Μετάβαση στο περιεχόμενο

Εκπαίδευση

Επεξεργασία συνδέσμων
Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
 Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. Βοηθήστε συνδέοντας το κείμενο με τις πηγές χρησιμοποιώντας παραπομπές, ώστε να είναι επαληθεύσιμο.
Η σήμανση τοποθετήθηκε στις 17/10/2015.
Στιγμιότυπο από διάλεξη στο τμήμα ιστορίας και αρχαιολογίας του ΕΚΠΑ.
Δευτεροβάθμια εκπαίδευση σε υπαίθρια περιοχή του Αφγανιστάν
Μαθητές σε διαγωνισμό ρομποτικής στην Ουάσινγκτον, ΗΠΑ
Νηπιαγωγείο στην Ιαπωνία

Η εκπαίδευση με την ευρεία έννοια περιλαμβάνει όλες τις δραστηριότητες που έχουν σκοπό την επίδραση με συγκεκριμένο τρόπο στη σκέψη, στο χαρακτήρα και στη σωματική αγωγή του ατόμου. Από τεχνικής πλευράς, με τη διαδικασία της εκπαίδευσης αποκτώνται συγκεκριμένες γνώσεις, αναπτύσσονται δεξιότητες και ικανότητες και διαμορφώνονται αξίες (ηθική, ειλικρίνεια, ακεραιότητα χαρακτήρα, αίσθηση του δικαίου, αφοσίωση, επαγγελματισμός, υπευθυνότητα, κτλ). Η εκπαίδευση γίνεται με βάση συγκεκριμένες μεθόδους (θεωρητική διδασκαλία, επίδειξη, ανάθεση εργασιών, πρακτική εξάσκηση, κτλ), σε ένα ειδικά σχεδιασμένο πρόγραμμα, με συγκεκριμένους μαθησιακούς στόχους και είναι οριοθετημένη χρονικά. Η λέξη προέρχεται από το αρχαίο ελληνικό ρήμα εκπαιδεύω που σημαίνει ανατρέφω από παιδική ηλικία, μορφώνω, διαπαιδαγωγώ.

Δίκαιο

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σύμφωνα  με το άρθρο 14 ,των θεμελιωδών δικαιωμάτων της  ΕΕ , FRA (European Union Agency For Fundamental  Rights) το όποιο άφορα τις ελευθερίες «1.Κάθε πρόσωπο έχει δικαίωμα στην εκπαίδευση και στην πρόσβαση στην επαγγελματική και συνεχή κατάρτιση .». Επομένως όλοι  έχουν δικαίωμα στην μόρφωση  ανεξαρτήτως ηλικίας , αναπηρίας , φύλλου, οικονομικής κατάστασης ή εθνικότητας. Οι εκπαιδευτικοί φορείς, μέσα από τα σχολεία προσπαθούν να ενσωματώσουν όλα τα άτομα μιας κοινωνίας , ανεξαρτήτως των παραπάνω , προσφέροντας ευκαιρίες στην μόρφωση . Τα σχολεία αποτελούν ένα από τα πιο σημαντικά εκπαιδευτικά κοινά των πολιτών μιας κοινωνίας .

Ορισμός

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κάποιοι άλλοι γνωστοί ορισμοί για την εκπαίδευση:

