ker

 Binêre herwiha: kêr, kerr, kêrr, û -ker

Kurmancî

Bilêvkirin

• (dewarek)  IPA^(kilîd): /kʰɜɾ/, که‌ر
  • Deng (Amed)^ⓘ
    • (Navdêr 1) Deng (Bidlîs)^ⓘ
• (Navdêr 3) Deng (Bidlîs)^ⓘ
• (parçe)  IPA^(kilîd): /kɜɾ/, که‌ر
  • (koma pezî)  IPA^(kilîd): /kɜɾ/, که‌ر
    • Deng (Qers)^ⓘ
      • (Navdêr 4) Deng (Bidlîs)^ⓘ
• (guhgiran)  IPA^(kilîd): /kɜr/, که‌ڕ
  • Deng (Qers)^ⓘ
    • Deng (Amed)^ⓘ
      • Deng (Efrîn)^ⓘ
      • (Rengdêr 1) Deng (Bidlîs)^ⓘ
        • Deng (Bidlîs)^ⓘ

Navdêr 1

Zayenda nêr a binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	ker	ker
Îzafe	kerê	kerên
Çemandî	kerî	keran
Nîşandera çemandî	wî kerî	wan keran
Bangkirin	kero	kerino
Zayenda nêr a nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	kerek	kerin
Îzafe	kerekî	kerine
Çemandî	kerekî	kerinan

Kerek (1)

Kerê pezî (2)

ker nêr

2. (guhandar) Cûnek dewaran e ku dişibe hespan û hêstiran lê ji wan kurttir û biçûktir e
   (bi taybetî bo barhilgirtinê tê bikaranîn).
   • ابله چه کت طوافی نابینتن بری رش
     بیزی دکت ژ قنجان ژ رمز و ناز و غنجان
     قدری گلان چه زانت کربش دڤیت کری رش — (Melayê Cizîrî, Dîwana Melayê Cizirî, ~1640)

   Ebleh çi kit ṭewafê nabînitin Berê reş
   Bêzê dikit ji qencan ji remz û naz û x̣encan
   Qedrê gulan çi zanit kerbeş divêt kerê reş

4. Komeke pezî, garana pezî, berê pezî
6. (mecazî) Bêaqil, bêhiş, bêmejî, mejîreş, aqilsivik, nezan.
7. (mecazî) (ji peyva ker a heywan) ji bo kesê zir, serhişk û bêpîr û şerde
   • - Hûn in, ha!. . . Ji bo çi hûn diziyê dikin ker lawê keran? — (Firat Cewerî, Girtî, Weşanên Nûdem, 1986)

Bikaranîn

Di gelek devokên kurmancî de ker tenê bo van cûn dewarên nêr bi kar tê. Yên mê maker in.

Jê

 

• keratî
• kertî
• kerçove
• kerçovetî
• kerî
• kerînî
• kerîtî
• kurrûk
• maker
• nêreker

Gotinên pêşiyan

• şîreta kîrê ker e

Etîmolojî

Ji proto-îranî *xárah (“ker”), ji proto-hindûîranî *kʰáras (“ker”); belkî taliyê ji zimanekî samî^{[çavkanî hewce ye]} , bo nimûne ji akadî [skrîpt hewce ye] (xeradu, “ker, nêreker”).^{[çavkanî hewce ye]}

Hevreha soranî که‌ر‎ (ker), zazakî her, hewramî ھەر‎‎ (her), farisî خر‎ (xer), avestayî 𐬑𐬀𐬭𐬀‎ (xere), sanskrîtî खर (khére), osetî хӕрӕг (xæræg), peştûyî خر‎ (xer), belûçî ہر‎ (her).

Bi zaravayên din

• Soranî: کەر‎‎ (ker)
• Kurdiya başûrî: xer
• Lekî: xer
• Hewramî: her
• Zazakî: her

Werger

dewarek

• Abxazî: аҽада (āčādā)
• Adîgeyî: щыды (š̍ədə)
• Afarî: danán n
• Afrîkansî: donkie → af
• Akadî: 𒀲 n (imēru)
• Albanî: gomar → sq n, magar n
• Almanî: Esel → de n; Grauchen → de nt, Grautier nt
• Altayiya başûrî: эштек (eštek)
• Amharî: አህያ (äheyya)
• Andî: гьаморохи
• Aramî:

  Siryaniya klasîk: ܚܡܪܐ‎ g (ḥəmārā), ܚܡܪܬܐ‎ m (ḥəmārtā), ܐܬܢܐ‎ m (ʾăṯānā)

  Aramiya babîlonî ya cihûyî: חֲמָרָא‎ n (ḥămārā)

• Aromanî: cãci, dãngã, gumar, dãnglãrã, shonj, tãronj, uci, uricljat, tar
• Asamî: গাধ (gadh)
• Astûrî: burru → ast n, burra → ast m, pollín → ast n
• Atong (Hindistan): gada
• Avarî: хӏама (ḥama)
• Awadhî: गदहा n (gadhā)
• Azerî: eşşək → az, ulaq
• Bajwayiya kendava rojava: keribas
• Baskî: asto → eu
• Başkîrî: ишәк (išäk)
• Bau bidayuh: kaldei
• Belarusî: асёл n (asjól)
• Belûçî: ہر‎ (har)
• Bengalî: গাধা → bn (gadha)
• Bretonî: azen → br n
• Buduxî: лем (lem)
• Bulgarî: мага́ре nt (magáre), осе́л n (osél)
• Burmayî: မြည်း → my (mrany:)
• Buryatî: элжэгэн (elžegen)
• Çeçenî: вир (wir)
• Çekî: osel → cs n
• Çerokî: ᏗᎦᎵᏅᎯᏛ (digalinvhidv)
• Çeyenî: a'éevo'ha
• Çîçewayî: bulu
• Çîkasawî: haksibish falaa'
• Çînî:

  Kantonî: 驢 (leoi⁴), 驢仔 (leoi⁴ zai²)

  Dunganî: лү (lü)

  Hakkayî: 驢仔 (lì-è)

  Mandarînî: 驢 → zh (lǘ), 驢子 (lǘzi)

  Min dongî: 驢 (lè̤)

  Minnanî: 驢 → zh-min-nan (lîr / lû / lî), 驢仔 → zh-min-nan (lû-á / lî-á / lîr-á)

  Wuyî: 驢

• Çuvaşî: ашак (ašak)
• Çûkî: tongki
• Dalmatî: samur n
• Danmarkî: æsel → da nt
• Divehî: ހިާމރު‎ (hiާmru)
• Elfdalî: åsn m
• Endonezyayî: keledai → id
• Erebî: حِمَار‎ → ar n (ḥimār)

  Erebiya misrî: حمار‎ n (ḥumār, ḥmār)

  Erebiya hîcazî: حُمار‎ n (ḥumār)

  Erebiya iraqî: زمال‎ n (zmāl)

  Erebiya kendavî: حمار‎ n (ḥmār)

  Erebiya tunusî: بهيم‎ n (bhīm)

  Erebiya fasî: حمار‎ n (ḥmār), حمارة‎ m (ḥmāra), دحش‎ (daḥš), دحشة‎ m (daḥša)

• Ermenî: էշ → hy (ēš), ավանակ → hy (avanak)
• Esperantoyî: azeno → eo
• Estonî: eesel → et
• Etiyopiya klasîk: አድግ (ʾädg)
• Eweyî: tedzi nt
• Farisî: خر‎ → fa (xar), الاغ‎ → fa (olâğ)
• Ferî: asni
• Fînî: aasi → fi
• Fransiya kevn: asne n
• Fransî: âne → fr n
• Friyolî: mus
• Frîsî: ezel
• Gaelîka skotî: asal m
• Gagawzî: eşek, yeşek
• Galîsî: asno → gl, burro → gl
• Gotî: 𐌰𐍃𐌹𐌻𐌿𐍃 (asilus)
• Gujaratî: ગધેડો (gadheḍo)
• Gurcî: ვირი → ka (viri), ჯორი → ka (ǯori)
• Hawsayî: jaki → ha
• Hindî: गधा → hi n (gadhā)
• Holendî: ezel → nl n
• Îbranî: חֲמוֹר‎ n (khamór), אָתוֹן‎ m (atón)
• Îdoyî: asno → io
• Îngilîziya kevn: esol n
• Îngilîzî: donkey → en
• Îngûşî: вир (wir)
• Înterlîngua: asino
• Îrlendî: asal → ga n
• Îstriyotî: samèri n pj
• Îtalî: asino → it n, somaro → it n, buricco n, ciuco → it
• Îzlendî: asni → is
• Japonî: 驢馬 → ja (ろば, roba), ロバ → ja (roba)
• Kabîlî: aɣyul n
• Kalalîsûtî: siutitooq
• Kalmîkî: элҗгн (eljgn)
• Kambaatayî: harreta
• Kannadayî: ಕತ್ತೆ → kn (katte)
• Karaçay-balkarî: эшек (eşek)
• Kaşûbî: osoł n, òseł
• Katalanî: ase → ca n, somera → ca m, burro → ca n, burra → ca m, ruc → ca n, ruca → ca m
• Keçwayî: wuru, asnu
• Keşmîrî: خَر‎ n (xar)
• Kirgizî: эшек → ky (eşek)
• Ladin:

  Ladînî: musciat n

  Ladînî: müsc n

  Ladînî: èsen n,musciat n

• Kîngalî: බූරුවා → si (būruwā)
• Koreyî: 당나귀 → ko (dangnagwi), 나귀 → ko (nagwi)
• Kriolî: ginggong ginggong
• Latînî: asellus, asinus n
• Latviyayî: ēzelis n
• Lawsî: ລາ (lā), ມ້າລໍ (mā lǭ)
• Lazî: ეშეღი (ešeɣi)
• Lezgînî: лам (lam)
• Lîgûrî: ase
• Lîmbûrgî: aezel → li
• Lîtwanî: asilas → lt n
• Lueyî: ᩃᩣ
• Luksembûrgî: Iesel n
• Luoyî: punda
• Makedonî: магаре nt (magare)
• Malay:

  Malezî: کلداي‎, حمار‎

  Rûmî: keldai → ms, himar

• Malayalamî: കഴുത → ml (kaḻuta)
• Maltayî: ħmar n
• Mançûyî: ᡝᡳᡥᡝᠨ (eihen)
• Manksî: assyl n
• Maorî: kāihe
• Maratî: गाढव → mr n (gāḍhav)
• Mariya rojhilatî: осёл
• Mecarî: szamár → hu
• Megrelî: გირინი (girini)
• Melanauyiya navendî: keledai
• Misrî: (ꜥꜣ n)
• Mokşayî: ишме (išme)
• Mongolî: илжиг → mn (ilžig)
• Napolîtanî: ciuccio
• Navajoyî: télii
• Nedersaksî: Esel → nds n
• Normandî: âne n
• Norwecî: esel → no nt
• Oksîtanî: ase → oc, asne → oc n
• Oriyayî: ଗଧ → or (gôdhô)
• Oromoyî: harree → om
• Osetî: хӕрӕг (xæræg)
• Osmanî: اشك‎ (eşek)
• Oygurî: ئېشەك‎ (ëshek)
• Ozbekî: eshak → uz
• Palî: gadrabha n
• Peştûyî: خر‎ → ps n (xar)
• Plodîşî: Äsel n
• Polabî: asål n
• Polonî: osioł → pl n, oślica → pl m
• Portugalî: asno → pt n, jerico → pt n, jegue → pt n, jumento → pt n, burro → pt n
• Puncabî: ਗਧਾ (gadhā)
• Qazaxî: есек (esek)
• Qiptî: ⲉⲱ (eō)
• Romancî: asen
• Romanî: magari n, magarka m
• Romanyayî: măgar → ro n, asin → ro n
• Rusî: осёл → ru n (osjól), осли́ца m (oslíca), иша́к n (išák)
• Sahoyî: zanan
• Samiya bakurî: ásen
• Samoayî: asini
• Sanskrîtî: गर्दभ → sa n (gardabha)
• Sardînî: burriccu, molenti, molingianu, àinu

  Sardînî: àinu, bestiolu, molènti, bistrassu

  Sardînî: poleddu, polléddu, pulléddu, àinu, àinu

• Sicîlî: sceccu → scn n
• Sidamoyî: harre
• Sindhî: گڏھ‎ (gaḋahu)
• Sirboxirwatî:

  Kirîlî: ма̀гарац n, то̀вар n

  Latînî: màgarac → sh n, tòvar → sh n

• Skotî: cuddie
• Slaviya kevn:

  Kirîlî: осьлъ n (osĭlŭ)

• Slaviya rojavayî ya kevn: осьлъ n (osĭlŭ)
• Slovakî: somár n, osol → sk n
• Slovenî: osel → sl n, oslica m
• Somalî: dameer → so n
• Sorbî:

  Sorbiya jêrîn: ezel n, wósoł n

  Sorbiya jorîn: wosoł n

• Sotoyiya başûr: tonki → st
• Spanî: asno → es n, burro → es n, jumento → es
• Sûmerî: 𒀲 (ANŠE)
• Swahîlî: punda → sw
• Swêdî: åsna → sv
• Tacikî: хар → tg (xar)
• Tagalogî: asno → tl, buriko
• Tamîlî: கழுதை → ta (kaḻutai)
• Taosî: mùldu’úna
• Tarifitî: aɣyur n
• Tayî: ลา → th (laa)
• Telûgûyî: గాడిద → te (gāḍida)
• Teteriya krîmî: eşek
• Teterî: ишәк → tt (işäq)
• Tigrînî: ኣድጊ (ʾadgi)
• Tirkî: eşek → tr, merkep → tr, sıpa → tr
• Tirkmenî: eşek
• Tîbetî: བོང་བུ (bong bu)
• Tokpisinî: donki, esel
• Toxarî B: kercapo
• Tumbukayî: bulu
• Tuvanî: элчиген (elçigen)
• Udî: елем (elem)
• Udmurtî: ишак (išak), осёл (osjol)
• Urdûyî: گدھا‎ n (gadhā)
• Ûkraynî: осе́л n (osél), віслю́к n (visljúk), іша́к n (išák)
• Venîsî: muso → vec n, àxeno → vec n
• Viyetnamî: lừa → vi
• Volapûkî: cuk → vo
• Walonî: ågne → wa n an m, bådet → wa n, både → wa m, bourike → wa m, ågntea → wa n
• Waxiyî: xur
• Weylsî: asyn n
• Wolofî: mbaam-sëf mi, mbaam-sëf
• Ximêrî: សត្វលា (sɑɑtvɔɔliə), លា → km (liə)
• Xosayî: imbongolo
• Yakutî: осёл (osyol)
• Yidîşî: אייזל‎ n (eyzl), חמור‎ n (khamer)
• Yorubayî: kẹ́tẹ́kẹ́tẹ́
• Yûnanî: γάιδαρος → el n (gáidaros), γαϊδούρα → el m (gaïdoúra), γαϊδούρι → el nt (gaïdoúri), όνος → el n an m (ónos)

  Kevn: ὄνος n an m (ónos)

• Zuluyî: imbongolo, udonki
• Zuniyî: moshok'o

Ev qismê Wergerê ji agahiyên naveroka vê guhertoya gotara wekhev a li ser Wîkîferhenga îngilîzî pêk tê.

Navdêr 2

Çend kerên sêvan.

ker nêr

2. felqe, parçe, qet, par, pirt
   (bi taybetî ya ku bi kêrê hatiye birîn).

   Kerek ji sêva xwe da min.

   • Cewherek lê kir nezer ew bû du ker
     Paşê Wî çêkir ji nûra namuwer — (Mela Hesenê Bateyî, Mewlûda Kurdî, ~1720)

Herwiha

• kert

Bi alfabeyên din

• kurdî-erebî: که‌ر‎

Jê

 

• (lêker) ker bûn
• (navdêr) kerbûn
• (rengdêr) kerbûyî
• kerker
• ker kirin
• (lêker) ker kirin
• kerkirin
• (navdêr) kerkirin
• (rengdêr) kerkirî
• kerkirî
• kêr

Etîmolojî

Hevreha soranî که‌رت‎ (kert), hewramî û zazakî kerd, kurdiya başûrî qeł, belûçî [skrîpt hewce ye] (karç), farisî کارد‎ (kard), pehlewî kart, avestayî kerite-, sanskrîtî krti-, ermeniya kevn քերեմ (kʻerem, “jê birin, xîç kirin”), yûnaniya kevn κείρω (kêiro, “birîn, cew kirin”), latînî curtus (“kurt”), îngilîzî share (“par, beş”), shear (“birîn, cew kirin”), short (“kurt”), hemû ji proto-hindûewropî *(s)ker- (“birîn, jê kirin”).

