Józef Gałęzowski (architekt)
| Data i miejsce urodzenia |
28 stycznia 1877 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
1 marca 1963 |
| Miejsce spoczynku | |
| Zawód, zajęcie |
architekt |
| Narodowość |
polska |
| Alma Mater | |
| Małżeństwo |
Jadwiga |
| Krewni i powinowaci |
Stanisław (syn) |
| Odznaczenia | |
   
| |
Józef Gałęzowski (ur. 28 stycznia 1877 w Trojanach, zm. 1 marca 1963 w Krakowie) – polski architekt i malarz.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]
.jpg)
.jpg)
Urodził się 28 stycznia 1877 w Trojanach k. Warszawy, w rodzinie Juliana i Marii ze Strachockich[1]. W 1899 podjął studia architektury w Szkole Politechnicznej we Lwowie. Od 1900 do 1901 uczył się malarstwa w prywatnej szkole Stanisława Grocholskiego w Monachium, po czym od 1902 studiował na Uniwersytecie Technicznym w Dreźnie i tam ukończył studia architektury w 1909. Od 1909 do 1911 był profesorem Szkoły Sztuk Pięknych w Warszawie[2]. Od 1911 przebywał w Krakowie, gdzie od 1913 i w całym okresie II Rzeczypospolitej do 1939 był profesorem na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. W roku akademickim 1919/1920 i 1921/1922 był rektorem tej uczelni.
Po zakończeniu II wojny światowej w 1945 ponownie został profesorem krakowskiej ASP. Ponadto w okresie Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej był kierownikiem Katedry Kompozycji Architektonicznej dla studentów kierunków politechnicznych Akademii Górniczej oraz od 1946 na Politechnice Krakowskiej.
Kierował redakcją publikacji pt. Odbudowa polskiego miasteczka. Projekty domów[3][4]. Należał do Towarzystwa Artystów Polskich „Sztuka”, Stowarzyszenia Architektów Polskich, Związku Polskich Artystów Plastyków, Klubu Rotary[5].
Jego żoną od października 1905 była Jadwiga (1877–1948)), także malarka[6]. Ich syn Stanisław (1903–1945), również został architektem, był uczestnikiem powstania warszawskiego.
Zmarł w Krakowie, pochowany na cmentarzu Rakowickim.
Projekty i dzieła
[edytuj | edytuj kod]- Budynki użyteczności publicznej:
- budynek Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego w Mińsku Litewskim,
- restauracja „Drozdowo” w Częstochowie,
- wnętrze kawiarni Grand Hotel w ramach Galerii Luxenburga[7],
- gmach Wyższego Studium Handlowego przy ulicy Henryka Sienkiewicza 5 w Krakowie z lat 1926–1928 (obecnie Wydział Towaroznawstwa Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie),
- plan rozbudowy Instytutu Balneologii w Krakowie w latach 1945–1947 (obecnie Oddział reumatologiczny Szpitala Specjalistycznego im. J. Dietla przy ul. Focha 33),
- projekt przebudowy szkół powszechnych: XX Żeńska im. św. Jadwigi i XXIV Męska im. Jana Kochanowskiego z lat 30.[8],
- projekt Studium Pedagogiczne Uniwersytetu Jagiellońskiego przy ul. Władysława Reymonta 4 w Krakowie z lat 30. – niezrealizowany[9].
- Dwory:
- Opinogóra zwycięski projekt w konkursie z 1904 – pierwotnie niezrealizowany[10][11], wykonany po ponad 100 latach od 2006 do 2008[12][13], obecnie w ramach Muzeum Romantyzmu w Opinogórze,
- Chodorów,
- Hodle,
- Dwór Habichta w Przeworsku (prawdopodobnie)
- Rozbudowa dworu w Skrzeszowicach.
- Wille:
- wille przy ul. Jana Zamoyskiego 80 i 83 w Krakowie[14],
- Pałace:
- pałac Maksymiliana Rutkowskiego w Bronowicach Wielkich (1926-1930, obecnie mieści Instytut Farmakologii PAN przy ulicy Smętnej 12)[15]
- Muzeum Rodu Estreicherów, Strat Kultury i Rewindykacji w Krakowie przy ul. Sarnie Uroczysko 15,
- plan rozbudowy Pałacu Lubomirskich w Przeworsku z 1920[16], wykonana została kordegarda i brama wjazdowa w 1923.