  • Σύμφωνα με τον Ντυρκέμ, η εκπαίδευση ορίζεται ως η δράση που κατευθύνεται από τις γενιές των ενηλίκων στις γενιές εκείνες που δεν είναι ακόμα αρκετά ώριμες για την κοινωνική ζωή.
  • Σύμφωνα με τον Ζαν Πιαζέ, «Η εκπαίδευση συνίσταται στη διαμόρφωση δημιουργών, ακόμη κι αν δεν υπάρξουν πολλοί, ακόμη κι αν οι δημιουργίες του ενός είναι μικρότερες του άλλου. Χρειάζεται η διαμόρφωση εφευρετών, ανακαινιστών, όχι κομφορμιστών».
  • Στο βιβλίο του Τσαούση «Λεξικό της κοινωνιολογίας της εκπαίδευσης» συναντάμε τον παρακάτω ορισμό: «Εκπαίδευση είναι μορφή εξειδικευμένης κοινωνικοποίησης που ασκείται κατά κανόνα από φορείς που βρίσκονται έξω από την οικογένεια και έχει ως περιεχόμενό της την μετάδοση γνώσεων, δεξιοτήτων και μορφών ενέργειας ή συμπεριφοράς (εντός ειδικών ιδρυμάτων).
  • Η εκπαίδευση, με τη στενή της σημασία και όπως αυτή χρησιμοποιείται σήμερα στην επιστήμη της παιδαγωγικής, σημαίνει τη συστηματική και την οργανωμένη διαδικασία της αγωγής και της μάθησης, που αφενός προγραμματίζεται από την πολιτεία ή από οποιονδήποτε άλλο φορέα, δημόσιο ή ιδιωτικό (Π. Ξωχέλλης,1986,1997), αφετέρου υλοποιείται από τους φορείς αυτούς. Επειδή όμως η εκπαίδευση είναι ένα δημόσιο αγαθό, γι' αυτό την εποπτεία και την ευθύνη για την υλοποίησή της την έχει, και οφείλει να την έχει, εξολοκλήρου η Πολιτεία.

Σκοποί της εκπαίδευσης

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι σκοποί της εκπαίδευσης διαφέρουν από χώρα σε χώρα και από εποχή σε εποχή. Η σύγχρονη εκπαίδευση δεν έχει ξεκαθαρισμένους σκοπούς λόγω της γρήγορης ανάπτυξης, παρ'όλα αυτά γίνονται γενικώς αποδεκτοί οι παρακάτω σκοποί:

  1. Ο σχηματισμός του χαρακτήρα, που θα βοηθήσει τους νέους στις σχέσεις τους με τους συνανθρώπους τους.
  2. Η ανάπτυξη της ευφυΐας.
  3. Η μετάδοση και ίσως η βελτίωση της εθνικής κουλτούρας.
  4. Ο εφοδιασμός των νέων με γνώσεις και δεξιότητες ανάλογα με τις ικανότητές τους, ώστε να κερδίσουν τα απαραίτητα για τη ζωή και να συμβάλλουν στην περαιτέρω ανάπτυξη της εθνικής οικονομίας.
  5. Η προσπάθεια να γίνουν οι νέοι ικανοί να προσαρμόζονται στις μεταβαλλόμενες κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες.
  6. Η μάθηση να εστιάζει στον τρόπο μάθησης για έναν κόσμο που συνέχεια αλλάζει και όχι σε αποστήθιση πληροφοριών.
  7. Η εκπαίδευση να έχει μαθητοκεντρικό χαρακτήρα.
  8. Η απόκτηση κριτικής σκέψης και λογικής κρίσης.
  9. Η καλλιέργεια δεξιοτήτων.
  10. Η κοινωνικοποίηση και η ανάπτυξη διαπροσωπικών σχέσεων, οι οποίες χαρακτηρίζονται από ευγένεια και αλληλοσεβασμό.

Κατά D.J. O'Connor

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Επιπλέον, ο D.J. O’Connor λέει ότι οι σκοποί της εκπαίδευσης πρέπει να είναι:

  1. Να εφοδιάσει τους ανθρώπους με τις βασικές δεξιότητες (π.χ. ανάγνωση, γραφή, αριθμητική) που τους χρειάζονται: α)για να πάρουν τη θέση τους στην κοινωνία και β) να αναζητήσουν περισσότερη γνώση.
  2. Να τους εφοδιάζει με επαγγελματική κατάρτιση που θα τους βοηθήσει να εξασφαλίσουν τα απαραίτητα της ζωής.
  3. Να τους ξυπνήσει το ενδιαφέρον και την αγάπη για γνώσεις.
  4. Να τους κάνει να αποκτήσουν κριτική σκέψη.
  5. Να τους φέρει σε επαφή με την κουλτούρα και τα επιτεύγματα του ανθρώπου και να τους εξασκήσει, ώστε να τα εκτιμούν.
  6. Η ηθική εξύψωση του ατόμου, η ανάπτυξη ηθικής συνείδησης και ήθους.

