Forse

Dy cadjin, t'ad soilshaghey forseyn myr seiy ny tayrn. Foddee ad gobbraghey liorish trimmid, magnaidys as phenomena elley ta cur er nhee siyraghey.

She parameter vaghtooragh eh forse, as ta paart mooar echey ayns obbrinaght chlassicagh. Foddee eh bieauaghey ny aachummey nheeghyn, as trooid eiyrtys 'orse, foddee oo jannoo obbyr ny caghlaa bree nhee ennagh. Ta mooadys as troa ec forse, as myr shen, she vaghtoor t'ayn.

Ta leighyn gleashaght Newton meenaghey forse myr cormid caghlaa momentum nhee ennagh, dy ghraa myr shen:

$~F=m.a$

raad ta:
F çheet er Forse (N)
m çheet er Glout (Kg)
a çheet er bieauaghey

Ren ny shenn 'allsoonee ymmyd jeh'n eie dy row forse ayn er son studeyrys er nheeghyn staddagh as gleashagh. Ren Aristotle ymmyd yn eie shen y veenaghey, agh va'n eie echey goaill stiagh far-hoiggalyn bunneydagh v'ayn foast rish ymmodee keeadyn. Haink Archimedes dy hoiggal eh ny share liorish cooilleeiney jeshaghtyn bunneydagh, agh ec y traa shen, shimmey peiagh va credjue eieyn Aristotle foast. Rish toshiaght Lhing ny Soilsheyraght, chiartee Isaac Newton ny far-hoiggalyn shoh lesh fys maddaghtoil va cummal magh rish tree keeadyn, faggys. Leah 'sy 19oo eash, doshil Einstein sheiltynys ny conastaght er lheh er son dy 'aaishnaghey dy kiart cre'n aght vees forseyn ardjaghey dy easponaantagh tra ta breneen çheet tayrn er-gerrey da bieauid hollys.