Цзунцзы
| Цзунцзы | |
|---|---|
 Шчолачны цунцзы без начыння | |
| Краіна паходжання | |
| Кампаненты | |
| Асноўныя | |
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |
Цзунцзы (кіт. 粽子, піньінь zòngzi) — кітайская страва, клейкі рыс з начынкамі, загорнуты ў бамбукавы, трысняговы[1] або любы іншы плоскі ліст, вараны на пары.
Ад кітайцаў гэтую страву запазычылі лаосцы, тайцы («бачанг»", кхмеры («ном чанг»), інданезійцы і малайцы (у апошніх двух краінах гэта страва называецца «бакчан» або «бачан», запазычанне з чаашаньскага дыялекту паўднёваміньскай мовы). Таксама распаўсюджана кітайска-філіпінская назва «мачанг».
Паходжанне
[правіць | правіць зыходнік]Цзунцзы традыцыйна ўжываюцца і дорацца на Свята драконавых лодак[2], які адзначаецца ў пяты дзень пятага месяцовага месяца (канец мая-сярэдзіна чэрвеня) у памяць аб Цюй Юане, славутым кітайскім паэце, які жыў у царстве Чу ў Перыяд Ваюючых царстваў.
Знакаміты сваім патрыятызмам, Цюй Юань беспаспяхова спрабаваў папярэдзіць кіраўніка і народ аб ваяўнічасці суседняга царства Цынь. Калі цыньскі генерал Бай Ці узяў сталіцу Чу, Ін, у 278 годзе да н. э., напісаў свой апошні твор, «Плач аб сталіцы Ін» (кіт. 哀郢, піньінь Āi yǐng, пал. Ай ін) і ўтапіўся ў рацэ Міло. Паводле легенды, мясцовыя жыхары сталі кідаць скруткі рысу ў ваду, каб рыбы або вадзяны дракон не з’елі цела паэта[3][4].
У кіраванне Цзінь цзунцзы пачалі ўжываць на Свята драконавых лодак; у праўленне Тан форма цзунцзы стала на поўдні мяняцца на тэтраідальную; пры Сун папулярнасць атрымала начынне з зацукраванай садавіны[2]. Прыкладна ў XIII—XIV стагоддзях абгортка з лісця дзікага рысу змянілася на бамбук, а ў якасці начыння сталі выкарыстоўваць мяса і бабы[2].
Апісанне
[правіць | правіць зыходнік]
Начынне цзунцзы вар’іруе ад рэгіёну да рэгіёну, але клейкі рыс выкарыстоўваецца заўсёды. Ён можа быць злёгку падсмажаны ці ж папярэдне вымачаны.
Начынне ад рэгіёну да рэгіёну адрозніваецца так: на поўначы — звычайна салодкае (адзукі, тапіёка або тара); на поўдні — салёныя качыныя яйкі, свіны жывот і грудзінка, тара, і кураціна, калбаскі, свіны тлушч і грыбы сянгу. Акрамя таго, сустракаюцца цзунцзы з машам, анко, Ziziphus jujuba, кітайскім барбекю, каштанамі, арахісам, сушаным марскім грабяшком, хуншаа-свінінай[4].
Традыцыйныя цзунцзы заварочваюць у бамбукавае лісце, аднак сустракаюцца варыянты з лісцем кукурузы, банана, канны, пандану, Alpinia zerumbet і лотасу. Кожны тып лісця перадае рысу сваё адценне смаку[5].
Форма цзунцзы ў паўночных раёнах Кітая цыліндрычная, а ў паўднёвых — тэтраэдральная.
Цзунцзы вараць на пары або ў вадзе некалькі гадзін.
У падрыхтоўцы звычайна прымае ўдзел уся сям’я.
Разнавіднасці
[правіць | правіць зыходнік]
- «Цзясінскія цзунцзы» (кіт. трад. 嘉興粽子, спр. 嘉兴粽子, піньінь Jiāxīng zòngzi): адзін з самых вядомых і папулярных відаў цзунцзы[2], названы па імі горада Цзясін. Начыняюцца свінінай, часам машам, анко або салёнымі качынымі яйкамі.
- «Фальшывыя цзунцзы» (кіт. 假粽, піньінь jiǎzòng, пал. цзяцзун): замест рысу выкарыстоўваецца рысавая мука.
- «Шчолачныя цзунцзы»"кіт. трад. 鹼水粽, спр. 碱水粽, піньінь jiǎnshuǐ zòng, пал. цзяньшуй цзун): дэсертныя цзунцзы, у працэсе падрыхтоўкі якіх рыс прамываюць у шчолачнай вадзе, дзякуючы чаму ён набывае жоўты колер. Шчолачныя цзунцзы звычайна не начыняюцца, а калі і маюць начынне, то яно салодкае (напрыклад, анко), ужываюцца з цукрам або салодкім сіропам.
- «Неня-цзун» (кіт. трад. 娘惹粽, піньінь niángrě zòng, пал. нянжэ цзун): страва малайскіх кітайцаў. Начыняюць свіным фаршам з зацукраваным васковым гарбузом, цёртым смажаным арахісам і рэзкімі затаўкамі.
- «Тайваньскія цзунцзы» (кіт. трад. 臺灣粽, спр. 台湾粽, піньінь Táiwān zòng): паўночнатайваньскія цзунцзы (кіт. 北部粽, піньінь Běibù zòng, пал. бэйбу цзун) заварочваюць у лісце Phyllostachys makinoi і вараць на пары; паўднёватайваньскія цзунцзы (кіт. 南部粽, піньінь nánbù zòng, пал. наньбу цзун) заварочваюць у лісце Bambusa oldhamii і вараць у вадзе.
Зноскі
- ↑ World Folklore Series. The Magic Lotus Lantern and Other Tales from the Han Chinese. — World Folklore Series. — Libraries Unlimited, 2006.
- ↑ а б в г Liming Wei. Chinese Festivals (Introductions to Chinese Culture). — Cambridge University Press, 2011. — ISBN 978-0521186599.
- ↑ Происхождение цзунцзы Архівавана 15 мая 2007 года.
- ↑ а б Carol Stepanchuk, Charles Choy Wong. Mooncakes and Hungry Ghosts: Festivals of China. — China Books & Periodicals, 1992. — ISBN 978-0835124812.
- ↑ Carol Peterson. Around The World Through Holidays: Cross Curricular Readers Theatre. — Libraries Unlimited, 2005.
Спасылкі
[правіць | правіць зыходнік]- Рэцэпт цзунцзы на foodmayhem.com