- Kamienice (ul. Warszawska 1 w Krakowie).
- Kościoły i obiekty sakralne:
- kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa przy parafii pod tym wezwaniem w Jaworzno-Byczynie z 1930[17],
- projekt odbudowy kościoła pod wezwaniem Matki Boskiej Bolesnej w Kroczewie z 1911 – niezrealizowany[18],
- Kaplica Najświętszego Serca Pana Jezusa w Załucznem[19],
- Kapliczka na terenie posiadłości prof. dr Arnolda Bollanda w Rżące z 1930[20].
- Osiedla (Brześć Kujawski).
- Sanatoria (np. Dom Zdrojowy w Druskienikach, Akademickie Sanatorium Przeciwgruźlicze na Gubałówce z 1929).
- Monumenty na nekropoliach:
- Architektura Zakopanego[22][23].
- Pawilony na Wystawę Przemysłowo-Rolniczą w Częstochowie[24].
W okresie II Rzeczypospolitej Józef Gałęzowski i Adolf Szyszko-Bohusz stworzyli ideę Alej Trzech Wieszczów w Krakowie i pomysł dzielnicy oplatającej Błonia krakowskie[25].
Ordery i odznaczenia
[edytuj | edytuj kod]- Order Sztandaru Pracy I klasy
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (11 listopada 1937)[26]
- Medal 10-lecia Polski Ludowej (15 stycznia 1955)[27]
- Złota Odznaka SARP (1955)[28]
- Srebrna Odznaka SARP (1953)[28]
Nagrody
[edytuj | edytuj kod]- Nagroda artystyczna miasta Krakowa (1945)
- Nagroda Państwowa I stopnia za całość twórczej działalności architektonicznej oraz wykształcenie licznego zastępu młodych architektów Polski Ludowej (1955)[29]
- Nagrody w konkursach architektonicznych
Upamiętnienie
[edytuj | edytuj kod]- W 1988 imieniem Józefa Gałęzowskiego nazwano ulicę w krakowskiej dzielnicy Opatkowice.
- Pamiątki po Józefie Gałęzowskim, w tym odznaczenia i odręczne rysunku, trafiły do Muzeum Architektury we Wrocławiu[30].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Stanisław Łoza (red.), Czy wiesz kto to jest?, (Przedr. fotooffs., oryg.: Warszawa : Wydaw. Głównej Księgarni Wojskowej, 1938.), Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe : na zam. Zrzeszenia Księgarstwa, 1983, s. 192.
- ↑ Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie. culture.pl. [dostęp 2015-03-29].
- ↑ Odbudowa polskiego miasteczka: projekty domów opracowane przez grono architektów polskich. bcpw.bg.pw.edu.pl. [dostęp 2015-03-29].
- ↑ Otoczenie domu. Dworek na małej działce?. budujemydwor.pl, 18 lipca 2011. [dostęp 2015-03-29].
- ↑ Krakowscy Rotarianie w latach 1933–1939. rotary-krakow.pl. [dostęp 2015-03-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-04-02)].
- ↑ Jadwiga Gałęzowska. dziejekrakowa.pl. [dostęp 2015-03-28].
- ↑ Pasaż Luxenburga. sekretywarszawy.pl. [dostęp 2015-03-29].
- ↑ Kraków. Szkoły powszechne: XX Żeńska im. św. Jadwigi i XXIV Męska im. Jana Kochanowskiego. Projekt przebudowy. Rzut parteru i przekrój poprzeczny.. katalog.muzeum.krakow.pl. [dostęp 2015-03-29].
- ↑ Kraków. Studium Pedagogiczne U.J., ul. Reymonta 4. Projekt niezrealizowany. Elewacja północna i południowa. katalog.muzeum.krakow.pl. [dostęp 2015-03-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-04-02)].
