Тан улас

Ехэ Тан Улас 唐朝
Эзэнтэ гүрэн
← 618 — 907 →
700 он
Ниислэл	Сиан (618-904) Лоян (904-907)
Хэлэн(үүд)	Дунда Хитад хэлэн
Шажан	Буддын шажан, Бомбын шажан, Күнзын һургаал
Засаглалай хэлбэри	Хаанта улас
Хаан
- 618-626	Тан Гаозу (түрүүшын хаан)
- 904-907	Тан Ай ди (һүүлшын хаан)
Түүхэ
- 618 оной 6 һарын 26	Тан улас байгуулагдаба
- 690-705	У Зэтянь хатан хаанай ноёрхол
- 907 оны 6 сарын 1	Тан улас мүхэбэ

Тан улас (хитадаар 唐朝) — Хитадай түүхэдэ 618-907 оной хоорондо оршожо байһан хамагай хүсэрхэг уласуудай нэгэ юм. Түүхэшэд «Тан» уласые баһа эхинэй үе болон һүүлшын үе гэжэ хубаадаг болоод тэрэнь Ань Шиин боһолгоор зааг болгодог байна. Тан уласай эхинэй үень хүгжэн мандаһан үе, һүүлшын үень доройтон буураһан үе болоно. Тан уласай Гао Зу хааниинь Тан уласые үндэһэлэн байгуулжа, Тан уласай Тай Зун Ли Ши миниинь арбан жэлэй дайнаар нэгэдэлэй ехэ үйлые бэелүүлһэн бэлэй. Сюань у мэнии хэрэг хубисалай дараа, Ли Ши минь хаан шэрээнээ һуугаад, улас ороноо заһан хүтэлхэ талаар шармайжа ажаллаһанаар "Тан улас" Хитадай феодалай ниигэмэй түүхэдэ урида үмэнэ гаража байгаагүй сэсэглэн хүгжэһэн үе болоһон байна. Илангаяа “Жэнь гуании засаглал”аар дамжажа, улас түрэ, эдэй засаг, соёл зэргэ олон талаар бүри тухайн үеын дэлхэйн тэргүүнэй түбшиндэ хүрэһэн байгаа. Түүнһээ хойшо, Тан уласай Сюань Зун хаанай үедэ баһа “Кай юании мандалай үе”дэ орожо, улас гүрэниинь хүсэрхэгжэн, арад эргэдынь шэнээлиг амидаралтай боложо, амар тайбан сайхан саг үе дахин элэрһэн байгаа. Гэбэш мүн үедэ баһа Ань Шиин боһолго гараһан болоод түүнһээ эхилжэ Тан улас буураха тиишээ хандаһан байба.

Ном зохёол

• Ганиев Р.Т. Восточно-тюркское государство в VI - VIII вв. — Екатеринбург: Издательство Уральского университета, 2006. — С. 152. — ISBN 5-7525-1611-0