Батуми

Батуми

Хула гербĕ
Патшалăх:	Грузи
Регион:	Аджари
Никĕсленĕ:	1878
Хула, çултан:
Халăх йышĕ, пин çын:	152 839 (2014)
Хула лаптăкĕ:	км²
Геогр. анлăхĕ:	41°38′45″ ç. ш.
Геогр. вăрăмлăхĕ:	41°38′30″ х.т. д.

Бату́ми (груз. ბათუმი) — Грузи хули (1878 çултанпа), Аджари тĕп хули, Хура тинĕс порчĕ. чукун çул станцийĕ (Самтредиа — Батуми йĕрĕнче).

Хула X−XIII ĕмĕрсенче хăпартнă Тамарисцихе карманĕ вырăнĕнче ӳснĕ. Батоми ятлă пулнă. XVII ĕмерте ăна Турци ярса илнĕ; 1878 çулта Раççейе кĕнĕ (Батум облаçĕн центрĕ).

Пурăнан халăх йышĕ — 152 839 çын (2014).

Промăçлăхĕ

Нефть промăçлăхĕ, машинăтăвăм (чей промăçлăхĕн хатĕрĕсем, карап тăвăмĕ, электротехника япалисем) ĕçленĕ. Çаплах çăмăл промăçлăх (атă-пушмак, çĕвĕç фабрикисем); чей, кофе тата тапак фабрикисем ĕçлеççĕ.

Хулара Педагогика институчĕ, Драма театрĕ, цирк, Аджари патшалăх музейĕ, музейсем (революци, çапăçу Мухтавĕн, И. В. Сталин, архитектура). Тинĕс хуçалăхĕпе океанографин ĂТИ океанариумĕ, унăн йышĕнче аквариум (Совет Союзĕнче чи пысăкки) тата дельфинарий.

Культура

Батумири И. Чавчавадзе ячĕллĕ грузин театрĕ

Паллă вырăнсеем

Хулара «Тамара» карман тата католици чиркĕвĕ пур. Хальхи çурт-йĕр йышĕнче: «Интурист» хăна çурчĕ (1939, архитекторĕ — А. В. Щусев), драма театрĕ (1952), кинотеатр «Тбилиси» (1964).

А. С. Пушкин палăкĕ,
Важа Пшавела палăкĕ,
Шота Руставели палăкĕ.
Тăван Çĕршывăн Аслă вăрçинче пуçне хунă салтаксен Мухтав обелискĕ
Ĕмĕрхи çулăм.

Хулана тинĕсçум паркĕ — пляж çумĕпе 8 çм тăршшĕ бульвар

Ниношвили урамĕ
Руставели урамĕ.
Батуми çумĕнче Батуми ботаника пахчи. Шыва кĕмелли сезон: çу — юпа уйăхĕсем.
Совет вăхăтĕнче, чукун çул чарăнăвĕнчен иккĕ çухрăм кăнтăр еннелле тупик пулнă. Вăл халĕ те пур, пулас. Çавăнта, СССР Чукун çул министерствин йĕркипе «Конец ж/д ветки СССР» тапăл пулнă.

Батуми çумĕнчи Симĕс сăмсахра чаплă ботаника пахчи вырнаçнă.

Хула ӳнерте

Батум (пьеса) — Михаил Булгаков Сталинăн яшлăх çулĕсем пирки хайланă пьеса (1938).
Батумра Хĕветĕр атте, СССР тăрăх çапкаланса çӳренĕ хыççăн, инженера тата Попова генеральшăн сĕвен пукан гарнитурине хăваласа çитнĕ.

Каçăсем

Батуми сайчĕ

Çав пекех

Баку — Батуми нефть пăрăхĕ

Каçăсем

п • с • т Хура тинĕс курорчĕсем
Кавказăн Хура тинĕс çыранĕ (Абхази, Грузи, Раççей)	Адлер \| Анапа \| Анаклия \| Батуми \| Гагра \| Ганарджиис-Мухури \| Геленджик \| Дагомыс \| Кобулети \| Леселидзе \| Çĕнĕ Афон \| Пицунда \| Лазаревское \| Сочи

Крым	Алупка \| Алушта \| Гаспра \| Гурзуф \| Евпатория \| Заозёрное \| Канака \| Кача \| Керчь \| Коктебель \| Кореиз \| Курортное \| Межводное \| Мирный \| Николаевка \| Новофёдоровка \| Оленевка \| Орджоникидзе \| Отрадное \| Партенит \| Портовое \| Приморский \| Понизовка \| Симеиз \| Судак \| Форос \| Феодосия \| Черноморское \| Ялта

Украина	Одесса облаçĕ: Вапнярка \| Гвардейское \| Грибовка \| Затока \| Ильичёвск \| Каролино-Бугаз \| Катранка \| Курортное \| Лебедёвка \| Николаевка \| Новая Дофиновка \| Одесса \| Приморское \| Рассейка \| Санжейка \| Сергеевка \| Южное Николаев облаçĕ: Василевка \| Ивановка \| Дмитровка \| Днепровское \| Коблево \| Морское \| Очаков \| Покровка \| Рыбаковка \| Яселка Херсон облаçĕ: Александровка \| Геройское \| Зализный Порт \| Лазурное \| Рыбальче \| Скадовск \| Софиевка \| Хорлы \| Широкая Балка

Турци	Дюздже \| Зонгулдак \| Бартын \| Кастамону \| Синоп \| Самсун \| Орду \| Гиресун \| Трабзон \| Ризе

Болгари тата Румыни	Албена \| Золотые Пески \| Солнечный берег \| Констанца

п • с • т Хура тинĕс порчĕсем
Абхази	Очамчира (порт) • Сухум

Болгари	Бургас • Варна

Грузи	Батуми (порт) • Кулеви • Поти

Крым	Алушта • Евпатория (порт) • Керчь (суту-илӳ • пулă • Камыш-Бурун • Порт «Крым») • Севастополь • Феодосия (порт) • Черноморское • Ялта (порт)

Раççей Федерацийĕ	Новороссийск (порт) • Сочи (суту-илӳ порчĕ • Имеретинский) • Туапсе (порт)

Румыни	Констанца

Турци	Самсун • Трабзон

Украина	Одесса (порт) • Черноморск (порт) • Южное (порт) • Николаев (порт)