- ↑ Historia konkursu sprzed 100 lat. ronet.pl. [dostęp 2015-03-29].
- ↑ Zabytkowy dwór Krasińskich, » Opinogóra Górna. zabytki.ocalicodzapomnienia.eu. [dostęp 2015-03-29].
- ↑ REZYDENCJA KRASIŃSKICH (ZESPÓŁ REZYDENCJONALNY). muzeumromantyzmu.pl. [dostęp 2015-03-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-04-05)].
- ↑ Stary i nowy dwór. mazowsze-krasinskich.pl. [dostęp 2015-03-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-06)].
- ↑ Wille przy Zamoyskiego. podgorze.pl. [dostęp 2015-03-29].
- ↑ Wiosna w malarstwie Juliusza Kędziory. muzeum.pila.pl. [dostęp 2015-03-29].
- ↑ Pałac Lubomirskich. muzeum.przeworsk.pl. [dostęp 2015-03-29].
- ↑ Historia duszpasterstwa Naszej Parafii:. katolik6.jaworzno.w.interia.pl. [dostęp 2015-03-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-04-02)].
- ↑ Kroczewo. mwkz.pl, 30 marca 2010. [dostęp 2015-03-29].
- ↑ Kaplica Najświętszego Serca Pana Jezusa w Załucznem. ckip.org. [dostęp 2015-03-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-04-02)].
- ↑ Rżąka koło Krakowa. Kapliczka na terenie posiadłości prof. dr Arnolda Bollanda. Wariant II. Fasada z okiem opatrzności, elewacja boczna i rzut. katalog.muzeum.krakow.pl. [dostęp 2015-03-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-04-02)].
- ↑ Cmentarz Rakowicki w Krakowie. swiat-kamienia.pl. [dostęp 2015-03-29].
- ↑ Wystawa „Architektura Zakopanego w dwudziestoleciu międzywojennym”. podhale24.pl. [dostęp 2015-03-29].
- ↑ ARCHITEKTURA ZAKOPANEGO W DWUDZIESTOLECIU MIĘDZYWOJENNYM. muzeumtatrzanskie.pl. [dostęp 2015-03-29].
- ↑ Stulecie Wystawy Przemysłowo – Rolniczej w Częstochowie (1909-2009). jasnagora.com. [dostęp 2015-03-29].
- ↑ Józef Gałęzowski. dziejekrakowa.pl. [dostęp 2015-03-28].
- ↑ M.P. z 1937 r. nr 260, poz. 410 „za zasługi na polu sztuki”.
- ↑ M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 - Uchwała Rady Państwa z dnia 15 stycznia 1955 r. Nr 0/165 - na wniosek Ministra Szkolnictwa Wyższego.
- ↑ a b Odznaki SARP Oddział Kraków [online] [dostęp 2021-05-12] (ang.).
- ↑ Nagrody Państwowe za osiągnięcia w dziedzinie nauki, postępu technicznego, literatury i sztuki. „Życie Warszawy”. Rok XII, Nr 173 (3656), s. 7, 22 lipca 1955. Warszawa: Instytut Prasy „Czytelnik”. [dostęp 2024-07-11].
- ↑ Architektura międzywojenna (1914–1945). ma.wroc.pl. [dostęp 2015-03-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-04-02)].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Józef Gałęzowski. dziejekrakowa.pl. [dostęp 2015-03-28].
- Gałęzowski Józef, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2015-03-28].
Kategorie:
- Absolwenci Uniwersytetu Technicznego w Dreźnie
- Architekci związani z Krakowem
- Odznaczeni Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (II Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Medalem 10-lecia Polski Ludowej
- Odznaczeni Odznaką Nagrody Państwowej
- Odznaczeni Orderem Sztandaru Pracy I klasy
- Pochowani na cmentarzu Rakowickim
- Polscy architekci
- Polscy malarze
- Rektorzy Akademii Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie
- Urodzeni w 1877
- Wykładowcy Akademii Górniczo-Hutniczej
- Wykładowcy Politechniki Krakowskiej im. Tadeusza Kościuszki
- Zmarli w 1963