Marian Konieczny

Marian Konieczny
Data i miejsce urodzenia	13 stycznia 1930 ; Jasionów
Data i miejsce śmierci	25 lipca 2017 ; Jaroszowiec
Narodowość	polska
Alma Mater	Akademia Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie
Dziedzina sztuki	rzeźba
	Ważne dzieła
	Pomnik Bohaterów Warszawy; Pomnik Czynu Rewolucyjnego w Rzeszowie; Pomnik Grunwaldzki w Krakowie (rekonstrukcja); Pomnik Chwały i Męczeństwa w Algierze; Pomnik Stanisława Wyspiańskiego w Krakowie; Pomnik Jana Zamoyskiego w Zamościu; Fontanna Apolla w Poznaniu;
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Marian Adam Konieczny (ur. 13 stycznia 1930 w Jasionowie, zm. 25 lipca 2017^[1] w Jaroszowcu^[2]) – polski rzeźbiarz, profesor, dziekan Wydziału Rzeźby (1968–1972) i rektor (1972–1981) Akademii Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie, poseł na Sejm PRL VIII i IX kadencji z ramienia PZPR, członek Rady Krajowej PRON^[3]. W 1975 delegat na VII Zjazd PZPR, w 1978 członek egzekutywy Komitetu Krakowskiego PZPR oraz przewodniczący Krakowskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu. Honorowy członek Akademii Sztuk Pięknych ZSRR^[4].

Życiorys

Był synem małorolnego chłopa^[5] Stanisława i Stefanii^[2]. W czasie okupacji niemieckiej ukończył dwie klasy gimnazjum na tajnych kompletach^[5]. Uczęszczał do Gimnazjum Klasycznego w Brzozowie^[6]^[7], a od 1948 na Akademię Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie (pracownia prof. Xawerego Dunikowskiego). Ukończył ją w 1954. Uczył się m.in. wraz z Augustynem Dyrdą^[5]. W latach 1954–1958 studiował na Instytucie im. Riepina w Petersburgu (wówczas Leningradzie)^[8]^[9], w pracowni Michaiła Kerzina, dziekana Wydziału Rzeźby. Z uczelni tej przywiózł do Polski trzy rzeźby, m.in. Starego Atletę, za którego otrzymał Srebrny Medal na Wystawie Sztuki Młodych w 1959 w Wiedniu^[5]. W 1958 podjął pracę w ASP w Krakowie i w latach 1972–1981 był rektorem tej uczelni^[8].

W latach 1948–1954 należał do Związku Młodzieży Polskiej. W 1953 wstąpił do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Od 1958 do 1980 był członkiem Związku Nauczycielstwa Polskiego. Przystąpił także do Związku Polskich Artystów Plastyków^[9]. Został pochowany w alei zasłużonych krakowskiego cmentarza Rakowickiego.

O swojej twórczości powiedział:

Gdy tworzę pomnik, to traktuję własny wysiłek jako poszukiwanie odpowiedzi na konkretny, w pewnym sensie zadany temat. Fakt, że jest to zamówienie społeczne, pociąga mnie jeszcze bardziej. Nabieram wówczas pewności, iż rzeźbiarz jest jednostką w społeczeństwie potrzebną, a może nawet niezbędną... Pomnik jest po prostu głosem w dyskusji nad epoką, w której się żyje, lub nad wydarzeniem dla niej znaczącym i na swój sposób charakterystycznym^[5].

Twórca wielkich kompozycji rzeźbiarskich, medali, portretów sławnych Polaków m.in. Konrada Swinarskiego, Krzysztofa Pendereckiego. Marian Konieczny jest także twórcą pomnika nagrobnego aktorki Barbary Kwiatkowskiej-Lass, zrealizowanego w 1998 oraz pomnika nagrobnego prof. Wiktora Zina zrealizowanego w 2012 – obydwa na cmentarzu Rakowickim.