Çavkanî: Cheung p.243, Horn p.185, MacKenzie P.129, Watkins p.100 | Pokorny: 941 - 942

Hevreh: kêr kurt, çerm

Bi zaravayên din

• Soranî: kert
• Kurdiya başûrî: qeł

Werger

• Almanî: Brotscheibe → de m, Scheibe → de m, Anteil → de n, Teil → de n, Stück → de nt
• Belarusî: лу́ста m (lústa), скрыль n (skrylʹ), скі́ба m (skíba)
• Bulgarî: филия → bg nt (filija), резен → bg n (rezen)
• Çekî: krajíc → cs n, plátek → cs n
• Çînî:

  Kantonî: 片 (pin³)

  Mandarînî: 片 → zh (piàn)

• Danmarkî: skive → da g
• Erebî: شريحة‎ m
• Esperantoyî: tranĉaĵo
• Estonî: viilukas, viil
• Farisî: قاچ‎ → fa (qâč), تیکه‎ → fa (tikke), لزگه‎ → fa (lazge), کرچ‎ → fa (karč)
• Polish: plaster, plasterek ; kromka, pajda ; kawałek ;
• Fînî: viipale → fi
• Fransî: tranche → fr m, tronçon → fr n
• Gaelîka skotî: sliseag m
• Galîsî: rebanda → gl m, toro → gl n, tallada m, posta → gl m
• Holendî: plak → nl nt, schijf → nl nt
• Îbranî: פְּרוּסָה‎ m (prusá), נֵתַח‎ n (nétaḥ), פֶּלַח‎ n (pélaḥ)
• Îdoyî: loncho → io
• Îngilîzî: slice → en
• Îngriyî: pytky
• Îtalî: fetta → it m, trancio → it n
• Îzlendî: sneið m
• Japonî: 切れ (きれ, kire), 一片 → ja (いっぺん, ippen), スライス (suraisu)
• Katalanî: llesca → ca m
• Koreyî: 부분 → ko (bubun), 몫 → ko (mok), 슬라이스 (seullaiseu)
• Latviyayî: rika → lv m
• Lawsî: ປ່ຽງ (pīang), ແຜ່ນບາງໆ (phǣn bāng bāng)
• Lîtwanî: riekė̃ m
• Maorî: kōripi, topenga
• Mecarî: szelet → hu, karéj → hu
• Misrî: (fdq)
• Normandî: tranche m
• Portugalî: fatia → pt
• Romanyayî: felie → ro m
• Rusî: ломо́ть n (lomótʹ), ло́мтик n (lómtik), кусо́к n (kusók), кусо́чек n (kusóček), слайс → ru n (slajs)
• Sicîlî: feḍḍa m, pezzu → scn n
• Sirboxirwatî: kriška → sh m
• Spanî: rebanada → es m
• Swêdî: skiva → sv g
• Tayî: ชิ้น → th (chín)
• Tirkî: dilim → tr
• Ûkraynî: ски́ба m (skýba), ски́бка m (skýbka), шмато́к n (šmatók), кусо́к n (kusók)
• Viyetnamî: lát mỏng, miếng mỏng
• Weylsî: tafelll m
• Yûnanî: φέτα → el m (féta)

  Kevn: τέμαχος nt (témakhos)

Ev qismê Wergerê ji agahiyên naveroka vê guhertoya gotara wekhev a li ser Wîkîferhenga îngilîzî pêk tê.

Navdêr 3

ker mê û nêr k-ya nerm

1. Kesa/ê tiştekî dike yan tiştek kiriye.

   Divê kerên vê xirabiyê bên sizadan.

Bikaranîn

Peyva ker bi vê maneyê kêm serbixwe peyda dibe lê pirtir wek paşgirekê di gel hin peyvan tê bikaranîn: çêker, şerker, sazker

Etîmolojî

Ji rehê dema niha yê kevn yê lêkera kirin

Werger

• Îngilîzî: doer → en, actor → en, agent → en

Navdêr 4

ker nêr

1. (kom, grûp) Binêre kerî.

