Edukasion

Ti edukasion iti sapasap a kasubsilanna ket maysa a porma ti panagadal nga iti pannakaammo, dagiti kalaing, ken dagiti ugali ti maysa a grupo ti tattao ket ket maiyalis manipud iti maysa a kaputotan iti sabali babaen ti panagisursuro, panagsanay, panagsukisok, wenno babaen ti autodidaktidismo.^[1] Iti sapasap, daytoy ket rumsua babaen ti ania man a pannakasanay nga adda ti pormatibo a pagbanagan iti waya a panagpanpanunot ti tao, panagrikna, wenno panagtignay.

Etimolohia

Iti etimolohia, ti balkas nga "edukasion" ket naala manipud iti Latin ēducātiō (“Ti panagtaraken, ti panagipadakkel, ti panagaywan") manipud iti ēdūcō (“Agisuroak, Agisanayak”) a daytoy ket maikabagian ti homonimo nga ēdūcō (“Mangidauloak, Mangalaak; Mangibangonak, Mangipatakderak”) manipud iti ē- (“manipud, nagtaud ti”) ken dūcō (“Mangidaluoak, Mangaramidak”).^[2]

Ti papel ti gobierno

Ti karbengan ti edukasion ket napartuaten ken mabigbigan babaen dagiti dadduma a turay: Manipud idi 1952, ti Artikulo 2 oti umuna a Protokol iti Europeano a Taripnong ti Karkarbengan ti Nagtagitaoan ket mangipabaklay ti annong kadagiti partido nga aggaransia ti karbengan ti edukasion. Iti sangalubongan nga agpang, ti Internasional a Panakaikeddeng iti Ekonomiko, Sosial ken Kultural a Karkarbengan ti Nagkaykaysa a Pagpagilian iti 1966 ket manggaransia iti daytoy a karbengan iti artikulo 13.

Kadagiti kadagupan ti pakasaritaan dagiti nadumaduma a gobierno ket nangiparparitda a pribado wenno idiay balayda a mangpaadal dagiti ubbing. Dagiti nadumaduma a totalitariano a turay, kas pagarigan, ket nangipapilit ti indoktrinasion babaen ti propaganda iti Hitler a Kinaagtutubo ken propaganda iti edukasion babaen dagiti nadumaduma a turay ti komunismo.

Dagiti sistema

Dagiti sistema ti panagadal ket mairaman dagiti institusionalisado a panagisursuro ken panagadadal a mainaig ti kurikulum, a daytoy ket kabukbukodan a nabangon segun ti nasakbayan a keddeng ti panggep dagiti eskuela iti sistema. Dagiti sistema ti eskuela idi ket naibatay pay kadagiti relihion ti tattao a nagitited kaniada ti sabalia kurikula.

Dagiti nagibasaran

^ Dewey, John (1916–1944). Demokrasi akenEdukasion. The Free Press. pp. 1–4. ISBN 0-684-83631-9.
^ educate. Etymonline.com. Naala idi 2011-10-21.

Dagiti akinruar a silpo

Dagiti midia a mainaig iti Edukasion iti Wikimedia Commons
Dagiti inadaw a sasao a mainaig iti Edukasion iti Wikiquote (iti Ingles)

Dagiti rekurso ti edukasion Naiyarkibo 2005-04-10 iti Wayback Machine manipud iti UCB Libraries GovPubs
UNESCO nga Instituto para kadagiti Estadistika: Internasional a maipadpada kadagiti estadistika kadagiti sistema ti edukasion

Daytoy nga artikulo dagiti nangruna nga artikulo ket pungol. Makatulongka iti Wikipedia babaen ti panagnayon iti daytoy.

[1] Dewey, John (1916–1944). Demokrasi akenEdukasion. The Free Press. pp. 1–4. ISBN 0-684-83631-9.

[2] ucate. Etymonline.com. Naala idi 2011-10-21.

[1]

[2]