Realizacje

Realizacje Mariana Koniecznego

Pomnik Bohaterów Warszawy („Warszawska Nike”) (1964)
Pomnik Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie (1964)^[10]
Pomnik Wdzięczności Armii Radzieckiej w Częstochowie odsłonięty 9 maja 1968^[11] (zdemontowany w 1992)
Pomnik Lenina w Nowej Hucie z 1973 (zdemontowany w 1989)
Pomnik Czynu Rewolucyjnego w Rzeszowie (1974)
Pomnik Grunwaldzki w Krakowie (rekonstr. 1976)
Pomnik Aleksandra Zawadzkiego w Dąbrowie Górniczej (zdemontowany w 1990)^[12]
Pomnik Tadeusza Kościuszki w Filadelfii (USA) z 1979
Pomnik Wincentego Pstrowskiego w Zabrzu sprzed 1979 (przemianowany w 2018 na „Pomnik Braci Górniczej”)^[13]
Pomnik Leona Kruczkowskiego w Sosnowcu z lat 1979/1980
Pomnik Republika Tarnobrzeska
Pomnik Chwały i Męczeństwa w Algierze w Algierze z 1982 (współautor), założenia i projekt architektury oraz plan zagospodarowania i arch. Wiesław Kempka, projekt konstrukcji i realizację prowadziła firma Lavalin z Kanady
Pomnik Stanisława Wyspiańskiego w Krakowie (1982)
Pomnik Wincentego Witosa (1985), Warszawa, pl. Trzech Krzyży
Pomnik Grzegorza z Sanoka w Sanoku (1985)
Pomnik Chopina w Hamamatsu (Japonia) (1990)
Pomnik Edwarda Mandella House’a w Warszawie (1991)
Pomnik Bartosza Głowackiego w Janowiczkach (1994) pod Racławicami
Pomnik Jana Matejki w Warszawie (1995)
Pomnik Barbary Kwiatkowskiej-Lass (1998) na cmentarzu Rakowickim
Pomnik Jana Pawła II i księdza Eugeniusza Makulskiego (1999) przed Bazyliką w Licheniu
Pomnik Jana Pawła II w Leżajsku (2000)^[14]
Fontanna Apolla (2002) na Rynku Starym w Poznaniu
Pomnik Jana Zamoyskiego w Zamościu (2005), przed d. pałacem Zamoyskich
Rzeźby Wisła, Macierzyństwo I, Macierzyństwo II znajdujące się przed Galerią Rzeźby prof. Mariana Koniecznego w Zamościu, ul. Łukasińskiego 2 B oraz wszystkie inne zaprezentowane na ekspozycji w Galerii.

Nagrody i odznaczenia

Nagroda Miasta Krakowa (1973)^[15]
Order Sztandaru Pracy II klasy (1985)
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1965)
Medal 30-lecia Polski Ludowej
Medal 40-lecia Polski Ludowej^[9]

W 1966 otrzymał Nagrodę Państwową I stopnia^[16]. Postanowieniem z 23 grudnia 1999 został odznaczony przez prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski^[17]. W 2009 został odznaczony Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”^[18].

Przypisy

↑ Zmarł rzeźbiarz Marian Konieczny, twórca m.in. Warszawskiej Nike. wyborcza.pl, 25 lipca 2017. [dostęp 2017-07-25].
↑ ^a ^b Marian Konieczny. rejestry-notarialne.pl.
↑ „Dziennik Polski”, r. XXXIX, nr 90 (11 906), 9 maja 1983, s. 2.
↑ Kto jest kim w Polsce. Informator biograficzny, Warszawa 1984, s. 419.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Ryszard Wójcik, Konieczny - Jego żywiołem jest brąz, [w:] red. Zygmunt Marcińczak, Nasi współcześni, MAW, Warszawa, 1980, s. 100-111, ISBN 83-203-1266-3
↑ Uczniowie oraz absolwenci Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcącego w Brzozowie. W: Jerzy Ferdynand Adamski: 75 lat Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcącego w Brzozowie. Brzozów: Muzeum Regionalne PTTK w Brzozowie, 1984, s. 38.
↑ Historia szkoły na oficjalnej stronie. lobrzozow.edupage.org. [dostęp 2014-05-08].
↑ ^a ^b Zmarł Marian Konieczny, autor „Wani” na pl. Biegańskiego w Częstochowie i warszawskiej Nike. wyborcza.pl, 25 lipca 2017. [dostęp 2017-07-26].
↑ ^a ^b ^c Profil na stronie Biblioteki Sejmowej. [dostęp 26 lipca 2017].
↑ Małgorzata Domagała: Nie żyje prof. Marian Konieczny. Był m.in. autorem pomnika patronki UMCS. wyborcza.pl, 27 lipca 2017. [dostęp 2017-07-27].
↑ JanuszJ. Brandys JanuszJ., WitoldW. Mielczarek WitoldW., Częstochowa i okolice: przewodnik, Warszawa: Sport i Turystyka, 1982, s. 47, ISBN 83-217-2397-7, OCLC 11972901 [dostęp 2023-01-16] .
↑ Pomnik gen. Aleksandra Zawadzkiego. dabrowa.pl. [dostęp 2020-12-30].
↑ Po cichu i bez fleszy odsłonięto pomnik Braci Górniczej. Czy zadziała plan ratunkowy dla monumentu Pstrowskiego?. gloszabrza24.pl, 26 marca 2018. [dostęp 2020-12-15].
↑ Kazimierz S. Ożóg: Znak pielgrzyma. Pomnik Jana Pawła II na Górze Świętej Anny i monumenty papieskie w innych polskich sanktuariach. uni.opole.pl. s. 7. [dostęp 2020-12-30].
↑ „Dziennik Polski”, s. 1, nr 109, 9 maja 1973
↑ „Nowiny Rzeszowskie”, nr 170 (5306), 20 lipca 1966, s. 2.
↑ M.P. z 2000 r. nr 13, poz. 258
↑ Wręczenie medali Gloria Artis. krakow.pl, 4 marca 2009. [dostęp 2015-06-23].