Rengdêr 1

ker k-ya nerm, r-ya req

2. Guhgiran, nebihîz,
   kesa/ê qet yan baş dengan nabihîze.

   Ker û lal ― kesa/ê ne dikare biaxive û ne jî bibîze

Bi alfabeyên din

• kurdî-erebî: که‌ڕ‎

Herwiha

• kerr

Jê

 

• (lêker) ker bûn
• (navdêr) kerbûn
• (rengdêr) kerbûyî
• kerker
• (lêker) ker kirin
• (navdêr) kerkirin
• (rengdêr) kerkirî
• kertî
• kerî
• kerînî
• kerîtî
• xwe lê ker kirin

Bide ber

 

• kor
• lal

Etîmolojî

Hevreha soranî که‌ڕ‎ (kerr), kurdiya başûrî keř, zazakî kerr, hewramî kerr, belûçî کر‎ (kerr), farisî کر‎ (kerr), pehlewî k-rr, soxdî k-rn-, avestayî kerne-, peştûyî کوڼ‎ (kuṇ), sanskrîtî कर्ण (kárṇa-: guh), slavoniya kevn кърнъ (kŭrnŭ), latviyayî kurls, lîtwanî kurčias, hemû ji proto-hindûewropî *kʷorno- (“guh”). Maneya bingehîn "guh" bû lê di zimanên îranî û yên baltî de maneya "guhgiran" wergirtiye. Di zimanên hindî de bi maneya "guh" maye: hindî कान (kan), urdûyî کان‎ (kan), bengalî কর্ণ (korno) û কান (kan)...

Werger

guhgiran

• Abxazî: адагәа (ādāg°ā)
• Adîgeyî: дэгу (dăg°)
• Afrîkansî: dowe
• Aghwanî: 𐕆𐔼𐕒𐔽𐔰 (hioˁa)
• Aklanon: bungoe
• Albanî: i shurdhër
• Almanî: taub → de, gehörlos → de
• Aragonî: xordo
• Aromanî: surdu
• Asamî: কলা (kola), অন্ধ (ondho)
• Astûrî: sordu, xordu
• Avarî: гӏинкъаб (ʿinq̇̄ab)
• Azerî: kar → az
• Balînî: bongol
• Baskî: gor → eu
• Başkîrî: һаңғырау (hañğïraw)
• Bau bidayuh: bongam
• Belarusî: глухі́ (hluxí)
• Bîkoliya naverast: bungog
• Bretonî: bouzar → br
• Bulgarî: глух → bg (gluh)
• Burmayî: နားပင်း → my (na:pang:)
• Çamicuroyî: majchayi
• Çeçenî: къора (q̇ora)
• Çekî: hluchý → cs n
• Çerokî: ᏧᎵᎡᎾ (tsuliena)
• Çînî:

  Kantonî: 耳聾 (ji⁵ lung⁴), 聾 (lung⁴)

  Mandarînî: 聾 → zh (lóng), 耳聾 → zh (ěrlóng)

  Minnanî: 耳聾 (hīⁿ-lâng)

• Dalmatî: suard
• Danmarkî: døv → da
• Endonezyayî: tuli → id, tuna rungu
• Erebî: أَصَمّ‎ (ʾaṣamm)

  Erebiya misrî: أصم‎ n (ʔaṣamm), أطرش‎ n (ʔaṭraš)

• Ermenî: խուլ → hy (xul)
• Esperantoyî: surda → eo
• Estonî: kurt
• Farisî: کر‎ → fa (kar), ناشنوا‎ → fa (nâšenavâ)
• Ferî: deyvur
• Fînî: kuuro → fi, kuulovammainen
• Fransî: sourd → fr
• Friyolî: sort, sord
• Frîsiya bakur: duuf
• Frîsî: dôf
• Gaelîka skotî: bodhar
• Galîsî: xordo
• Gotî: 𐌱𐌰𐌿𐌸𐍃 (bauþs)
• Gurcî: ყრუ → ka (q̇ru), სმენადაკარგული (smenadaḳarguli)
• Haîtî: soud
• Hawayî: kuli
• Higaononî: bungol
• Hindî: बहरा → hi (bahrā)
• Holendî: doof → nl, dove → nl
• Hunsrikî: daab
• Îbanî: achak
• Îbranî: חֵירֵשׁ‎ (kheresh)
• Îngilîziya kevn: dēaf
• Îngilîzî: deaf → en
• Îngriyî: gluuhkoi
• Îrlendî: bodhar