Οι σκοποί αυτοί δείχνουν ότι η εκπαίδευση είναι μια διαδικασία ουδέτερη και αυτόνομη, που δεν έχει καμία σχέση με το δογματισμό και τους αυταρχικούς τρόπους διδασκαλίας και που αποβλέπει στην ανάπτυξη των αναλυτικών και συνθετικών ικανοτήτων του ατόμου. Αλλά είναι αδύνατο να επιτευχθεί αυτό, όταν η εκπαίδευση είναι ξεκομμένη από τον κοινωνικό της περίγυρο. Το άτομο είναι ανάγκη να θεωρήσει τον εαυτό του σαν αναπόσπαστο μέλος της κοινωνίας και σε αυτά τα πλαίσια να μορφωθεί, επειδή οι συνθήκες για την ανάπτυξη της ανθρώπινης προσωπικότητας μπορούν να δημιουργηθούν μόνο μέσα σε μια κοινωνία χωρίς ανταγωνισμούς και κοινωνικές διακρίσεις.

Τέλος, πρέπει να επισημάνουμε ότι η παιδεία και η εκπαίδευση δεν είναι ταυτόσημοι όροι. Η εκπαίδευση είναι θεσμός της πολιτείας με συγκεκριμένους μαθησιακούς στόχους και περιεχόμενο και έχει καθορισμένη χρονική διάρκεια. Αντίθετα η παιδεία δεν περιορίζεται σε κάποια συγκεκριμένη ηλικία. Επεκτείνεται σε όλη τη διάρκεια της ζωής του ατόμου, αφού ποτέ δε σταματά να δέχεται επιδράσεις, ερεθίσματα από το περιβάλλον στο οποίο ζει. Η έννοια «παιδεία» είναι πλατύτερη από την έννοια «εκπαίδευση».

Εκπαιδευτική Αξιολόγηση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο ρόλος της αξιολόγησης στην εκπαίδευση:

Για κάθε εκπαιδευτικό και κοινωνικό σύστημα, η αξιολόγηση ως θεσμός αποτελεί αναπόσπαστο μέρος τόσο της εκπαιδευτικής διαδικασίας όσο και της εκπαιδευτικής πολιτικής και έχει άμεση σχέση με την εκπαιδευτική πραγματικότητα της εκάστοτε κοινωνίας. Η έννοια της αξιολόγησης στην εκπαίδευση και η αντίστοιχη διαδικασία αναπτύχθηκαν και καθιερώθηκαν στις διάφορες χώρες σχεδόν ταυτόχρονα με την ανάπτυξη των συστημάτων εκπαίδευσης. Η αξιολόγηση αποκαλείται "εκπαιδευτική αξιολόγηση" ή "αξιολόγηση στην εκπαίδευση", καθώς το κεντρικό σημείο αναφοράς της είναι η εκπαίδευση.

Η αξιολόγηση στην αρχική της μορφή εμφανίστηκε σχεδόν αποκλειστικά μέσα στο σχολείο, με σκοπό την αξιολόγηση των μαθητών. Ο βασικός προβληματισμός των εκπαιδευτικών και γενικότερα όσων εμπλέκονται στην εκπαιδευτική διαδικασία ήταν για πολλά χρόνια η ανάπτυξη αντικειμενικών μεθόδων που αφορούν στη διαπίστωση και τη μέτρηση των γνώσεων που αποκτώνται στη σχολική μονάδα. Η εκπαιδευτική αξιολόγηση αποτελεί μία ευρεία έννοια και καλύπτει ένα μεγάλο φάσμα διαδικασιών με κοινό χαρακτηριστικό τη διερεύνηση, αποτίμηση ή εκτίμηση και καταγραφή ποιοτικών ή ποσοτικών μεγεθών της εκπαίδευσης. Κατά συνέπεια, η αξιολόγηση είναι μια πολυδιάστατη και σύνθετη διαδικασία που αξιοποιεί διάφορα επιστημονικά πεδία. Τις τελευταίες δεκαετίες οι σύγχρονες τάσεις στην εκπαίδευση οδήγησαν στην εξέλιξη της εκπαιδευτικής αξιολόγησης, η οποία αποτελεί πλέον νέο και ξεχωριστό επιστημονικό πεδίο των επιστημών αγωγής.