Bibliografia

Leszek Mazan. Wyspiański, Długosz, Hubal i pochód królów na Wawel. Rozmowa z prof. Marianem Koniecznym. „Nowiny”, s. 5, Nr 260 z 19 listopada 1979.

Linki zewnętrzne

Muzeum Mariana Koniecznego w Krakowie [dostęp 2024-04-18].
Konieczny Marian. interia.pl. [dostęp 2011-08-22].
Film Metrum 2 z udziałem Mariana Koniecznego. vimeo.com. [dostęp 2012-08-18].

[Zmarł_rzeźbiarz_Marian_Konieczny-1] Zmarł rzeźbiarz Marian Konieczny, twórca m.in. Warszawskiej Nike. wyborcza.pl, 25 lipca 2017. [dostęp 2017-07-25].

[rs-2] Marian Konieczny. rejestry-notarialne.pl.

[Dziennik_Polski_r_XXXIX_nr-3] „Dziennik Polski”, r. XXXIX, nr 90 (11 906), 9 maja 1983, s. 2.

[Kto_jest_kim_w_Polsce_Informator-4] Kto jest kim w Polsce. Informator biograficzny, Warszawa 1984, s. 419.

[NW-5] Ryszard Wójcik, Konieczny - Jego żywiołem jest brąz, [w:] red. Zygmunt Marcińczak, Nasi współcześni, MAW, Warszawa, 1980, s. 100-111, ISBN 83-203-1266-3

[Jerzy_Ferdynand_Adamski1984-s38-6] Uczniowie oraz absolwenci Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcącego w Brzozowie. W: Jerzy Ferdynand Adamski: 75 lat Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcącego w Brzozowie. Brzozów: Muzeum Regionalne PTTK w Brzozowie, 1984, s. 38.

[Historia_szkoły_na_oficjalnej-7] Historia szkoły na oficjalnej stronie. lobrzozow.edupage.org. [dostęp 2014-05-08].

[:0-8] Zmarł Marian Konieczny, autor „Wani” na pl. Biegańskiego w Częstochowie i warszawskiej Nike. wyborcza.pl, 25 lipca 2017. [dostęp 2017-07-26].

[BS-9] Profil na stronie Biblioteki Sejmowej. [dostęp 26 lipca 2017].

[Domagała2017-10] Małgorzata Domagała: Nie żyje prof. Marian Konieczny. Był m.in. autorem pomnika patronki UMCS. wyborcza.pl, 27 lipca 2017. [dostęp 2017-07-27].

[11] JanuszJ. Brandys JanuszJ., WitoldW. Mielczarek WitoldW., Częstochowa i okolice: przewodnik, Warszawa: Sport i Turystyka, 1982, s. 47, ISBN 83-217-2397-7, OCLC 11972901 [dostęp 2023-01-16] .

[12] Pomnik gen. Aleksandra Zawadzkiego. dabrowa.pl. [dostęp 2020-12-30].

[13] Po cichu i bez fleszy odsłonięto pomnik Braci Górniczej. Czy zadziała plan ratunkowy dla monumentu Pstrowskiego?. gloszabrza24.pl, 26 marca 2018. [dostęp 2020-12-15].

[Znak_pielgrzyma_Pomnik_Jana-s7-14] Kazimierz S. Ożóg: Znak pielgrzyma. Pomnik Jana Pawła II na Górze Świętej Anny i monumenty papieskie w innych polskich sanktuariach. uni.opole.pl. s. 7. [dostęp 2020-12-30].

[15] „Dziennik Polski”, s. 1, nr 109, 9 maja 1973

[Nowiny_Rzeszowskie_nr_170-16] „Nowiny Rzeszowskie”, nr 170 (5306), 20 lipca 1966, s. 2.

[MP_2000-13-258-17] M.P. z 2000 r. nr 13, poz. 258

[Wręczenie_medali_Gloria_Artis-18] Wręczenie medali Gloria Artis. krakow.pl, 4 marca 2009. [dostęp 2015-06-23].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]