Kirchnerala

Kirchnerala
Petrulevičius et Gutiérrez, 2016
Okres istnienia: karbon PreꞒ Ꞓ O S D C P T J K Pg N Q 358.9/298.9 358.9/298.9
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Podtyp	sześcionogi
Gromada	owady
(bez rangi)	Dicondylia
Podgromada	owady uskrzydlone
Infragromada	staroskrzydłe
Nadrząd	Odonatoptera
(bez rangi)	Palaeodonatoptera
Rząd	Kukaloptera Petrulevičius et Gutiérrez, 2016
Rodzina	Kirchneralidae Petrulevičius et Gutiérrez, 2016
Rodzaj	Kirchnerala
Typ nomenklatoryczny
Kirchnerala treintamil Petrulevičius et Gutiérrez, 2016

Kirchnerala – wymarły rodzaj owadów z podgromady uskrzydlonych, jedyny znany przedstawiciel rodziny Kirchneralidae i rzędu Kukaloptera. Obejmuje tylko jeden opisany gatunek: Kirchnerala treintamil. Zapis kopalny taksonu pochodzi z karbonu.

Taksonomia i odkrycie

Rząd, rodzina, rodzaj, jak i jego gatunek typowy opisane zostały po raz pierwszy w 2016 roku przez Juliána Petrulevičiusa i Pedro Gutiérreza. Opisu dokonano na podstawie pojedynczej skamieniałości, odnalezionej u podnóża formacji Guandacol, na górze o tej samej nazwie, w argentyńskiej prowincji La Rioja. Datowana jest ona na późny serpuchow w karbonie. Pochodzi sprzed 325–324 milionów lat. U podnóża tej samej formacji znaleziono także skamieniałości dwóch innych rodzajów owadów staroskrzydłych: Tupacsala z rzędu Eugeroptera i Argentinala z rzędu Argentinoptera.

Nazwa rodzajowa Kirchnerala została nadana na cześć prezydenta Argentyny, Néstora Kirchnera, łącząc jego nazwisko z łacińskim terminem ala, oznaczającym „skrzydło”. Epitet gatunkowy treintamil oznacza w języku hiszpańskim „trzydzieści tysięcy” i honoruje takąż liczbę osób zaginionych w czasie brudnej wojny. Z kolei nazwa rzędu Kukaloptera nadana została na cześć czeskiej paleoentomolog, Jarmili Kukalovej-Peck, łącząc część jej nazwiska z greckim słowem πτερον (pteron), znaczącym „skrzydło”.

Holotyp, zdeponowany w Museo Argentino de Ciencias Naturales Bernardino Rivadavia i oznaczony numerem MACN-In 2678D, został początkowo zidentyfikowany w 2000 roku przez Pedro Gutiérreza jako przedstawiciel Eugeropteridae. Z kolei w 2009 roku Jarmila Kukalová-Peck podpisała go w swej publikacji jako przedstawiciela gatunku Eugeropteron lunatum.

Rząd Kukaloptera zaliczany jest do bazalnych przedstawicieli nadrzędu Odonatoptera (jedynymi współczesnymi przedstawicielami tego nadrzędu są ważki). Wraz z taksonem Plesiodonatoptera tworzy klad Palaeodonatoptera, obejmujący wszystkie Odonatoptera z wyjątkiem Eugeroptera.

Kladogram Odonatoptera Odonatoptera Eugeroptera Palaeodonatoptera Kukaloptera Plesiodonatoptera Argentinoptera Apodonatoptera Geroptera Paneodonatoptera Enigmapteridae Neodonatoptera Eomeganisoptera Meganisoptera Euodonatoptera (Odonatoclada) Lapeyriidae Campylopterodea Nodialata (w tym ważki)

Budowa

Znana jest tylko część skrzydła śródtułowiowego o długości 29,2 mm i szerokości 11,9 mm z fragmentem śródplecza. Całkowitą długość owego skrzydła oszacowano na 34,6 mm. Obrys skrzydła charakteryzował się lekko sierpowatą krawędzią przednią (prekostalną), a krawędzią tylną najpierw lekko wklęśniętą pomiędzy szczytami tylnej i przedniej żyłki analnej, a potem silnie wklęsłą. Pole analne skrzydła było dość słabo rozwinięte, a część jugalna miała półkoliście ząbkowany brzeg.

U nasady skrzydła znajdowało się kilka sklerytów skrzydłowych, odpowiedzialnych za jego stawowe połączenie z tułowiem. Przedni (AAP) z nich miał formę sklerytów prekostalnych i kostalnych, w tym bazialaru o kształcie litery „h” oraz rozdzielonych od siebie wąskim i głębokim, rowkowatym szwem dwupłatowego fulkalaru kostalnego i aksalaru kostalnego. Kolejny był rząd wolnych sklerytów skrzydłowych subkostalnych, w skład którego wchodziły dobrze rozwinięte: aksalar subkostalny i fulkalar subkostalny oraz słabiej zaznaczone: baziwenal i proksalar. Tylny skleryt skrzydłowy (PAP, płytka aksillarna), powstał ze sklerytów radialnych, medialnych i kubitalnych.

Użyłkowanie skrzydła odznaczało się zredukowaną siecią żyłek poprzecznych (archaedictyon) i brakiem ptersotygmy. Wklęśnięta żyłka kostalna tylna (CP-) była krótka i przyłączała się do wypukłej żyłki kostalnej przedniej (CA+) w pobliżu nasady skrzydła. Wypukła przednia żyłka subkostalna (ScA+) po krótkim odcinku rozwidlała się na dwie gałęzie (ScA1+2 i ScA3+4), z których pierwsza osiągała brzeg skrzydła jeszcze przed dwunastą częścią jego długości. Żyłki radialne przednia i tylna (RA i RP) biegły odrębnie już od nasady, najpierw rozbieżnie, potem zbieżnie, a potem znów rozbieżnie. Przednia z nich odbijała ku krawędzi skrzydła na wysokości rozwidlenia tylnej z nich na dwie gałęzie. Tylna żyłka radialna zachowywała wypukłość do miejsca w którym odchodziła od niej przednia żyłka medialna (MA), dalej stając się wklęsłą. Przednia żyłka medialna rozdzielała się za połową długości skrzydła na trzy odgałęzienia. Tylna żyłka medialna (MP) była nierozgałęziona i zakrzywiała się przed połączeniem z przednią żyłką kubitalną. Żyłka kubitalna rozdzielała się na przednią i tylną (CuA i CuP), które razem formowały wąską, długą i prostą komórkę kubitalną. Przednia żyłka kubitalna dawała trzy odgałęzienia, a ponadto łączyła się Y-kształtnie rozwidloną żyłką poprzeczną z tylną żyłką kubitalną. W miejscu styku tylnej żyłki kubitalnej z przednią żyłką analną (AA) tworzył się węzełek. Przednia żyłka analna miała dwie główne odnogi: przednią (AA1+2) i tylną (AA3+4). Ta pierwsza była pozbawiona grzebieniowania i rozdzielała się na cztery gałęzie, a druga była grzebieniowana i dawała trzy faliste u nasady gałęzie. Tylna żyłka analna (AP) była wklęsła, nierozgałęziona i długa.