"Η αξιολόγηση της εκπαίδευσης πρέπει:

  • να συμβάλλει στη διεύρυνση της γνώσης για το επιτελούμενο σε κάθε εκπαιδευτική μονάδα έργο
  • να προωθεί διαδικασίες ανάπτυξης των σχολείων και να ενθαρρύνει τις πρωτοβουλίες σε τοπικό, περιφερειακό και εθνικό επίπεδο
  • να υποστηρίζει τη λήξη ορθολογικών αποφάσεων και
  • να λειτουργεί ως μοχλός βελτίωσης ή αλλαγής των εκπαιδευτικών πρακτικών και γενικότερα του εκπαιδευτικού συστήματος."


Ιστορία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Αναπαράσταση της Ακαδημίας του Πλάτωνα σε μωσαϊκό από την Πομπήια

Αρχαία Ελλάδα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Κύριο λήμμα: Εκπαίδευση στην αρχαία Ελλάδα

Στην αρχαία Αθήνα η εκπαίδευση ήταν ιδιωτική. Παιδαγωγοί και παιδοτρίβες δίδασκαν στα παιδιά γραφή, ανάγνωση, αριθμητική, μουσική και γυμναστική.

Δωδέκατος αιώνας

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο όρος εκπαίδευση πρωτοεμφανίστηκε το 12ο αιώνα, γύρω στο 1200 μ.Χ., στη Β. Ιταλία, Αγγλία, Ισπανία, Γερμανία, Τσεχία για την αναβάθμιση του εργατικού δυναμικού, μιας και έχουμε και τη βιομηχανική επανάσταση το 18ο αιώνα στην Αγγλία. Η παροχή δωρεάν στοιχειώδους εκπαίδευσης γινόταν από φιλανθρωπικές και θρησκευτικές οργανώσεις, των οποίων ο στόχος ήταν πρωταρχικά ηθικός και των οποίων η αντίληψη για το βαθμό μόρφωσης που ήταν αναγκαίος για τον σκοπό αυτόν, ήταν πολύ περιορισμένος. Σύμφωνα με τον Durkheim οι εκπαιδευτικοί μετασχηματισμοί είναι πάντα αποτέλεσμα και ένδειξη των κοινωνικών μετασχηματισμών και βάσει αυτών πρέπει να ερμηνεύονται. Με άλλα λόγια, η εκπαίδευση αλλάζει καθώς αλλάζει η κοινωνία.

Αναγέννηση και Διαφωτισμός

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το μοναστήρι της Ναλάντα στην Ινδία αποτέλεσε σημαντικό κέντρο εκπαίδευσης κατά την αρχαιότητα

Διαφοροποιήσεις στη σημασία του όρου εμφανίστηκαν στην εποχή της Αναγέννησης και του ευρωπαϊκού Διαφωτισμού, όπου η μελέτη της κλασσικής γραμματείας αντικατέστησε την αυστηρή εκπαίδευση στη λογική που κατείχε κεντρική θέση στο σχολαστικισμό του Μεσαίωνα. Τώρα πια δινόταν έμφαση στην ελκυστικότητα της παρουσίασης, την κομψότητα της μορφής και το εκλεπτυσμένο και επεξεργασμένο ύφος και όχι στην ανάπτυξη της δύναμης της λογικής.

Εικοστός αιώνας

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το επίπεδο εκπαίδευσης ανά χώρα, σύμφωνα με στοιχεία του 2007/2008

Δεν είναι δυνατόν να μη σημειώσει κανείς και δύο πολύ βασικούς σταθμούς στην ιστορία της εκπαίδευσης. Ο α’ που χρονολογείται στις αρχές του 20ού αιώνα και χαρακτηρίζει τη μετάβαση από το λεγόμενο «παλαιό» στο «νέο» σχολείο (σχολείο εργασίας) επιφέρει σημαντικές αλλαγές στην εσωτερική μορφή και λειτουργία της εκπαίδευσης, δηλαδή στο περιεχόμενο και τη μεθόδευση της διδασκαλίας καθώς και στη σχέση εκπαιδευτικού και μαθητή. Ο β’ σταθμός καλύπτει την περίοδο μετά το Β’ Παγκόσμιο πόλεμο, όπου μεταδίδεται το εκάστοτε ισχύον σύστημα γνώσεων και αξιών σε κάθε κοινωνική ομάδα, ασκείται κοινωνικός έλεγχος, ενώ το παιδαγωγικό έργο γίνεται πλέον επάγγελμα και διαμορφώνεται ένα πλέγμα προσδοκιών και νορμών για το φορέα του επαγγελματικού ρόλου.

