Język walencki
Język walencki (llengua valenciana, el valencià) – określenie języka katalońskiego używane we Wspólnocie Walenckiej zgodnie ze statutem autonomii[1].
Od dawna istnieje spór o charakterze zarówno naukowym, jak i politycznym, na temat odrębności walenckiego. W roku 2005 Walencka Akademia Języka (Acadèmia Valenciana de la Llengua) przychyliła się do zdania dużej większości językoznawców i w oficjalnej wykładni uznała, że „własny i historyczny język Walencjan, z filologicznego punktu widzenia, jest tym samym, który dzielą ze sobą wspólnoty autonomiczne Katalonii […] i Balearów oraz Księstwo Andory”[2].
W zakresie polityki już w 1997 r. Trybunał Konstytucyjny Hiszpanii uznał, że uniwersytet w Walencji ma prawo w wewnętrznych stosunkach używać nazwy język kataloński[3]. Ostatecznie rząd Wspólnoty Walenckiej został zmuszony do uznania, w sprawach urzędowych, określeń język kataloński i język walencki za tożsame w roku 2006, w wyniku orzeczenia Sądu Najwyższego. Sąd Najwyższy, rozpatrując skargę na nieuznawanie przez Wspólnotę Walencką dyplomów językowych wydanych w Katalonii i na Balearach, ostatecznie stwierdził, że język walencki i kataloński to ten sam język i jako taki ma być traktowany w stosunkach urzędowych[4].
Określenie język walencki jest więc urzędowo tożsame z określeniem język kataloński. Natomiast w językoznawstwie używa się go zwykle w węższym znaczeniu dialektu walenckiego na określenie południowego dialektu języka katalońskiego. Dialekt ten płynnie przechodzi w dialekt północno-zachodni, z którym posiada wiele cech wspólnych, a które różnią go wyraźnie od dialektów z grupy wschodniej (środkowego, północnego i balearskiego). Cechy najbardziej widoczne to:
- brak redukcji samogłosek w pozycji atonicznej do [ə],
- obecność samogłoski [e] w wielu pozycjach zamiast wschodniokatalońskiego [ε],
- wymowa [ʤ] zamiast [ʒ] i (nie zawsze) [ʧ] zamiast [ʃ],
- brak zaniku końcowego [ɾ] i (nie zawsze) t, d, p, b,
- trzy stopnie zaimków wskazujących,
- końcówka -e lub -Ø w pierwszej osobie liczby pojedynczej czasu teraźniejszego trybu oznajmującego (zamiast -o),
- końcówki z -e- lub -a- w trybie łączącym (zamiast końcówek z -i-),
- szereg osobliwości leksykalnych.
W języku tym tworzył Joanot Martorell.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Llei Orgànica 1/2006, de 10 d’abril, de Reforma de la Llei Orgànica 5/1982, d’1 de juliol, d’Estatut d’Autonomia de la Comunitat Valenciana (2006/4177). „Diari Oficial de la Generalitat Valenciana”. 11 04 2006. 5.238. s. 13339.
- ↑ L'Acadèmia aprova per unanimitat el Dictamen sobre els principis i criteris per a la defensa de la denominació i l'entitat del valencià. [dostęp 2008-03-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-03-11)]. (kat.).
- ↑ Jurisprudencia Constitucional: Número de referencia: 75/1997 (Sentencia). „Boletín Oficial del Estado”. 2007-05-21. 121.
- ↑ Homologación del título de catalán de Cataluña e Islas Baleares en Valencia por el TSJ de España 2006
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]
- Gramàtica de la llengua catalana. Wyd. versió electrònica. Barcelona: Institut d’Estudis Catalans. Secció Filològica.