kukiel: Zarys historii wojskowości w Polsce. London: Puls, 1993. ISBN 0-907587-99-2.
Andrzej Zahorski, Wypisy źródłowe do historii polskiej sztuki wojennej. Polska sztuka wojenna w okresie powstania kościuszkowskiego, Zeszyt dziesiąty, Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 1960.
Bolesław Twardowski: Wojsko Polskie Kościuszki w roku 1794. Poznań: Księgarnia Katolicka, 1894.