Το εκπαιδευτικό σύστημα πρέπει να προσαρμοστεί στη σημερινή εποχή. Οι μαθητές βρίσκονται στο επίκεντρο όλων των εκπαιδευτικών εγχειρημάτων και πρέπει να είναι προετοιμασμένοι για τον κόσμο, για τον διεθνή ανταγωνισμό και όχι για τον στενό ελληνικό χώρο. Βασικά στοιχεία που πρέπει να αποκτήσουν οι μαθητές μέσα από το σχολείο είναι η ικανότητα να σκέφτονται κριτικά, να συλλέγουν πληροφορίες από πολλαπλές πηγές, να αξιολογούν πηγές και να συνθέτουν. Η μάθηση επικεντρώνεται στο πώς να μαθαίνετε για έναν κόσμο που αλλάζει, όχι στην απομνημόνευση πληροφοριών. Ας μην χαθούμε στα ασήμαντα και ας χαθούν οι καλές προθέσεις στην πολυπλοκότητα. Με μια αμερικανική προσέγγιση που βασίζεται στην ουσία και τα αποτελέσματα, είναι απλή αλλά έχει και βάθος. Εμβαθύνουν στην ελληνική γλώσσα, την αρχαία ελληνική φιλοσοφία, τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη και μια βαθιά αγάπη για τη χώρα μας θα τους συντροφεύει όταν φεύγουν στο εξωτερικό.

Στοιχεία της Ιστορίας της Εκπαίδευσης εκτίθενται σε σχετικά μουσεία όπως το Μουσείο Σχολικής Ζωής και Εκπαίδευσης στην Αθήνα και το Μουσείο Σχολικής Ζωής στα Χανιά.

Βαθμίδες

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι θεσμοθετημένες βαθμίδες εκπαίδευσης είναι:

Η τριτοβάθμια εκπαίδευση διακρίνεται περαιτέρω σε τρεις κύκλους (Διακήρυξη Μπολόνια):

Βιβλιογραφία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Κόκκοτας Β. Π. Η ελευθερία στην εκπαίδευση (2η έκδ.). Αθήνα: Γρηγόρης.
  • Marples R. (Επιμ.) Οι σκοποί της εκπαίδευσης. Αθήνα: Μεταίχμιο.
  • Ματάκιας Α. Λεξικό Εννοιών. Γνωστικό υλικό για τις Εκθέσεις. Αθήνα: Πελεκάνος.
  • Banks Ο. (1987). Η κοινωνιολογία της εκπαίδευσης. Θεσσαλονίκη: Παρατηρητής.
  • Blackledge D., Hunt B. (1995). Κοινωνιολογία της εκπαίδευσης. Αθήνα: Έκφραση.
  • Παπάς Ε. Α. Σχολική Παιδαγωγική. Αθήνα: Ατραπός.
  • Παιδαγωγική Ψυχολογική Εγκυκλοπαίδεια – Λεξικό. Αθήνα (1989): Ελληνικά Γράμματα.
  • Παπακωνσταντίνου, Π. (1993), Εκπαιδευτικό έργο και αξιολόγηση στο σχολείο. Αθήνα: Έκφραση.
  • Παλαιοκρασσάς, Σ.-Δημητρόπουλος, Σ.-Κωστάκη, Α.-Βρεττάκου, Β. (1997), Αξιολόγηση της εκπαίδευσης: ευρωπαϊκές τάσεις και πρόταση για ένα πλαίσιο ελληνικής πολιτικής. Αθήνα: Ίων.
  • Σολομών, Ι. (1999), Εσωτερική αξιολόγηση και προγραμματισμός του εκπαιδευτικού έργου στη σχολική μονάδα. Αθήνα: Παιδαγωγικό Ινστιτούτο.
  • Herder (1967). Μεγάλη Παιδαγωγική Εγκυκλοπαίδεια. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.
  • Τσαούσης Δ. Γ. (1989). Χρηστικό Λεξικό Κοινωνιολογίας. Αθήνα: Gutenberg.
  • Χατζηδήμος Χρ. Δ. (2005). Εισαγωγή στην Παιδαγωγική. Αθήνα: Αδελφών Κυριακίδη.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]


Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Εκπαίδευση&oldid=10369811"