  Îrlendiya kevn: bodar

• Îstriyotî: surdo
• Îtalî: sordo → it
• Îzlendî: daufur → is
• Japonî: 耳の聞こえない (みみのきこえない, mimi no kikoenai), 耳が不自由 (mimi ga fujiyuu)
• Javayiya kevn: buḍĕg
• Javayî: budheg → jv, jampeng → jv
• Kabardî: дэгу (dăg°)
• Katalanî: sord → ca
• Khinalugî: баьш (bäš)
• Kîngalî: බිහිරි → si (bihiri)
• Koreyî: 귀머거리-의 (gwimeogeoriui)
• Kornî: bodhar
• Korsîkayî: sordu → co
• Ladînî: sëurt
• Ladînoyî: sodro
• Latgalî: kūrslys n
• Latînî: surdus → la n
• Latviyayî: kurls n, nedzirdīgs
• Lawsî: ຫູໜວກ (hū nūak)
• Lezgînî: биши (biši)
• Lîtwanî: kurčias
• Luksembûrgî: daf → lb
• Makedonî: глув (gluv)
• Malayiya navendî: pekak
• Malezî: pekak → ms, tuli, congek, tunakerna
• Maltayî: trux
• Mançûyî: ᡩᡠᡨᡠ (dutu)
• Mansakayî: bungul
• Maorî: turi → mi, pūwharawhara
• Maranaoyî: bengel, biso
• Maratî: बधीर (badhīr), बहिरा → mr (bahirā)
• Mecarî: süket → hu, siket → hu
• Megrelî: ჸუნგა (ʾunga), ჸურუ (ʾuru), ჸუჯა (ʾuǯa), დაგუ̂ა (dagûa)
• Melanauyiya navendî: pakeak, tulek
• Musî: pekak
• Navajoyî: ajéékałgo ąąh dahazʼą́, jééhkał
• Nedersaksî: dow
• Ngarrindjerî: plombatji
• Norwecî:

  Norwecî: døv → no

  Norweciya nînorskî: døv → nn, dauv

• Oksîtanî: sord → oc
• Oriyayî: ବଧିର → or (bôdhirô)
• Oromoyî: duudaa
• Osmanî: صاغر‎ (sağır)
• Peştûyî: کوڼ‎ → ps (kuṇ)
• Plodîşî: doof
• Polonî: głuchy → pl n
• Portugalî: surdo → pt
• Qazaxî: саңырау (sañyrau)
• Romanyayî: surd → ro
• Rusî: глухо́й (gluxój)
• Samiya bakurî: bealjeheapmi
• Samiya skoltî: kluuǥǥai
• Sanskrîtî: बधिर → sa (badhira), कल्ल → sa (kalla)
• Sardînî: suldu, surdu
• Sebwanoyî: bungol
• Sirboxirwatî:

  Kirîlî: глув, глух

  Latînî: gluv → sh, gluh → sh

• Skotî: deif
• Slovakî: hluchý n
• Slovenî: gluh → sl
• Sorbî:

  Sorbiya jêrîn: głuchy

• Spanî: sordo → es
• Sundanî: torék
• Svanî: ყუ̂რიუ̂ (q̇ûriû), ყუგ (q̇ug)
• Swêdî: döv → sv
• Tacikî: кар → tg (kar)
• Tagalogî: bingi
• Tayî: หูหนวก
• Telûgûyî: చెవిటి → te (ceviṭi)
• Teteriya krîmî: sağır
• Tirkî: sağır → tr
• Tîbetî: འོན་པ ('on pa)
• Tlingitî: lkhool.áxhji
• Urdûyî: بہرا‎ (bahrā)
• Ûbîkî: дагәы
• Ûkraynî: глухи́й (hluxýj)
• Venîsî: sórdo
• Viyetnamî: điếc → vi
• Volapûkî: surdik
• Weylsî: byddar → cy
• Ximêrî: ថ្លង់ → km (tlɑŋ)
• Yagnobî: кар
• Yidîşî: טויב‎ (toyb), טויבלעך‎ (toyblekh), חושימדיק‎ (khushemdik)
• Yupîkiya navendî: niitesciigatelria
• Yûnanî: κωφός → el n (kofós), κουφός → el n (koufós)

  Kevn: κωφός (kōphós)

• Zimanê destan ê brîtanî: H@Ear
• Zimanê destan ê emerîkî: 1@Jaw 1@Chin

Ev qismê Wergerê ji agahiyên naveroka vê guhertoya gotara wekhev a li ser Wîkîferhenga îngilîzî pêk tê.

Rengdêr 2

ker

1. (bêdeng) Binêre kirr.

Soranî

Navdêr

ker

1. (guhandar) Bi alfabeya latînî nivîsina کەر‎.

Slovenî

Girêdek

ker

1. çimkî, çunkî, ji ber ku